چکیده

مسئله زمانبندی پروژه با منابع محدود، در سال­های اخیر مورد تحقیق بسیاری از محققان در رشته­های مختلف بوده ­است. در این مسئله هدف زمانبندی فعالیت­های پروژه با توجه به روابط پیشنیازی و محدودیت منابع در کمترین زمان می­باشد. در این مسئله فضای جستجوی بسیار بزرگی جهت دست­یابی به جواب بهینه وجود دارد و نیازمند انجام محاسبات طولانی بخصوص برای ابعاد بزرگ مسئله با محدودیت­های زیاد می­­شود و الگوریتم­های دقیق برای آن موثر نیستند. الگوریتم­های فراابتکاری بعنوان جایگزین روش­های دقیق برای حل آن، پیشنهاد شده­است. در این پایان نامه الگوریتم فراابتکاری مبتنی بر آموزش- یادگیری برای حل این مسئله استفاده شده­است. این الگوریتم مبتنی بر جمعیت است که اخیرا معرفی شده است و فرایند آموزش و یادگیری در کلاس درس را شبیه سازی می­ کند. همچنین برای جلوگیری از محلی شدن پاسخ­ها از رویکرد نخبه­گرایی در این الگوریتم استفاده شده­است. از ویژگی­های این الگوریتم این است که نیازی به پارامترهای کنترلی اختصاصی الگوریتم، ندارد و فقط پارامترهای کنترلی عمومی مانند اندازه جمعیت  و تعداد نسلها  را شامل می­گردد. الگوریتم داری دو فاز، فاز معلم و فاز فراگیر است. ابتدا تعدادی زمانبندی را بطور تصادفی بر اساس جمعیت اولیه الگوریتم ها تولید می­کنیم، سپس فازهای الگوریتم را روی زمانبندی­ها اعمال می­کنیم بطوریکه جمعیت اولیه به طور تکراری بهبود می­یابد تا به شرط توقف برسیم. همچنین تاثیر عواملی مانند اندازه جمعیت و اندازه نخبه و تعداد زمانبندی­ها بر الگوریتم، بررسی شده است. کارایی الگوریتم ارائه شده با دیگر الگوریتم­های بکار گرفته شده در حل  این مسئله، مقایسه شده است و نتایج موثر با قابلیت رقابت بالا با دیگر الگوریتم­ها حاصل شده­است.

واژگان کلیدی: مسئله زمانبندی پروژه ها با منابع محدود، روش های فراابتکاری، الگوریتم بهینه سازی مبتنی بر آموزش- یادگیری.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                 صفحه

فصل 1: مقدمه

1-1 مقدمه  …………………………………………………………………………………………………… 2

1-2 اهداف پژوهش ……………………………………………………………………………………….. 5

1-3 ساختار پژوهش ………………………………………………………………………………………. 7

 

فصل 2: بر ادبیات تحقیق و تعریف مسئله

2-1 مقدمه …………………………………………………………………………………………………… 9

2- 2 زمانبندی پروژه ……………………………………………………………………………………… 9

2-3  زمان بندی پروژه با منابع محدود ………………………………………………………….. 11

2-4 معیارهای مدل کردن مسئله زمان بندی پروژه با منابع محدود ……………….  18

2-4-1 ماهیت فعالیت­ها ………………………………………………………………….. 18

2-4-2  نوع منبع ……………………………………………………………………………………. 19

2-4-3 نوع روابط پیش نیازی ……………………………………………………………….. 20

2-4-4 نوع تابع هدف ………………………………………………………………………. 21

2-4-5 تعداد تابع هدف ……………………………………………………………………………22

2-4-6 تعداد پروژه­ ها ………………………………………………………………………. 22

2-5 مدل پریتسکر ……………………………………………………………………………………….. 24

2-6 مدل کلین …………………………………………………………………………………………….. 25

            2-7 مدل آلوارز و تاماریت ……………………………………………………………………………… 26

عنوان                                                                                 صفحه

فصل سوم: الگوریتم بهینه­سازی مبتنی بر آموزش­ یادگیری

            3-1 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………….. 29

3-2 الگوریتم­های فراابتکاری …………………………………………………………………………………… 29

3-3 الگوریتم مبتنی بر آموزش- یادگیری ………………………………………………………………. 32

3-3-1 فاز معلم …………………………………………………………………………………………. 34

3-3-2  فاز فراگیر ……………………………………………………………………………………… 35

3-3-3 الگوریتم TLBO نخبه سالارانه ……………………………………………………… 36

فصل چهارم: حل مسئله

4-1 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………….. 41

4-2 سوابق اخیر حل مسئله زمانبندی پروژه با منابع محدود ………………………………… 42

4-3  حل مسئله زمانبندی با الگوریتم­های فراابتکاری سازنده ………………………………. 47

4-3-1 روش تولید زمانبندی سری …………………………………………………………… 50

4-3-2 روش تولید زمانبندی موازی …………………………………………………………. 52

4-3-3 روش زمانبندی پسرو  و پیشرو …………………………………………………….. 54

4-4 حل مسأله زمانبندی پروژه با منابع محدود به وسیله الگوریتم فراابتکاری بهبود

دهنده مبتنی بر آموزش- یادگیری ………………………………………………………………. 56

4-4-1 ایجاد جمعیت اولیه ……………………………………………………………………….. 57

4-4-2 زمانبندی اولیه با الگوریتم­های سازنده ………………………………………….. 60

4-4-3 زمانبندی با الگوریتم TLBOنخبه­گرایانه ……………………………………… 60

عنوان                                                                                 صفحه

 

 

فصل پنجم: نتایج عددی و نتیجه‌گیری

5-1 مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………66

5-2 کتابخانه PSPLIB ……………………………………………………………………………………………. 66

5-3 نتایج آزمایش اجرای الگوریتم با پیکربندی­های مختلف …………………………………. 69

5-3-1 تاثیر اندازه جمعیت با تعداد تکرار ثابت ………………………………………….70

5-3-2 تاثیر اندازه جمعیت با تعداد تکرار متغیر ………………………………………. 72

5-3-3 تاثیر اندازه نخبه …………………………………………………………………………….. 73

5-3-4 تاثیر تاثیر روش زمانبدی سریال و موازی بر الگوریتم TLBO …….. 75

5-4 مقایسه نتایج با دیگر الگوریتم­های فراابتکاری در حل مسئله RCPSP …………. 77

5-5 نتیجه ­گیری …………………………………………………………………………………………………………82

 

فهرست منابع …………………………………………………………………………………………………………………… 83

 

                       

 

           

 

فهرست شکل‌ها

عنوان                                                                                  صفحه

شکل2-1: مدت زمان و میزان منبع مورد نیاز فعالیت­های پروژه مثال 2-3-1 …………………… 17

شکل 2-2: گراف متناظر با پروژه مثال 2-3-1 …………………………………………………………………….. 17

شکل 2-3: یک زمانبندی شدنی برای پروژه مثال 2-3-1 …………………………………………………… 18

شکل 2-4: دسته­بندی­های مختلف مسئله زمانبندی با محدودیت منابع …………………………….. 23

شکل 3-1: فلوچارت TLBO …………………………………………………………………………………………………. 38

شکل 3-2: فلوچارت  Elitist TLBO  ………………………………………………………………………………….. 39

شکل 4-1: شبکه فعالیت­های متناظر با مثال 4-1 ………………………………………………………………. 48

شکل 4-2: شبکه فعالیت­های متناظر با مثال 4-2 ………………………………………………………………. 50

شکل 4-3: زمانبندی شدنی برای مثال 4-2 با روش زمانبندی سری …………………………………. 51

شکل 4-4: زمانبندی شدنی برای مثال 4-2 با روش زمانبندی سری …………………………………. 52

شکل 4-5: زمانبندی شدنی برای مثال 4-3 با روش زمانبندی موازی ………………………………… 53

شکل 4-6: نتیجه زمانبندی سری پسرو برای مثال4-4 ……………………………………………………….. 55

شکل 4-7: نتیجه زمانبندی سری پیشرو برای مثال4-4 ……………………………………………………… 55

شکل 4-8: نتیجه زمانبندی موازی پسرو برای مثال4-4 ……………………………………………………… 56

شکل 4-9: نتیجه زمانبندی موازی پیشرو برای مثال4-4 ……………………………………………………. 56

شکل4- 10: گراف فعالیت یک پروژه ……………………………………………………………………………………. 58

شکل 4-11: مراحل تولید یک لیست فعالیت شدنی …………………………………………………………….. 59

شکل 4-12: سه لیست فعالیت شدنی برای گراف شکل 4-10 ……………………………………………. 59

شکل 4-13: بهبود زمان تکمیل فعالیت­ها با اجرای ETLBO ……………………………………………… 63

شکل 4-14:  فلوچارت حل مسئله  RCPSPبا الگوریتم ETLBO ………………………………………. 64

شکل 5-1: تاثیر اندازه جمعیت بر کارایی الگوریتم TLBO با تعداد تکرار 100 …………………. 71

شکل 5-2: تاثیر اندازه جمعیت بر کارایی الگوریتم TLBO با تعداد تکرار 1000 ……………….. 72

شکل 5-3: تاثیر اندازه نخبه  بر نرخ همگرایی در مسائل  J30……………………………………………… 74

عنوان                                                                                  صفحه

 

شکل 5-4: تاثیر اندازه نخبه  بر نرخ همگرایی در مسائل J60 ……………………………………………… 74

شکل 5-5: تاثیر اندازه نخبه  بر نرخ همگرایی در مسائل  J90……………………………………………… 75

شکل 5-6: تاثیر اندازه نخبه  بر نرخ همگرایی در مسائل  J120…………………………………………… 75

فهرست جدول‌ها

عنوان                                                                                 صفحه

