فهرست مطالب

عنوان صفحه

فصل اول: 1

مقدمه 2

طرح تفصیلی تحقیق 5

1-1. بیان مسأله. 5

1-2. پرسش های تحقیق.. 5

1-3. فرضیه های تحقیق.. 5

1-4. پیشینه ی تحقیق.. 6

تاریخچه ی بحث 7

2-1. هدف و معنای زندگی در ادیان باستان.. 7

2-1-1. آیین بودا 7

2-1-2. آیین مانی 8

2-1-3. اپیكوریان 9

2-2. هدف و معنای زندگی در یونان باستان.. 9

2-2-1. سقراط 9

2-2-2. ارسطو 10

2-3. هدف و معنای زندگی در قرون وسطی.. 11

آگوستین قدیس 11

2-4. هدف و معنای زندگی در دوران مدرن.. 11

نیچه 11

2-5. هدف و معنای زندگی در عالم اسلام. 12

2-5-1. كندی 12

2-5-2. ملاصدرا 12

زندگی نامه 13

3-1. زندگی نامه فارابی.. 13

3-2. زندگی نامه علامه طباطبایی.. 16

4- مفهوم شناسی 19

4-1. غایت در لغت… 19

4-2. غایت در اصطلاح.. 19

4-3. حیات در لغت… 23

4-4. حیات در اصطلاح.. 23

4-5. انسان در لغت… 27

4-6. انسان‏ در اصطلاح.. 28

فصل دوم: 30

چیستی و حقیقت انسان 31

1-1. نهج البلاغه و حقیقت انسان.. 32

1-2. چیستی و حقیقت انسان از دیدگاه شخصیت ها و گروه های مختلف… 33

1-4. چیستی و ماهیت انسان از نظر فارابی.. 35

1-5. چیستی و ماهیت انسان از نظر علامه طباطبایی.. 37

نفس و قوای آن 39

2-1. معنای لغوی نفس…. 39

2-2. معنای اصطلاحی نفس…. 40

2-3. نفس و قوای آن از نظر فارابی.. 41

2-4. نفس و قوای آن از نظر علامه طباطبایی.. 43

حالات انسان 47

3-1. حالات انسان از نظر فارابی.. 47

3-2. حالات انسان از نظر علامه طباطبایی.. 48

انواع حیات انسان 50

4-1. انواع حیات انسان از نظر فارابی.. 50

4-2. انواع حیات انسان از نظر علامه. 52

5.فطرت ویژگی خاص انسان 55

5-1. فطرت از نظر فارابی.. 57

5-2. فطرت از نظر علامه. 59

تطبیق نظر دو فیلسوف 63

فصل سوم: 67

غایت دار بودن جهان آفرینش 68

1-1. آیا جهان آفرینش غایتی دارد؟ 68

1-2. نظریه صوفیه در مورد غایت دار بودن آفرینش…. 70

1-3. غایت دار بودن آفرینش از دیدگاه فارابی.. 71

1-3-1. هدف نهایی عقل فعال 73

1-3-2. غایت تعقلات و فعالیت های ارادی انسان 74

1-4. غایت دار بودن آفرینش از دید علامه طباطبایی.. 74

1-4-1. هدف نهایی از آفرینش انسان 76

غایت حیات انسان 79

2-1. هدف ها و ایده آل های افراد انسانی در سیر تاریخ.. 80

2-1-1. علم و دانش 81

2-1-2. مال و ثروت 81

2-1-3. مقام جویی و شهرت طلبی 82

2-1-4. عشق و زیبایی 83

2-1-5. رفاه و آسایش 83

2-1-6. خوش گذرانی و لذت جویی 84

2-2. غایت شناسی حیات انسان از دید فارابی.. 84

2-2-1. غایت حیات در مدینه های مورد نظر فارابی 85

2-2-1-1. مدینه ی جاهلیه 85

2-2-1-2. مدینه ی فاسقه 86

2-2-1-3. مدینه ی مبدله 87

2-2-1-4. مدینه ی ضاله 87

2-2-2. غایت حقیقی حیات انسان 88

2-3. غایت شناسی حیات انسان از دید علامه طباطبایی.. 89

2-3-1. هدف زندگی در جوامع غیر دینی 89

2-3-2. هدف تمدن برای زندگی انسان 90

2-3-3. هدف فرد مسلمان 92

2-5. غایت حیات انسان از نظر اسلام 94

2-3-5. غایت حقیقی حیات انسان 95

تطبیق نظر فارابی و علامه طباطبایی 98

فصل چهارم: 101

سعادت از نظر فارابی 102

1-1. تعریف سعادت… 102