 

جدول 4-1: سیرتکاملی حل مسئله زمانبندی پروژه با منابع محدود ……………………………… 42

جدول 5-1: مقادیر پارامترهای مسائل نمونه در کتابخانه PSPLIB ………………………………  68

جدول 5-2: تاثیر اندازه جمعیت بر کارایی الگوریتم TLBO با تعداد تکرار 100 ………….. 70

جدول 5-3: تاثیر اندازه جمعیت بر کارایی الگوریتم TLBO با تعداد تکرار 1000 ………….71

جدول 5-4: تاثیر تعداد جمعیت و تعداد تکرار را بر کارایی الگوریتم TLBO ………………… 73

جدول 5-5: تاثیر اندازه نخبه بر نرخ موفقیت الگوریتم TLBO ………………………………………..73

جدول 5-6: تاثیر اندازه نخبه بر درصد انحراف میانگین الگوریتم  TLBO ……………………. 74

جدول 5-7: تاثیر روش زمانبندی بر الگوریتم TLBO برای مسائل J30 ………………………… 76

جدول 5-8: تاثیر روش زمانبندی بر الگوریتم TLBO برای مسائل J60 ………………………… 76

جدول 5-9: تاثیر روش زمانبندی بر الگوریتم TLBO برای مسائل J90 ………………………… 76

جدول 5-10: تاثیر روش زمانبندی بر الگوریتم TLBO برای مسائل J120 …………………… 76

جدول 5-11: تاثیر روش زمانبندی بر الگوریتم TLBO …………………………………………………. 77

جدول 5-12: مقایسه الگوریتم­ها برای مسائل J30 …………………………………………………………. 79

جدول 5-13: مقایسه الگوریتم­ها برای مسائل J60 …………………………………………………………. 80

جدول 5-14: مقایسه الگوریتم­ها برای مسائل J120 ……………………………………………………….. 81

مقدمه

امروزه، جهانی شدن تجارت، تغییرات سریع تكنولوژیك، بازارهای شدید رقابتی و رایزنی فشرده و قدرتمندانه شركتها سازمانها و بنگاه های اقتصادی را وادار به تغییر سیستم مدیریتی خود می­نماید، برای تطبیق و سازگاری با این تغییرات، مدیریت پروژه و پروژه محوری در مدیریت از اهمیت بالایی برای سازمانها برخوردار است. تولید کنندگان در بازار رقابتی امروز باید هزینه های تولید را تا حد امکان کاهش دهند تا بتوانند کالاهای خود را با قیمتی مناسب و قابل رقابت با دیگر رقبا به بازارها عرضه کنند. بنگاه های اقتصادی چاره­ای جز بالا بردن بهره­وری و انجام کارهای بیشتر و بهتر با صرف منابع و زمان کمتر ندارند. از همین جاست که مفاهیمی همچون پروژه، کنترل پروژه، زمانبندی پروژه و … مطرح شده ­اند.

دنیای ارتباطی امروز به کمک فناوری اطلاعات و اینترنت امکان مشارکت بیشتر بنگاه های اقتصادی را فراهم آورده است و این خود امکان تعریف پروژه هایی بزرگتر را تسهیل کرده­است. تاخیر در ساخت یا توزیع، گاهی به از دست رفتن یک بازار می­انجامد و از این روست که حداقل کردن زمان انجام پروژه­ ها در کنار کیفیت و قیمت اهمیت بیشتری می­یابد.

تاریخچه مدیریت پروژه در دنیای جدید به سالهای ابتدایی دهه 1900 میلادی باز می­گردد؛ هنری گانت با توسعه نمودار میله‏ای ابداعی خود آغازگر حركت پرشتاب بعدی طی سالهای دهه 1950 و 1960 میلادی در پروژه‌های نظامی و هوافضای آمریكا و سپس انگلستان گردید. هرچند نام پرآوازه هنری گانت به عنوان پدر تكنیك‏های برنامه‌ریزی و كنترل پروژه در تاریخ ثبت گردیده است لیكن سالهای دهه 1950 و 1960 به عنوان سالهای آغازین رشد و توسعه مدیریت پروژه در دنیای معاصر شناخته می‌شود. این سال­ها سرآغاز تكوین و توسعه بسیاری از روش­ها و دانش­های مربوط به مدیریت پروژه است كه سال­ها بعد توسط نرم‌افزارهای مختلف عملیاتی و در پروژه‌ها بكار گرفته شدند.

با توجه به همین مفاهیم، به دنبال طرح و زمانبندی برای انجام یک پروژه خواهیم بود که مسلما تاثیر به­سزایی در موفقیت پروژه و رسیدن به اهداف آن بازی خواهد کرد. این زمانبندی از طرفی باید با توجه به محدودیت­های منابع باشد و از طرف دیگر ممکن است به دلایل مختلف به دنبال حداقل کردن مدت زمان انجام پروژه باشیم و یا به دلایل اقتصادی به دنبال بیشینه کردن ارزش خالص فعلی پروژه باشیم.

یک پروژه مجموعه‌ای از فعالیت­هاست كه برای دستیابی به منظور یا هدف خاصی انجام می‌گیرد. پروژه‌ها شامل فعالیت­هایی هستند كه باید در تاریخ­های معین، با هزینه‌هایی معین و كیفیت تعیین‌شده‌ای به انجام رسند. بین این فعالیت­ها روابط پیش­نیازی برقرار است و روابط تقدم- تاخر بین آنها وجود دارد، به این معنی که برخی فعالیت­ها وابسته به برخی دیگر هستند و برای اجرای یک فعالیت باید فعالیت­های پیش­نیاز آن پایان یافته باشند یا حداقل تا مرحله لازم پیش رفته باشند. برنامه ریزی پروژه عبارت است از تعیین ترتیب زمانی یا برنامه زمانبندی جهت انجام فعالیت­های وابسته که تشکیل دهنده پروژه هستند. لازمه موفقیت هر پروژه، دستیابی توام به هر سه عامل زمان، هزینه و كیفیت معین است و خارج شدن هر یک از سه عامل مذكور از حدود تعیین شده، می‌تواند به انجام پروژه‌ای ناموفق و غیراقتصادی منجر شود. از فاکتورهای مهم موثر در زمان و هزینه پروژه منابع مورد استفاده در پروژه از قبیل پول و مواد اولیه و تجهیزات و نیروی انسانی است. برخی منابع تجدیدپذیر هستند یعنی مصرفی نیستند و بارها می­توان از آنها استفاده کرد مانند نیروی انسانی و برخی دیگر مانند مواد خام مصرفی هستند و تجدیدناپذیر می­باشند. معمولا این منابع محدود هستند و بین فعالیتها بصورت مشترک استفاده می­شوند که این خود باعث ایجاد محدودیتی دیگر در اجرای فعالیتها و زمانبندی پروژه می­ شود. یک فعالیت برای­ اجرای خود باید تمام منابعش مهیا باشد تا به فعالیت اختصاص یابد. گاهی می­توان یک فعالیت را می­توان با تخصیص بخشی از منابع مورد نیازش، شروع کرد ولی برای خاتمه آن باید همه منابع مورد نیازش تامین شود. در اینجا فرض براین است که در ابتدای شروع هر فعالیت از پروژه همه منابع مورد نیازش به آن فعالیت تخصیص داده شود و پس از اجرای فعالیت، منابع باقیمانده آزاد گردند. منابع مورد نظر نیز تجدیدشدنی هستند.

بطورکلی انجام پروژه به پنج فاز تقسیم می‌شود. فاز اول، تعربف پروژه است که بر چگونگی پیدایش دید نسبت به پروژه و تعیین اهداف تاكید دارد. در این فاز، برخی عناصر كلیدی مجزا گردهم ‌آمده و به تخمین اینكه پروژه چه‌چیز را باید ارائه‌دهد، می ­پردازد، فعالیتهای پروژه مشخص می­گردد و اهداف ‌كلی پروژه تعریف می­شوند. فاز دوم، برنامه‌ریزی پروژه است که شامل تعیین منابع ‌لازم برای انجام پروژه، برنامه‌ریزی، زمانبندی و تهیه‌ بودجه‌ پروژه است. در این مرحله اهداف به فعالیت‌های ملموس تبدیل می­گردند و گروه‌های كاری برای انجام این فعالیت­ها تشکیل می­ شود. در این مرحله است که محدوده پروژه واقعی می­ شود و توالی فعالیت­ها تعیین می­شوند و زمانبندی موقت انجام می­گیرد و برنامه تخصیص منابع به فعالیت­ها تهیه می­ شود. این تحقیق نیز در این فاز انجام می­گیرد و به زمانبندی پروژه با توجه به محدودیت منابع می ­پردازد و در تلاش است تا با بهره گرفتن از روش های بهینه سازی و الگوریتم­های فراابتکاری[1] بهترین توالی انجام فعالیتها را که کمترین زمان اجرا دارند را تعیین کند. فاز سوم، اجرای پروژه است که فعالیت‌های هماهنگ‌سازی و راهبری تیم ‌پروژه به‌سوی انجام موثر فعالیت‌های پروژه را شامل می­ شود. نامین منابع مورد نیاز مانند پول، نیروی‌انسانی، تجهیزات در این مرحله انجام می­گیرد. فاز چهارم، هدایت و كنترل پروژه است که در آن بر چگونگی انجام پروژه نظارت ‌می‌شود. مرحله سوم و چهارم همزمان انجام می­گیرند. تاكید این فاز بر روی چگونگی برخورد موثر مدیر با تاخیرات

سیستم­های پیشنهادگر ابزارهای نرم افزاری و تکنیک­هایی هستند که اقلام را مطابق با نیاز کاربر به او معرفی می­ کنند. روش­های محتوا محور و فیلترینگ اشتراکی از راهکارهای موفق در سیستم­های پیشنهادگر می­باشند. روش محتوا محور بر اساس ویژگی­های اقلام تعریف می­ شود. این روش بررسی می­ کند که اقلام مورد علاقه کاربر دارای چه ویژگی­هایی بوده ­اند، سپس اقلام دارای ویژگی­های مشابه را به او پیشنهاد می­ کند. روش فیلترینگ اشتراکی بر اساس تعیین اقلام مشابه یا کاربران مشابه کار می­ کند که به ترتیب فیلترینگ اشتراکی مبتنی بر اقلام و مبتنی بر کاربران نامیده می­ شود. در این پایان نامه یک روش تلفیقی از روش­های فیلترینگ اشتراکی و محتوا محور ارائه شده است. این روش می ­تواند به عنوان روش فیلترینگ اشتراکی مبتنی بر کاربر در نظر گرفته شود. به این صورت که به منظور یافتن کاربرانی با سلیقه مشابه با کاربر فعال به عنوان کاربرانی با دقت پیشگویی بالا از ویژگی­های مربوط به محتوای اقلام برای افزایش تاثیر امتیاز­هایی که توسط کاربران به اقلام مشابه تخصیص داده شده است استفاده می­ کند. به بیان دیگر دو کاربر مشابه هستند در صورتی که امتیاز­هایی که به اقلامی که از نظر محتوا مشابه هستند نسبت داده­اند، همسان باشند. برای این منظور در هنگام سنجیدن شباهت دو کاربر، به امتیاز نسبت داده شده به هر قلم، با توجه به میزان شباهت آن به قلم هدف، وزن تخصیص می­یابد.

 

 

 

فهرست مطالب

 

 

عنوان                                                                                                                صفحه

 

فصل 1 : مقدمه­……………………………………………………………………………………………………………………………1

1-1- پیشگفتار…………………………………………………………………………………………………………………………….2

1-2- موتورهای جستجوگر…………………………………………………………………………………………………………2

1-2-1- موتورهای جستجوگر پیمایشی……………………………………………………………………………………..3

1-2- 2- فهرست­های تکمیل دستی…………………………………………………………………………………………..3

1-2-3- موتورهای جستجوگر ترکیبی………………………………………………………………………………………..4

1-2-4- ابرجستجوگرها……………………………………………………………………………………………………………….4

1-3- سیستم­های پیشنهادگر……………………………………………………………………………………………………..5

1-3-1- سیستم پیشنهادگر بر اساس فیلترینگ اشتراکی…………………………………………………………7

1-3-2- سیستم پیشنهادگر بر اساس محتوا………………………………………………………………………………8

1-3-3- سیستم پیشنهادگر بر اساس آمار گیری……………………………………………………………………….8

1-3-4- سیستم پیشنهادگر بر اساس سود…………………………………………………………………………………9

1-3-5- سیستم پیشنهادگر بر اساس دانش………………………………………………………………………………9

1-3-6- سیستم پیشنهادگر ترکیبی…………………………………………………………………………………………..9

1-4- بررسی سایت MovieLens…………………………………………………………………………………………..10

1-5- اهداف پایان نامه……………………………………………………………………………………………………………..13

1-6- ساختار پایان نامه…………………………………………………………………………………………………………….14

 

فصل 2 : روش فیلترینگ اشتراکی……………………………………………………………………………………………15

2-1- پیشگفتار………………………………………………………………………………………………………………………….16

2-2- بر کارهای انجام شده در این راستا……………………………………………………………………..16

2-3- مبانی فیلترینگ اشتراکی………………………………………………………………………………………………..21

2-4-  وظایف فیلترینگ اشتراکی…………………………………………………………………………………………….22

2-4-1- پیشنهاد……………………………………………………………………………………………………………………….23

2-4-2- پیش­بینی…………………………………………………………………………………………………………………….23

2-5- دسته بندی متدهای فیلترینگ اشتراکی……………………………………………………………………….23

2-5-1- فیلترینگ اشتراکی مبتنی بر حافظه…………………………………………………………………………24

2-5-1-1- فیلترینگ اشتراکی مبتنی بر حافظه با پیش ­بینی بر اساس کاربران…………………….25

2-5-1-2- فیلترینگ اشتراکی مبتنی بر حافظه با پیش ­بینی بر اساس اقلام…………………………25

2-5-1- 3- تفاوت فیلترینگ اشتراکی بر اساس کاربران و بر اساس اقلام……………………………..26

2-5-2- فیلترینگ اشتراکی مبتنی بر مدل……………………………………………………………………………..26

2-6- نحوه­ تشخیص علائق کاربران………………………………………………………………………………………….27

2-6-1- تشخیص علائق به صورت صریح…………………………………………………………………………………27

2-6-2- تشخیص علائق به صورت ضمنی……………………………………………………………………………….27

2-7- محاسبه­ شباهت……………………………………………………………………………………………………………….28

2-7-1- معیار همبستگی پیرسون……………………………………………………………………………………………28

2-7-2- معیار اندازه ­گیری کسینوس………………………………………………………………………………………..29

2-8- انتخاب همسایه……………………………………………………………………………………………………………….30

2-8-1- استفاده از حد آستانه………………………………………………………………………………………………….30

2-8-2- انتخاب تعداد ثابتی از همسایگان……………………………………………………………………………….30

2-9- پیش ­بینی و تخمین رتبه…………………………………………………………………………………………………31

2-9-1- استفاده از امتیازهای خام……………………………………………………………………………………………31

2-9-2- استفاده از امتیازهای نرمال شده………………………………………………………………………………..31

2-10- مشکلات فیلترینگ اشتراکی………………………………………………………………………………………..32

2-10-1- پراکنده بودن داده…………………………………………………………………………………………………….32

 

2-10-2- مقیاس پذیری………………………………………………………………………………………………………….32

2-10-3- اقلام مشابه……………………………………………………………………………………………………………….33

2-10-4- گری­شیپ…………………………………………………………………………………………………………………33

2-11- بررسی چگونگی کارکرد سایت آمازون…………………………………………………………………………33

 

فصل 3 : روش محتوا محور………………………………………………………………………………………………………36

3-1- پیشگفتار………………………………………………………………………………………………………………………….37

3-2- روند کار روش محتوا محور……………………………………………………………………………………………..37

3-2-1- تحلیل­گر محتوا…………………………………………………………………………………………………………..38

3-2-2- یادگیرنده نمایه …………………………………………………………………………………………………..39

3-2-3- جزء فیلترینگ…………………………………………………………………………………………………………….42

3-3- مزایای روش محتوا محور………………………………………………………………………………………………..42

3-3-1- استقلال کاربر……………………………………………………………………………………………………………..42

3-3-2- شفافیت……………………………………………………………………………………………………………………….42

3-3-3- قلم جدید…………………………………………………………………………………………………………………….43

3-4- معایب روش محتوا محور…………………………………………………………………………………………………43

3-4-1- کمبود محتوا……………………………………………………………………………………………………………….43

3-4-2- خصوصی سازی افزون…………………………………………………………………………………………………43

3-4-3- کاربر جدید………………………………………………………………………………………………………………….44

 

فصل 4 : روش پیشنهادی………………………………………………………………………………………………………….45

4-1- پیشگفتار………………………………………………………………………………………………………………………….46

4-2- بر کارهای انجام شده در این راستا……………………………………………………………………..46

4-3- مقدمه­ای بر روش پیشنهادی…………………………………………………………………………………………..48

4-4- روش پیشنهادی………………………………………………………………………………………………………………48

4-4-1- پیش­ پردازش………………………………………………………………………………………………………………49

4-4-1-1- پیش پردازش بر روی پایگاه داده MovieLens………………………………………………..49

4-4-1-2- پیش پردازش بر روی پایگاه داده EachMovie………………………………………………..50

4-4-2- وزن­دهی به اقلام…………………………………………………………………………………………………………51

4-4-3- انتخاب­همسایگی…………………………………………………………………………………………………………53

4-4-4- پیش­بینی……………………………………………………………………………………………………………………54

 

فصل 5 : آزمایش­ها و نتایج……………………………………………………………………………………………………….56

5-1- پایگاه داده ­های مورد استفاده…………………………………………………………………………………………..57

5-2- نحوه­ اجرای روش پیشنهادی روی پایگاه داده­ MovieLens……………………………………….57

5-3- نحوه­ اجرای روش پیشنهادی روی پایگاه داده ٍEachMovie……………………………………….58

5-4- معیارهای­ارزیابی………………………………………………………………………………………………………………58

5-4-1- میانگین خطای مطلق…………………………………………………………………………………………………58

5-4-2- دقت و فراخوانی………………………………………………………………………………………………………….59

5-4-3- معیار ارزیابیF1…………………………………………………………………………………………………………60

5-5- ارزیابی روش پیشنهادی توسط معیارهای معرفی شده…………………………………………………..61

 

فصل 6 : بحث و نتیجه ­گیری…………………………………………………………………………………………………….66

6-1- بحث…………………………………………………………………………………………………………………………………67

6-2- نتیجه­گیری……………………………………………………………………………………………………………………..67

6-4- پیشنهادات……………………………………………………………………………………………………………………….68

 

مراجع………………………………………………………………………………………………………………………………………..69

 

 

 

 

 

 

فهرست جدول ها

 

 

عنوان و شماره                                                                                                   صفحه

 