1-2. ویژگی های سعادت از نظر فارابی.. 103

1-2-1. خیر بودن 103

1-2-2. خیر ذاتی بودن 104

2-3. سعادت خیر یگانه 104

1-2-3. كمال بودن سعادت 105

1-3. انواع سعادت… 105

1-3-1. سعادت حقیقی 106

1-3-2. سعادت ظنی 106

1-4. عناصر مؤثر در رسیدن به سعادت… 107

1-4-1. قوة ناطقه 107

1-4-2. تعقل 108

1-4-3. دین 108

1-4-4. فلسفه 108

1-4-5. هنر 109

1-4-6. اجتماع و تعاون 109

1-4-7. حكومت 110

1-5. راه های كسب سعادت… 110

1-5-1. اعطای معقولات از سوی عقل فعال 110

1-5-2. شناخت معنای سعادت و ایمان به آن 112

1-5-3. مداومت بر اعمال و كردارهای سعادت آفرین 113

1-5-4. استفاده از مرشد و راهنما 114

1-5-5. از بین بردن شرور 115

1-6. موانع كسب سعادت… 115

1-6-1. افعال ناپسند 116

1-6-2. قصور از تهذیب نفس 116

سعادت از نظر علامه طباطبایی 116

2-1. معنای سعادت… 117

2-2. ویژگی های سعادت… 117

2-2-1. خیر بودن 117

2-2-2. كمال بودن 117

2-3. انواع سعادت… 118

2-3-1. سعادت حقیقی 118

2-3-2. سعادت خیالی 118

2-4. عوامل مؤثر در رسیدن انسان به سعادت… 120

2-4-1. هدایت تكوینی 120

2-4-2.عقل و خرد 121

4-3. اجتماع و تعاون 122

2-4-4. دین 123

2-4-5.حجت های الهی 124

2-5. راه های كسب سعادت… 127

2-5-1. ایمان و عمل صالح 128

2-5-2. تقوا و پروای از خدا 129

2-5-3. تصرف در آسمان ها و زمین 131

2-5-4. به كار بستن دستورات قرآن 133

2-5-5. اجتماعی زندگی كردن 136

2-6. موانع كسب سعادت… 137

2-6-1. ضلالت 137

2-6-2. افعال ناپسند 138

تطبیق نظر فارابی و علامه 138

نتیجه 141

فهرست منابع و مآخذ 145

فصل اول

کلیات

مقدمه

در میان مسائل مربوط به انسان شناسی، غایت حیات انسان از مهم ترین و پردغدغه ترین مسائلی است كه تفكر بشر را از زمانی كه پا به عرصه ی هستی گذاشت، به خود مشغول كرده است.

انسان نیازمند آن است كه در زندگی خود هدفی داشته باشد و برای رسیدن به آن هدف تلاش كند؛ زیرا بدون این مهم هرگز نمی تواند زندگی كند و برای این كه در زندگی خود هدف داشته باشد، نیازمند آن است كه هدف آفرینش خویش را دریابد و از این رو می بایست به جست و جوی فلسفه ی زندگی خود بپردازد؛ چون اگر انسان به هدف آفرینش خود دست نیابد به ناچار هدفی در زندگی تعیین خواهد كرد كه ممكن است مطابق با فلسفه ی آفرینش نباشد.

اهمیت این مسأله تا جایی است كه می توان گفت بدون در نظر داشتن هدف و غایت در زندگی، انسان ممكن است به پوچ گرایی برسد و زندگی برایش هیچ ارزش و معنایی نداشته باشد و چنین انسانی مانند فرد كشتی شكسته ای می ماند كه در لابلای امواج دریا دست و پا می زند و امیدی به نجات خویش ندارد.

بنابراین، جا دارد كه به این مسأله پرداخته شود، كما این كه فیلسوفان زیادی به این مسأله پرداخته اند.

هدف نگارنده از انجام این پژوهش و انتخاب فارابی و علامه طباطبایی به عنوان هسته ی اصلی آن و بررسی تطبیقی آراء این دو فیلسوف، غنی و پر بار بودن تفكر فلسفی آن ها و جایگاه خاصی است كه در تاریخ فلسفه ی اسلامی به خود اختصاص داده اند و در واقع با انتخاب این دو فیلسوف هم نظر فلاسفه ی قدیم و هم فلاسفه ی جدید، مورد بررسی قرار می گیرد.