جدول شماره­ 1 : نمونه­هایی از سیستم­های پیشنهادگر و اقلام پیشنهادی آنها…………………………7

جدول شماره­ 2 : مقایسه­ میانگین خطای مطلق روش پایه و روش پیشنهادی، اعمال شده بر MovieLens……………………………………………………………………………………………………………………………61

جدول شماره­ 3 : مقایسه­ میانگین خطای مطلق روش پایه و روش پیشنهادی، اعمال شده بر EachMovie……………………………………………………………………………………………………………………………61

جدول شماره­ 4 : مقایسه­ معیار دقت روش پایه و روش پیشنهادی، اعمال شده  بر 

MovieLens……………………………………………………………………………………………………………………………61

جدول شماره­ 5 : مقایسه­ معیار دقت روش پایه و روش پیشنهادی، اعمال شده بر

EachMovie …………………………………………………………………………………………………………………………..62

جدول شماره­ 6 : مقایسه­ معیار فراخوانی روش پایه و روش پیشنهادی، اعمال شده بر MovieLens……………………………………………………………………………………………………………………………62

جدول شماره­ 7 : مقایسه­ معیار فراخوانی روش پایه و روش پیشنهادی، اعمال شده بر EachMovie………………...…………………………………………………………………………………………………………62

جدول شماره­ 8 : مقایسه­ معیارF1 روش پایه و روش پیشنهادی، اعمال شده بر MovieLens……………………………………………………………………………………………………………………………62

جدول شماره 9 : مقایسه­ معیارF1 روش پایه و روش پیشنهادی، اعمال شده بر

EachMovie……………………………………………………………………………………………………………………………62

 

جدول شماره 10 : مقایسه­ میانگین خطای مطلق روش پیشنهادی با روش­های[19]  و [20]…………………………………………………………………………………………………………………………………………..65

فهرست تصاویر

 

 

عنوان و شماره                                                                                                   صفحه

 

شکل شماره­ 1:  نمونه­هایی از موتورهای جستجوگر………………………………………………………………….5

شکل شماره­ 2 : نمونه صفحه­ای از سایت Movielens………………………………………………………….11

شکل شماره­ 3 : نمونه صفحه­ درخواست امتیازدهی Movielens از کاربر…………………………….12

شکل شماره­­ 4 : نمونه صفحه­ فیلم­های پیشنهادی از سوی Movielens  به کاربر………………13

شکل شماره­ 5 : نمونه ماتریس امتیازدهی کاربران – اقلام………………………………………………………22

شکل شماره­ 6:  فیلترینگ اشتراکی مبتنی بر اقلام………………………………………………………………..25

شکل شماره­ 7 : فیلترینگ اشتراکی مبتنی بر کاربران…………………………………………………………….25

شکل شماره­ 8 : روند تولید پیشنهاد در آمازون……………………………………………………………………….34

شکل شماره­ 9 : نمونه صفحه­ای از سایت آمازون…………………………………………………………………….35

شکل شماره ­10 : ارائه­ پیشنهاد بر اساس کارت خرید مشتری……………………………………………….35

شکل شماره­ 11 : روند کار روش محتوا محور………………………………………………………………………….38

شکل شماره 12 :  نمونه صفحه­ای از سایت آمازون…………………………………………………………………40

شکل شماره 13  :استفاده از روش محتوا محور در سایت آمازون…………………………………………..41

شکل شماره­ 14 : نمایش مفاهیم دقت و فراخوانی در حوزه بازیابی اطلاعات………………………..59

شکل شماره­ 15:  رابطه­ معیار فراخوانی با معیار دقت……………………………………………………………..60

شکل شماره­ 16:  مقایسه­ میانگین خطای مطلق روش پایه و روش پیشنهادی، اعمال شده بر

MovieLens……………………………………………………………………………………………………………………………63شکل شماره­ 17:  مقایسه­ میانگین خطای مطلق روش پایه و روش پیشنهادی، اعمال شده بر

EachMovie…………………………………………………………………………………………………………………………...63

شکل شماره­ 18:  مقایسه­ معیار دقت، فراخوانی و F روش پایه و روش پیشنهادی، اعمال شده بر EachMovie……………………………………………………………………………………………………………………...64

شکل شماره­ 19:  مقایسه­ معیار دقت، فراخوانی و F روش پایه و روش پیشنهادی، اعمال شده بر MovieLens………………………………………………………………………………………………………………………..64

مقدمه­

 

 

1-1- پیشگفتار

 

پیدایش اینترنت و وب جهان گستر[1] موجب شده است که در رابطه با هر موضوع قابل تصور، حجم بسیار زیادی از اطلاعات وجود داشته باشد که کاربران[2] بتوانند با بهره گرفتن از آن نیاز اطلاعاتی خود را برطرف سازند. افزایش روز افزون اطلاعات باعث شد که مشکل سربار اطلاعات[3] به وجود آید و کاربران به تنهایی قادر به برطرف کردن نیازهای خود نباشند. . زیرا کاربران مجبور بودند به صورت بر خط[4]  تمامی صفحات را جستجو کنند تا بتوانند آن قسمتی را که مورد نیازشان است پیدا کنند. به همین دلیل موتورهای جستجوگر[5]  به وجود آمدند تا کاربران بتوانند با بهره گرفتن از آنها بدون نیاز به بررسی تعداد زیادی از صفحات به اطلاعات مورد نظرشان دسترسی پیدا کنند.

 

 

1-2- موتورهای جستجوگر

 

به عبارت دیگر یک موتور جستجوگر وب سایتی است که می­توان از آن برای پیدا کردن صفحات وب استفاده کرد. وقتی کاربر درخواست خود را در قالب کلمات کلیدی وارد موتور جستجوگر می­ کند موتور جستجوگر در بین بیلیون­ها صفحه­ وب جستجو کرده و به کاربر کمک می­ کند اطلاعاتی که به دنبال آن است را بیابد. با بهره گرفتن از این ابزار سرعت و دقت در جستجو بسیار افزایش یافت و کاربران توانستند به سادگی و در کمترین زمان به بهترین نتایج دست یابند.

فهرست مطالب:

فصل اول: کلیات پژوهش

1-1- مقدمه …………………………………………………………………………………………………………2

1-2- بیان مسئله ……………………………………………………………………………………………………3

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق ……………………………………………………………………………….5

1-4- اهداف تحقیق ……………………………………………………………………………………………..6

1- 5- سوالات تحقیق ………………………………………………………………………………………6

1- 6-پیشینه ………………………………………………………………………………………………………6

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق

2-1- مقدمه ……………………………………………………………………………………………….11

2-2- اقلیم آسایش …………………………………………………………………………………………..12

2-3- اقلیم شناسی توریستی…………………………………………………………………………..12

2 -4- آب و هوا و توریسم ………………………………………………………………………………12

2 -5- توریسم فصلی …………………………………………………………………………………..13

2 -5- 1 توریسم تابستانی ……………………………………………………………………………..14

2 -5- 2 توریسم زمستانی …………………………………………………………………………….14

2 -6- دریاچه ارومیه……………………………………………………………………………………15

2 -6-  1- منابع تغذیه آب دریاچه ارومیه …………………………………………………………16

2 -6-  2- ویژگی­های اقلیمی دریاچه ارومیه ……………………………………………………..18

2 -6-  3- ویژگی­های محیط طبیعی دریاچه ارومیه ………………………………………….19

2 -6- 4- محیط انسانی و ساختارهای مدیریتی دریاچه ارومیه ………………………….19

2 -7- ارزش­های دریاچه ارومیه …………………………………………………………………….20

2 -7-1-کارکردهای مهم دریاچه ارومیه …………………………………………………………..20

2 -7-2-خدمات مهم دریاچه ارومیه……………………………………………………………….21

2-7-3- فراورده­های مهم دریاچه ارومیه……………………………………………………………..21

2-8- تهدیدات دریاچه ارومیه………………………………………………………………………….21

2-9- موقعیت جغرافیایی منطقه مورد مطالعه……………………………………………………22

فصل سوم: مواد و روش پژوهش

3- 1-  مقدمه ………………………………………………………………………………………………26

3- 2-  داده های مورد استفاده ………………………………………………………………………..26

4 – 3-  شاخص اقلیم آسایش گردشگری (TCI) …………………………………………………..27

4 – 4-  نحوه محاسبه شاخص اقلیم آسایش گردشگری…………………………………………30

4 – 5- روشSWOT…………………………………………………………………………………

4-6- استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی…………………………………………………..32

4 -6-1- ورود اطلاعات به محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی …………………………..33

4 -6- 2- ورود داده ها …………………………………………………………………………………33

4 – 6- 3- تحلیل داده ها …………………………………………………………………………….33

4 – 7-  جمع بندی ………………………………………………………………………………………..34

فصل چهارم: یافته های پژوهش

4- 1-  مقدمه ……………………………………………………………………………………………36

4- 2-  محاسبه آسایش حرارتی …………………………………………………………………….36

4- 2-  1- محاسبه شاخص آسایش روزانه(CID)  ……………………………………………….37

4- 2-  2- محاسبه شاخص آسایش شبانه روزی(CIA)  ……………………………………….38

4- 3-  محاسبه پارامتر بارش ………………………………………………………………………39

 

 

4- 4-  محاسبه پارامتر مقدار ساعات آفتابی …………………………………………………41

4- 5-  محاسبه پارامتر باد ……………………………………………………………………..42

4-6-  محاسبه مقدار عددی شاخص اقلیم آسایش گردشگری  (TCI)……………………..45

4-7- فرایند تکنیک SWOT ……………………………………………………………………..

4-8- بررسی قابلیت ها و تنگناهای گردشگری دریاچه ارومیه ………………………….48

4- 8- 1- عوامل داخلی و خارجی موثر بر گردشگری دریاچه ارومیه ……………….48

4- 8-  2- تحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید …………………………………….52

4- 8-  3- نحوه درجه بندی عوامل داخلی و خارجی ………………………………………..53

4- 9-  جمع بندی ……………………………………………………………………………….56

فصل پنجم: نتایج پژوهش  و پیشنهادات

5- 1-  مقدمه ………………………………………………………………………………………..62

5-2- ارزیابی وضعیت اقلیم توریستی دریاچه ارومیه در ماه آوریل …………………..62

5-3-  ارزیابی وضعیت اقلیم توریستی دریاچه ارومیه در ماه می …………………..63

5-4-  ارزیابی وضعیت اقلیم توریستی دریاچه ارومیه در ماه ژوئن ……………………64

5-5-  ارزیابی وضعیت اقلیم توریستی دریاچه ارومیه در ماه جولای…………………65

5-6-  ارزیابی وضعیت اقلیم توریستی دریاچه ارومیه در ماه اگوست……………………66

5- 7-  ارزیابی وضعیت اقلیم توریستی دریاچه ارومیه در ماه سپتامبر……………….67

5-8-  ارزیابی وضعیت اقلیم توریستی دریاچه ارومیه در ماه اکتبر……………………..68

5-9-  ارزیابی وضعیت اقلیم توریستی دریاچه ارومیه در ماه نوامبر …………………….69

5-10-  ارزیابی وضعیت اقلیم توریستی دریاچه ارومیه در ماه دسامبر………………….70

5-11-  ارزیابی وضعیت اقلیم توریستی دریاچه ارومیه در ماه ژانویه………………….71

5-12-  ارزیابی وضعیت اقلیم توریستی دریاچه ارومیه در ماه فوریه…………………72

5-13-  ارزیابی وضعیت اقلیم توریستی دریاچه ارومیه در ماه مارس…………………..74

5-14-  بحث و نتیجه گیری ……………………………………………………………………….75

5-15- ارائه راهبردها و راهکارهای توسعه گردشگری دریاچه ارومیه ……………………75

5-15-  1- راهبردهای رقابتی- تهاجمی ………………………………………………………….76

5- 15-  2- راهبردهای تنوع ………………………………………………………………………..76

5- 15-  3- راهبردهای بازنگری ……………………………………………………………………76

5-15-  4- راهبردهای تدافعی ……………………………………………………………………..76

5-16-  پیشنهادات …………………………………………………………………………………..77

5-17-  فهرست منابع و ماخذ ……………………………………………………………………….78

چکیده:

پارک ملی دریاچه ارومیه پس از مرداب انزلی از جالب‌ترین و زیباترین زیستگاه‌های طبیعی جانوران در ایران به‌شمار می‌رود. دریاچه ارومیه به علت داشتن مزایای طبیعی و مواهب خدادادی می ­تواند یکی از عوامل مهم جلب گردشگران اعم از داخلی و خارجی گشته و در صورت توجه مسئولان و سرمایه گذاری بخش خصوصی در ایجاد عوامل جلب توریست، می ­تواند یکی از منابع مهمدر رشد اقتصادی این منطقه شود. بنابراین هدف از این تحقیق بررسی تأثیر عناصر اقلیمی در گردشگری منطقه می­باشد، در این پژوهش به منظور مطالعه و شناخت توانمندی­هایگردشگری منطقه از 7 پارامتر اقلیمی، شامل حداقل و حداکثر رطوبت نسبی، بارش، حدافل و حداکثر ماهانه دمای روزانه، سرعت باد و ساعات آفتابی از سال 1995 تا 2010 استفاده شده است و نقاط ضعف، قوت، تهدید و فرصت­های آن را با مدل راهبردی SWOT تحلیل شده و با بهره گرفتن ازمدل TCI، تقویم گردشگری دریاچه ارومیه برای جذب توریسم تهیه گردید. نتایج حاصل از این پژوهشنشان می­دهد که منطقه مورد مطالعه دارای پتانسیل بالای گردشگری بوده، ولی تهدیدهایی نیز در منطقهمورد مطالعه وجود دارد. که با این پتانسیل­های بالای جذب گردشگر رقابت می کند. همچنین نتایج مدل TCI نشان می دهد که از لحاظ آسایش اقلیمی مرداد ماه برای گردشگری عالی و ایده­آل، تیر ماه عالی، آذر ماه ناچیز و حاشیه­ای، آبان و دی ماه ناچیز-حاشیه­ای و قابل قبول و بقیه ماه­های سال در شرایط خوب و خیلی خوب و عالی را برای گردشگری دارند.

فصل اول: کلیات پژوهش

1-1- مقدمه

صنعت توریسم به عنوان یکی از مهم­ترین صنایع برای رشد اقتصادی در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه می باشد) فونت و اهجم[1]، 1999: 63(. در حال حاضر، بسیاری از کشورها منافع اقتصادی و اجتماعی خود را از توریسم دریافت می کنند و درآمدهای توریسم را برای توسعة زیرساخت های خود به کار می­برند(اکلس و کاستا[2]، 1996: 44(.از بین عوامل تأثیر گذار بر این صنعت توریسم می­توان به شرایط جوی و اقلیمی اشاره کرد. به طوری که امروزی مطالعة این تأثیرات، شاخة جدیدی از علم، تحت عنوان زیست اقلیم شناسی انسانی یا زیست هواشناسی انسانی را به وجود آورده است (محمودی،44:1387). مطالعة ویژگی های اقلیمی و تفاوت­ها و تنوعات زمانی و مکانی حاکم بر آنها و رابطة آن ها با فعالیت های انسانی، روش هایی را در راستای تجزیه و تحلیل شرایط محیطی در چارچوب برنامه ریزی گردشگری ارائه می دهد (تولایی،24:1386). زیرا یكی از اطلاعات مورد نیاز توریست­ها برای سفر شرایط اقلیمی مقصد می‌باشد و اكثر توریست­ها برای انتخاب مقصد توریستی، ملاحظات اقلیمی را مورد توجه قرار می‌دهند. برای ارزیابی تأثیر عناصر اقلیمی بر روی شرایط آسایش حرارتی انسان، نیاز است كه از شاخص‌های آسایش انسانی استفاده گردد (فرج زاده و احمدآبادی،1:1388). منظور از شرایط آسایش انسان یا منطقة آسایش مجموعه شرایطی است که از نظر حرارتی و رطوبتی، حداقل 80 درصد از افرادی که به صورت تصادفی، انتخاب و در آن شرایط قرار داده می شوند قضاوت ذهنی حالت آسایش را داشته باشند (کسمایی،50:1372). گسترش صنعت گردشگری درمکان­هایی که پتانسیل بالقوه جذب گردشگررادارندمی­تواندبه عنوان ابزازی کار آمددرجهت رشدوتوسعه همه جانبه جوامع میزبان به کارگرفته شود. وجود جاذبه به عنوان یک عنصر لازم و نه کافی درجهت رشد و توسعه صنعت گردشگری محسوب می­ شود، زیرا توسعه صنعت گردشگری درهرمنطقه­ای نیازمند شناسایی دقیق محدوده،شناخت نوع آب وهوا وارائه خدمات وتسهیلات موردنیازگردشگران ونیزمعرفی درجهت جذب گردشگران می­باشد.رشدوگسترش گردشگری منافع زیاد ومتعددی برای جوامع میزبان به همراه دارد که یکی از آنها منافع اقتصادی است. گردشگری ازمهم­ترین منافع انسانی قرن معاصراست که همراه بابه وجود آوردنتغییرات شگرف درسیمایزمین،اوضاعسیاسی،اقتصادی،فرهنگی،منشوروشزندگیانسان­هارادگرگونمی­سازد (محلاتی، 1380: 13).دریاچهارومیه، دریاجه­ای وسیع و با شوری زیاد است که در شمال غربی ایران و در بین استان­های آذربایجان غربی و شرقی واقع شده است. این دریاچه در پایین نقطه آبریز بسته­ای با مساحت تقریبی 52000 کیلومتر مربع، که قسمت ­هایی از آن در استان کردستان واقع شده است، قرار دارد. دریاچه ارومیه یک پارک ملی و یکی از بزرگ­ترین سایت­های موجود در ایران است که به عموان ذخیره­گاه زیست­کره یونسکو، به عنوان یک مرکز بکر طبیعی و منطقه جاذب گردشگری معرفی شده است که بیشتر به دلیلی وجود جاذبه­های طبیعی بکر و دست­ نخورده و وجود تعداد زیادی تالاب­های اقماری آب شیرین و لب شور در اطراف این دریاچه است که بسیاری از آنها از لحاظ تنوع زیستی از اهمیت جهانی برخوردارند (برنامه مدیریت جامع دریاچه ارومیه، 1388: 13). با توجه به مطالب ذکر شده می­توان، با برنامه ­ریزی دقیق به شناسایی دقیق شرایط مناسب برای جذب گردشگر از لحاظ (شرایط اکولوژیکی و آسایش حرارتی) در دریاچه ارومیه پرداخت. هدف کلی این پژوهش بررسی عوامل اقلیمی موثر در گردشگری دریاچه ارومیه با بهره گرفتن ازشاخصهایTCIوSWOTبوده، که در ضمن آن به بررسی و تحلیل عوامل ارتباطی پدیده ­های طبیعی و انسانی جاذب گردشگر درمنطقه مورد مطالعه نیز خواهیم پرداخت.