روشی كه این جانب در این پژوهش به كار برده ام، روش توصیفی-تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات و مطالعات آن، كتابخانه ای است و چهارچوب نظری آن، بیشتر كتب فیلسوفان و اندیشمندان با تأكید اصلی بر منابع ارزشمند دو فیلسوف مسلمان، فارابی و علامه طباطبایی است و برای رسیدن به اهداف خود در این پژوهش و پاسخ به سؤالات اساسی آن، مطالب را در چهار فصل گنجانده ام كه به شرح ذیل می باشد:

فصل اول: بیان كلیات تحقیق كه شامل مقدمه، طرح تفصیلی تحقیق، تاریخچه، زندگی نامه و معنا شناسی كلمات كلیدی تحقیق می باشد، كه در بحث تاریخچه مروری خواهد شد بر نظریات فیلسوفان در ادیان باستان، یونان باستان، قرون وسطی، دوران مدرن و در نهایت نظریات فیلسوفان مسلمان در مورد غایت حیات انسان و این كه آن ها غایت حیات انسان را در چه چیز می دانستند.

در ادامه پرداخته می شود به زندگی نامه دو فیلسوف بزرگوار، فارابی و علامه طباطبایی و در آخر كلمات كلیدی مثل غایت، حیات و انسان از نظر مفهومی و اصطلاحی مورد بررسی قرار می گیرد.

فصل دوم: تحت عنوان انسان شناسی قرار گرفته كه در این فصل دیدگاه هر دو فیلسوف در زمینه ی چیستی و حقیقت انسان، نفس و قوای آن و حالات انسان مورد بررسی قرار گرفته و در پایان فصل نیز مقایسه ای می شود بین نظرات این دو فیلسوف و وجوه اشتراك و امتیاز آن بیان می شود.

فصل سوم: در این فصل دیدگاه هر دو فیلسوف در زمینه ی غایت شناسی بیان شده كه در ابتدا نظر فارابی در زمینه ی هدف آفرینش انسان، غایت تعقلات و فعالیت های ارادی انسان، غایت عقل فعال، غایت حیات در مدینه های مورد نظر فارابی و غایت حقیقی حیات انسان، مورد بحث قرار گرفته و بعد هم نظر علامه طباطبایی در مورد هدف آفرینش انسان، غایت حیات در جوامع متمدن و جوامع غیر دینی، هدف حیات انسان از نظر قرآن و اسلام و همچنین غایت حقیقی حیات انسان بررسی شده و در نهایت مقایسه ای بین نظریات این دو فیلسوف صورت گرفته است.

فصل چهارم: با توجه به این كه در نهایت هر دو فیلسوف در این مسأله اتفاق نظر دارند كه غایت حقیقی حیات انسان، سعادت است، به این مسأله در این فصل پرداخته شده و نظریات هر دو فیلسوف در زمینه ی تعریف سعادت و ویژگی های آن، عوامل مؤثر در رسیدن به سعادت، راه های كسب آن و همچنین موانع رسیدن به سعادت بیان شده و در پایان نظریات هر دو فیلسوف با هم مقایسه شده و وجوه اشتراك و امتیاز آن بیان می شود.

1. طرح تفصیلی تحقیق

1-1. بیان مسأله

انسان موجودی است متفكر و سؤال هایی نسبت به چیزهای مختلف از جمله حیات خود دارد. یكی از مهم ترین سؤالاتی كه از دیر باز ذهن انسان را به خود مشغول كرده، این است كه معنای زندگی چیست؟ و انسان چه جایگاهی در عالم هستی دارد؟ و این كه چه هدفی در زندگی باید داشته باشد؟ كه هر انسانی در هر عصر و دوره باید به این سؤال اساسی پاسخ بدهد.

پاسخ به این سؤالات با توجه به دین مبین اسلام و هم چنین اندیشمندان بزرگ عالم اسلام دارای اهمیت است.

مسأله ی ما در این تحقیق، بررسی غایت حیات انسان از دیدگاه دو اندیشمند بزرگ، فارابی و علامه طباطبایی می باشد كه در این نوشتار به آن می پردازیم.

موضوعات: بدون موضوع لینک ثابت

فرم در حال بارگذاری ...

فید نظر برای این مطلب