2-1- بیان مسئله

اصولا در توسعه اقتصادی در هر کشوری نیازمند سرمایه ­گذاری در بخش­ها و فعالیت­های مختلف اقتصادی آن کشور است و بدون سرمایه ­گذاری در طرح­های زیربنایی و روبنایی نمیتوان انتظار گسترش اشتغال، تولید و رفاه اقتصادی را داشت. سرمایه ­گذاری در زیر ساخت­های توریسم و استفاده از توان­های بالقوه منطقه­ای به منظور جذب توریست یکی از راه­های مناسب برای توسعه اقتصادی است (ابراهیم زاده و آقاسی زاده،108:1388). در عصر حاضر گردشگری به عنوان یکی از عوامل موثر در گسترش روابط بین ملت­ها به شمار میرود، اما توسعه آن نیازمند امکانات ویژه­ای از قبیل آب و هوا، آثار تاریخی و فرهنگی، جاذبه­های طبیعی، آداب و سنن، زیرساخت­ها و امکانات است. کشورها با درک این مهم شروع به فراهم نمودن امکانات و تجهیزات مناسب به منظور جذب گردشگری می­باشند. با افزایش جمعیت و رشد فزاینده شهرها از یک سو و پیشرفت­های چشمگیر اخیر در شبکه حمل ونقل و تکنولوژی و سایر عناصر زندگی بشر از سوی دیگر هر روز که می­گذرد انگیزه­های نیاز به مسافرت و سفرهای گردشگری نیز افزایش می­یابد. از اواخر دهه 1960 میلادی ، صنعت گردشگری در ابعاد جهانی­اش رشد قابل ملاحظه­ای داشته است، چنان که در سال 2006 میلادی تعداد گردشگران بین المللی به 808 میلیون نفر رسیده است و پیش ­بینی می­ شود که طی دهه 2020 میلادی توریسم، صنعت شماره یک جهان محسوب گردد ( مسیحائی ،114:1389). ایران جزء ده کشور اول دارای پتانسیل صنعت توریسم می­باشد، درآمد حاصل از صنعت توریسم بطور بالقوه میتواند جایگزین صنعت نفت در ایران گردد. این وضعیت با ذکر مطالعات سنتی تا روش­های نوین و فناوری اطلاعات در سال­های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. اهمیت موضوع به قدری روشن و شفاف است که در دنیای فناوری، بیشتر سایت­های اینترنتی استان­ها و بویژه سایت­های معروف ایران جهت معرفی قابلیت­های محلی، منطقه­ای، ملی و بین المللی به آثار باستانی و گردشگری توجه خاصی دارند و حتی در تبلیغات محلی چه در سطح محلی و چه در سطح ملی و بین المللی، اشاره­ای به قابلیت­های توریستی و باستانی می­نمایند. قابلیت­ها، محدودیت­ها، فرصت­ها و تهدید­های گردشگری می­بایست با توجه به روی­کردهای نوین و برنامه ­های کلان و خرد کشور تبیین گردند( کیانی،1389 :2).دریاچه ارومیه بزرگترین آبگیر دایمی آسیای غربی است که در شمال­غرب ایران واقع شده است و بیستمین دریاچه بزرگ جهان و دومین دریاچه فوق شور دنیا می­باشد مساحت آن به طور متوسط 5100 کیلومترمربع برآورد می­ شود، این دریاچه یکی از مهم­ترین زیستگاه­های طبیعی در منطقه می­باشد و به دلایل منحصربه­فردی توسط سازمان یونسکو(1976) به عنوان پارک ملی شناخته شده است(رسولی و جهانبخش 1387). این دریاچه با برنامه ­ریزی صحیح می ­تواند بعنوان قطب جذب گردشگری ایران تبدیل گردد، این پژوهش نیز در راستای این هدف مهم به عمل می­آید.

3-1- اهمیت و ضرورت تحقیق

ایران جزء ده کشور اول جهان از لحاظ جاذبه های گردشگری و جزء پنج کشور اول جهان از نظر تنوع گردشگری می باشد. از لحاظ جذب گردشگری تقریبا در رده های آخر جهانی قرار گرفته است. طبق آمار سال 2002 میلادی، سازمان جهانی گردشگری[1](W.T.O)،فقط 4/2درصد از تعداد و 6/1 درصد از در آمدهای گردشگری دنیا، به ایران اختصاص دارد. در چشم انداز بیست ساله کشور در افق 1404، کسب 2 درصد از درآمد جهانی توریسم و 1/5 درصد گردشگران بین المللی یعنی بیست میلیون گردشگر به عنوان هدف در نظر گرفته شده است. تحقق این اهداف در صورتی امکان پذیر خواهد بود که اولاً پتانسل­های گردشگری شناسایی گردد، ثانیاًدر سطح بین المللی و هم در سطح داخلی شناسانده شوند. در ایران تنوع تنوع آب و هوا به عنوان یک منبع گردشگری می تواند محسوب شود، که استفاده بهینه از این پتانسل­ها با هدف ارتقاء کیفیت گردشگری به توسعه گردشگری منجربهمی­ شود(اسماعیلی و همکاران،3:1389). دریاچه ارومیه كه یكی از مهمترین و با ارزش­ترین اكوسیستم­های آبی ایران است، در اوایل دهه 1350، به عنوان پارك ملی و در سال 1355، به عنوان ذخیره‌گاه بیوسفر از سوی سازمان یونسكو اعلام شده است. همچنین این دریاچه جزو تالاب­های با اهمیت بین‌المللی محسوب و در سال 1354 به كنوانسیون حفاظت از تالابها (رامسر1971) معرفی شده است و جزو مناطق دارای اهمیت برای پرندگان است و برای مردم آذربایجان تنها یک پهنه آبی نیست، بلكه میعادگاهی برای گردش، تفریح، استراحت و منظرگاه زیبایی‌های خدادادی و شفابخش آلام و دردهاست.این دریاچه كه 102 جزیره بزرگ و كوچك را در دل خود جای داده است، هر ساله پذیرای گردشگران خارجی و داخلی

ضریب تغییرات کمیتی بسیار مهم و پرکاربرد در علومی مانند فیزیک، زیست شناسی، پزشکی و … می باشد .یکی از دلایل اهمیت ضریب تغییرات، وابسته نبودن آن به مقیاس اندازه گیری است که می توان از آن جهت مقایسه پراکندگی چند جامعه با واحد های اندازه گیری مختلف، استفاده نمود. از ضریب تغییرات به عنوان شاخصی برای سازگاری یا یکنواختی مجموعه ای از مشاهدات نیز استفاده می شود.

2

1

ما در این پایان نامه دو روش جدید بر پایه بوت استراپ پارامتری جهت آزمون برابری ضرایب تغییرات در چند جامعه نرمال ارائه می دهیم. از آن جهت که در هر مساله آزمون فرض آماری، ارائه روشی که بتواند خطای نوع اول را به خوبی کنترل کند اهمیت دارد نخست با بهره گرفتن از شبیه سازی عملکرد روش پیشنهادی از لحاظ کنترل خطای نوع اول بررسی می شود. سپس به مقایسه توان آزمون پیشنهادی  با روش هایی که اخیرا ارائه شده اند؛ می پردازیم.

کلید واژه : ضرایب تغییرات، آزمون والد، روش بوت استراپ پارامتری، نسبت درستنمایی، p- مقدار تعمیم یافته

 

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                صفحه

فصل اول: مقدمه

1-1- مقدمه و تاریخچه. 2

1-2-  آشنایی با نماد ها 4

1-3-  P- مقدار تعمیم یافته 5

1-4- روش بوت استراپ پارامتری.. 6

1-5- معرفی آماره آزمون والد. 6

فصل دوم: معرفی روش های موجود برای آزمودن.

2-2- روش لیو و همکاران. 8

2-3- روش جعفری و کاظمی.. 9

2-4- روش بهینه شده جعفری و کاظمی.. 15

فصل سوم: روش جدید پیشنهادی..

3-1- روش جدید پیشنهادی.. 20

3-2- روش کریشنامورتی و میسوک لی.. 22

3-3- تفاوت های روش جدید پیشنهادی با دو روش اخیر. 23

فصل چهارم: شبیه سازی، مثال عددی و بحث و نتیجه ­گیری..

4-1- شبیه سازی.. 29

4-2- مثال عددی.. 40

4-3- نتیجه ­گیری.. 41

پیوست..

پیوست 1: برنامه­نویسی.. 43

منابع و مراجع. 51

چکیده انگلیسی. 53

 

 

 

فهرست جدول ها

عنوان و شماره                                                                                                   صفحه

جدول 1: برآورد خطای نوع اول برای  جامعه نرمال مستقل برای روش های

 

JKL، MJKL. ………………………………………………………………………………………………………………………  31

 

جدول 2: برآورد توان برای  جامعه نرمال مستقل برای روش های JKL،

 MJKL……………………………………………………………………………………………………………………………………...32

 

جدول 3: برآورد خطای نوع اول برای  جامعه نرمال مستقل برای روش های

GPT، JKL، JKW، WT ، New و  MLRT…………………………………………………………………....33

 

جدول 4: برآورد خطای نوع اول برای  جامعه نرمال مستقل برای روش های

GPT، JKL، JKW، WT، New  و MLRT…………………………………………………………………….34

 

جدول 5: برآورد توان برای  جامعه نرمال مستقل برای روش های New و

MLRT…………………………………………………………………………………………………………………………………….35

 

جدول 6: برآورد توان برای  جامعه نرمال مستقل برای روش های New و

MLRT……………………………………………………………………………………………………………………………………..36

 

جدول 7: برآورد توان برای  جامعه نرمال مستقل  با حجم نمونه برابر برای

روش های New و MLRT…………………………………………………………………………………………………….37

 

 

جدول 8: برآورد توان برای  جامعه نرمال مستقل براساس جدول کریشنامورتی

و میسوک لی (2014)………………………………………………………………………………………………………………..39

 

جدول 9: اطلاعات مربوط به تعداد صید 4 نوع ماهی در درایالت کارناتاکا هند ……………………..40

 

جدول 10: نتایج آزمون ها ………………………………………………………………………………………………………..40

 

 

فهرست اشکال

عنوان و شماره                                                                                                   صفحه

شکل 1: تخمین چگالی آماره جعفری و کاظمی (2013) ……………………………………………………..  24

شکل 2: تخمین چگالی آماره جعفری و کاظمی (2013) بعد از ضرب نمون ضریب ……………….24

شکل 3: چگالی خی دو  با دو درجه آزادی………………………………………………………………………………..24

مقدمه و تاریخچه

 

بدلیل اینکه ضریب تغییرات به واحد اندازه گیری بستگی ندارد، معیاری مناسب جهت مقایسه پراکندگی چند جامعه با واحد های اندازه گیری مختلف می باشد و به همین دلیل نیز ضریب تغییرات مورد توجه آمار دانان قرا گرفته است. هدف ما در این پایان نامه ارائه آزمونی برای آزمودن برابری ضرایب تغییرات در چند جامعه نرمال براساس آزمون والد[1] و روش بوت استراپ پارامتری[2] می باشد. تاکنون روش های مختلفی برای آزمون برابری ضرایب تغییرات در چند جامعه نرمال ارائه شده اند؛ اما هیچ یک از روش های ارائه شده دقیق نیستند به این معنی که خطای نوع اول آنها دقیقا در سطح اسمی آزمون نمی باشد. از مهمترین روش ها می توان به این موارد اشاره کرد. بنت[3] در سال 1976 آزمونی براساس روش نسبت درستنمایی ارائه کرد. همچنین گوپتا و ما[4] در سال 1996، رائو و جوز[5] در سال 2001  و نیری و رائو[6] درسال 2003 آزمون والد را برای این مساله به کار گرفتند. تسو[7] در سال 2009 از آزمون تقریبی نمره[8] جهت آزمون برابری ضرایب تغییرات استفاده کرد. اخیرا نیز، لیو و همکاران[9] (2010)، جعفری و کاظمی ( 2013) و کریشنامورتی و میسوک لی[10] (2014) به ترتیب روش هایی بر اساس p- مقدار تعمیم یافته، بوت استراپ پارامتری و آزمون نسبت درستنمایی ارائه نمودند و خطای نوع اول و توان آزمون خود را با بهره گرفتن از شبیه سازی با روش های موجود مقایسه کردند. ما نیز در این پایان نامه، ابتدا با بهینه سازی روش جعفری و کاظمی (2013)  روشی جدید بر پایه والد و بوت استراپ پارامتری جهت آزمون برابری ضرایب تغییرات در چند جامعه نرمال ارائه می دهیم و سپس با بهینه سازی آزمون والد روش جدید دیگری که عملکرد نسبتا بهتری نسبت به سایر روش ها دارد معرفی می کنیم. اما آماره آزمون ما متفاوت از جعفری و کاظمی (2013) می باشد. از آن جهت که در هر مساله آزمون فرض آماری، ارائه روشی که بتواند خطای نوع اول را به نحو مطلوبی کنترل کند اهمیت دارد نخست با بهره گرفتن از شبیه سازی، خطای نوع اول روش جدید پیشنهادی را با روش های نیری و رائو (2003)، لیو و همکاران (2010)، کاظمی و جعفری ( 2013 ) و کریشنامورتی و میسوک لی (2014) مقایسه می کنیم. نتایج شبیه سازی نشان می دهد که بر اساس خطای نوع اول، روش جدید پیشنهادی و کریشنامورتی و میسوک لی (2014) عملکرد بهتری نسبت به دیگر روش ها دارند. لذا فقط توان آزمون روش جدید پیشنهادی، با روش ارائه شده توسط کریشنامورتی و میسوک لی (2014) مقایسه می گردد. نتایج شبیه سازی نشان می دهد که در برخی موارد، توان آزمون روش جدید پیشنهادی بهتر از روش کریشنامورتی و میسوک لی (2014) می باشد. در مواردی نیز عکس این موضوع اتفاق می افتد و در برخی موارد دیگر، عملکرد این دو روش از دیدگاه توان مانند هم است. همچنین لازم به ذکر است که روش جدید پیشنهادی از لحاظ محاسباتی ساده تر از روش کریشنامورتی و میسوک لی (2014) است. ساختار پایان نامه به صورت زیر می باشد. در فصل 2، روش های مختلفی برای آزمون برابری ضرایب تغییرات در چند جامعه نرمال تاکنون ارائه شده است از جمله روش های لیو و همکاران (2010)، جعفری و کاظمی (2013)، روش جدید بهینه شده جعفری و کاظمی (2013)، کریشنامورتی و میسوک لی (2014) و آزمون والد نیری و رائو (2003) را به طور مختصر معرفی می کنیم.  در فصل 3 آزمون جدیدی که براساس روش والد و استفاده از روش بوت استراپ پارامتری می باشد پیشنهاد و شرح می دهیم. در فصل 4، با بهره گرفتن از شبیه سازی به مقایسه آزمون جدید پیشنهادی با روش های دیگر از دیدگاه کنترل خطای نوع اول و توان آزمون می پردازیم. در همین فصل با ارائه یک مثال به توصیف روش های ارائه شده می پردازیم و با نتیجه گیری مبحث را به پایان خواهیم برد.

 

 

در این قسمت، نخست به معرفی نماد ها و مفاهیم اولیه مورد نیاز می پردازیم. سپس روش هایی را که اخیرا جهت آزمون برابری ضرایب تغییرات در چند جامعه نرمال ارائه شده اند معرفی می کنیم.

[1] – Wald

[2] – Parametric bootstrap

[3] – Bennett

[4] – Gupta and Ma

[5] – Rao and Jose

الملخص

هدف القرآن، هدایة  البشر کله على اختلاف أجناسهم وأزمانهم إلى الکمال والسعادة ویجب لهذه الهدایة، إبلاغ نداء الكتاب السماوی علی أساس سلائق المخاطبین وقدراتهم الفكریة، فحاول هذا البحث دراسة کیفیة بیان الرب إزاء الاتجاهات الفکریة منها المؤمنین والکافرین والمنافقین وأهل الکتاب بالاستفادة من القواعد البلاغیة بناء على المنهج الوصفی والتحلیلی وأن یقدم مجموعة منتظمة من الأسلوب البیانی وكیفیة الخطاب القرآنی. ومن أهم نتایج هذه الدراسة هی أن الخطاب القرآنی باعتباره خطاباً لغویاً من الله سبحانه وتعالى إلی العباد (المخاطَبین) عبر النص القرآنی بغیة لهدایتهم إلی الکمال، یخاطب فئات مختلفة من الناس فکان لکل فئة منهم خطاب یمیزها عن غیرها، حسب مقتضى الحال وداعیة المقام، فنجد فیه التنوع على حسب حال المخاطبین أی حالاتهم النفسیة والثقافیة والاجتماعیة. إن الله تعالى امتاز خطاب المؤمنین بالتعظیم والتشریف فجاءت العبارات واضحة سلسة عذبة خالیة من الشدة والقوة فی حین امتاز خطاب الکفار بالزجر والترهیب والوعید بلهجة شدیدة وألفاظ عنیفة قویة تنفیراً لنهم وتحذیراً لهم بخطاب غیر مباشر وبصیغة الغائب. فأکثر الخطاب القرآنی فی المنافقین،کان فی رسم معالمهم الشخصیة باعتبار أنهم کانوا صورة جدیدة مجهولة للمؤمنین وهی فی حاجة إلى مزید من البیان حتى یتعرفوا بسماتها الكثیرة المغلقة الملتویة. وهو خطاب مقرون بالوعد والوعید والزجر والتهدید والذم والاستهزاء بنسبة إلیهم بأسلوب قوی ولهجة شدیدة وردّ حاسم وألفاظ عنیفة. ثم نجد فی القرآن الكریم خطاباً موجهاً إلى أهل الكتاب، وهم الیهود والنصارى على کثرته وتنوعه فی أسالیب الخطاب، حیناً یخاطبهم بالخطاب المباشر وحیناً آخر یخاطبهم عن طریق النبی (صلی الله علیه وآله) ومرة یخاطبهم من قبیل الوصف. وکل نوع من هذه الخطابات، کانت مطابقة لحال المخاطب وغرض الخطاب ویستخدم فی الذم أو المدح أو کلیهما حسب سیاق الکلام. فإن القرآن الکریم یواجه السلائق المختلفة الفکریة حسب عقائدهم الفکریة وموقفهم من إجابة فطرتهم وهی التوحید، أی هذه المبادئ الفکریة کانت سبب إختلاف الخطاب ولم تکن الذات والقومیة.

المفردات الرئیسیة: الخطاب القرآنی، المؤمنون، الکافرون، المنافقون، أهل الکتاب.

 

 

 

 

چکیده

هدف قرآن، هدایت تمام انسان‌ها به سوی کمال و سعادت است. و لازمه‌ی این هدایت، رساندن پیام کتاب آسمانی فراخور سلیقه‌های فکری مخاطبان و قدرت اندیشه آنان است. این پژوهش سعی دارد چگونگی و نحوه‌ی بیان و گفتار خداوند در برابر این گرایش‌های فکری (مؤمنان، کافران، منافقان و اهل کتاب)، و خصوصیات و ویژه‌گی‌هایی که خطاب هر گروه را از گروه دیگر متمایز می‌سازد، بیان نماید و در پی آن یک جمع بندی مشخص از اسلوب بیانی و نحوه خطاب قرآن کریم در اختیار خواننده قرار دهد. از جمله دستاورد‌های پژوهش حاضر آن است که قرآن, گروه‌های مختلف مردم را با هدف هدایت ایشان به سوی کمال، مورد خطاب قرار داده است وکیفیت خطاب هر گروه متناسب با شرایط روحی، فرهنگی، شناختی و اجتماعی آنان متفاوت می‌باشد. خداوند سبحان مؤمنان را با خطاب تشریف و تعظیم گرامی داشته و با کلماتی لطیف، نرم و به دور از هر گونه شدت  و خشونت آنان را مورد ندا قرار داده است و این در حالی است که خطاب خداوند به کفار غیر مستقیم ، زجر‌آور، تهدید کننده ، تهکمی و همراه با کلماتی خشن و کوبنده است که نشان از دوری جستن و برائت از ایشان دارد. شایان ذکر است که بیشترین خطاب قرآن نسبت به منافقان در بیان ویژگی‌های شخصیتی آنان است؛ چرا که این گروه برای مؤمنان چهره‌ای جدید و نا‌شناخته‌اند و نیاز به شرح و توضیح بیشتری دارند و از خصوصیات این خطاب می‌توان به زجر آور بودن، سرزنش کننده و بشارت دهنده به عذاب اشاره کرد که با بیانی تند و کوبنده و الفاظی قوی و خشن مخاطبان خود را مورد خطاب قرار می‌دهد. خطاب متعدد و متنوع قرآن نسبت به اهل کتاب در مواردی مستقیم است و در مواردی غیر مستقیم (به واسطه پیامبر). شایان ذکر است که این تعدد خطاب و تنوع آن, متناسب با حال مخاطب و غرض خطاب است و مطابق با سیاق کلام گاهی برای ستایش وگاهی برای سرزنش مخاطب و یا هر دو به کار می‌رود.

بنابراین قرآن کریم سلیقه‌های مختلف فکری را متناسب با افکار و عقاید‌شان ، مورد خطاب قرار داده است و به عبارت دیگر این افکار و عقائد آنهاست که سبب اختلاف خطاب می‌شود نه شخصیت و قومیت آنان.

واژگان کلیدی: خطاب قرآنی ، مؤمنان، منافقان، کافران، اهل کتاب.

 

 

الفهرس

العنوان                                                                                    الصفحه                                                

التمهید…………………………………………………………………………د

الفصل الأول: المقدمة

1-1-بیان المسألة……………………………………………………………….1

1-2- الأبحاث السابقة…………………………………………………………..2

1-3- أهداف البحث……………………………………………………………3

1-4-دوافع البحث وأهمیته……………………………………………………….3

1-5-فوائد البحث………………………………………………………………3

1-6- أسئلة البحث …………………………………………………………….4

الفصل الثانی: فی الإطار النظری للدراسة

2-1- تعریف المصطلحات………………………………………………………..5

2-1-1- الخطاب……………………………………………………………5

2-1-1-1- الخطاب فی اللغة………………………………………………5

2-1-1-2- الخطاب فی الاصطلاح…………………………………………6

2-1-1-3- الخطاب فی القرآن…………………………………………….8

 

2-1-2- السیاق…………………………………………………………….9

2-1-2-1- السیاق فی اللغة……………………………………………….9

2-1-2-2- السیاق فی الاصطلاح…………………………………………10

2-1-2-3- أهمیة السیاق………………………………………………..17

2-1-3- البلاغة…………………………………………………………..21

2-1-3-1- البلاغة فی اللغة………………………………………………21

2-1-3-2- البلاغة فی الاصطلاح…………………………………………22

2-2- البلاغة والخطاب…………………………………………………………26

2-2-1- أهمیة علم البلاغة فی فهم الخطاب والوقوف علی أغراضه………………….26

2-2-2- البلاغة فی الخطاب…………………………………………………28

 

 

العنوان                                                                                                          الصفحة 2-2-2-1- جمل الخطاب بین الخبر والإنشاء…………………………………..29

2-2-2-2- التقدیم والتأخیر وعلاقته بالخطاب………………………………34

2-2-2-3- التعریف والتنکیر وعلاقته بالخطاب……………………………..38

2-2-2-4- الفصل والوصل وعلاقته بالخطاب………………………………40

2-2-2-5- الحذف والذکر وعلاقته بالخطاب………………………………44

2-3- دور المخاطب فی صیاغة الخطاب……………………………………………46

الفصل الثالث: مستوى الخطاب القرآنی

3-1- تمهید………………………………………………………………….54

3-2- خطاب المؤمنین………………………………………………………….55

3-2-1- النتیجة…………………………………………………………..78

3-3- خطاب الکافرین…………………………………………………………79

3-3-1- النتیجة…………………………………………………………..99

3-4- خطاب المنافقین………………………………………………………..100

3-4-1- النتیجة…………………………………………………………119

3-5- خطاب أهل الکتاب…………………………………………………….119

3-5-1- الدعوة إلى المشترکات…………………………………………….128

3-5-2- الدعوة إلى تصحیح عقیدة التوحید…………………………………..130

3-5-2-1-الیهود…………………………………………………….130

3-5-2-2- النصارى………………………………………………….137

3-5-3- الدعوة إلى نبوة محمد (صلى الله علیه وآله)…………………………..142

3-5-4- تذکیرهم بالنعم………………………………………………….146

3-5-5- تقسیم أهل الکتاب بالمشرک والمؤمن والمنافق…………………………149

3-5-6- الصفات الشخصیة……………………………………………….151

3-5-7- النتیجة…………………………………………………………153

الخاتمة……………………………………………………………………….154

فهرس المصادر والمراجع………………………………………………………..157

1-المراجع باللغة العربیة…………………………………………………….157

 

 

العنوان                                                                                                                الصفحة

2-المراجع باللغة الفارسیة…………………………………………………..163

3- الرسائل الجامعیة……………………………………………………….163

4-المصادر الإلکترونیة……………………………………………………..163

 

بیان المسألة

إن البشر، یختلف بعضهم بعضاً إرادة وفطرة وذوقاً والموهبة الفكریة، وتتعدد أسالیبهم فی کشف الحقیـقة؛ لهذا ینبغی للقرآن وهو أكبر حجة ومعیار للحق أن یقنع اكثر الناس رغم الفروق السائدة فی سلائقهم لیصدقوه ولا یستعصی أسلوبه الفكری والبیانی على أحد الدارسین.

هذا البحث یحاول أن یبین كیفیة بیان الرّب فی القرآن الكریم وخطابه للسلائق المختلفة الفكریة منها ( المؤمنون والمنافقون واهل الكتاب والكفار) أی ماذا یعنی ویهدف القرآن عندما یخاطب فئة خطاباً ساخراً، وما فرق هذا، مع خطابه غیر المباشر والتعجیزی والتلوینی وأنواع من الخطاب الآخر فی منظور القرآن؟ یهدف هذا البحث مع الأخذ من مضمون التفاسیر والاستفادة من القواعد البلاغیة، أن یقدم مجموعة منتظمة من الأسلوب البیانی وكیفیة الخطاب القرآنی.

هدف القرآن، هدایة البشر كله إلى النور والاسلام ویلزم لهذه الهدایة، إبلاغ نداء الكتاب السماوی علی أساس سلائق المخاطبین وقدراتهم الفكریة؛ لهذا یختلف خطاب القرآن بالنسبة للسلائق المختلفة والأفراد، فلهذا نرى أن الخطاب، مواقف؛ مباشر وصریح أو ایمائی وغیر مباشر ویبعث علی الأمل

 

والرجاء وتأیید المخاطب وفی مواقف، یدل علی الرفض وعدم الأمل.

وجدیر بالذكر، إن نقد السلائق الفكریة فی القرآن الكریم شكلاً وماهیة فی غایة الدقة ومتفاوت عن الأخری؛ كان هذا البحث بصدد دراسة أسالیب الخطاب وبیان الرّب فی القرآن لتلقی المسلمین المناهج الخطابیة القرآنیة لحیاتهم الراهنة.

1-2- الأبحاث السابقة

ینبغی أن یقال عن طریقة تعبیر القرآن فی مواجهة مختلف السلائق الفكریة مع نظرة بلاغیة؛ لیـس هناک کتاب مستقل وشامل لمعالجة السلائق الفكریة وأسالیب بیان القرآن وخطابه إلاّ أنه هناك دراسات لا ترتبط بموضوعنا ارتباطاً، هی :

1 –”الخطاب القرآنی دراسة فی العلاقة بین النص والسیاق” تألیف خلود العموش؛ ولعل لهذا الکتاب أکثر ارتباطاً مع ما کنا فی صدده، لکن هناک فرق فی الرؤیة للبحث، فی الواقع هذا الکتاب یشتمل على عرض لمقولات تحلیل الخطاب عند المحدثین، وبیان لقراءات الأوائل للخطاب القرآنی وبیان آراء الفریقین فی تفسیر العلاقة بین الخطاب والسیاق واستخدم سورة البقرة کنص ثابت محفوظ ـ کما قاله المؤلف ـ محاولة لتقدیم القراءة الجدیدة لبعض مفردات نظریة العلاقة بین النص والسیاق فی الخطاب القرآنی.

2-“الحوار فی القرآن” تألیـف علامة محمد حسین فضل الله (ره)؛ وهذا الکتاب یبـحث عن سبل