پروبیوتیک‌ها  مواد غذایی حاوی میکروارگانیسم‌ها ی زنده و مفید برای بدن هستند.به عبارت دیگر یک پروبیوتیک میکروارگانیسم زنده خوراکی است که تأثیرمثبتی بر سلول‌ها ی بدن میزبان دارد وباعث بهبود و افزایش تعادل  میکروبی بدن مصرف کننده می‌شود.پروبیوتیک‌ها  اغلب در تولید فرآورده‌ها ی تخمیری لبنی به کار می‌روند.

کفیر یک پروبیوتیک طبیعی است.توجه به ترکیب میکروبی و شیمیایی کفیر گویای این مطلب است که کفیر یک پروبیوتیک پیچیده حاوی تعداد زیادی باکتری و مخمر است که ویژگی‌ها ی منحصر به فردی به این محصول در میان سایر پروبیوتیک می‌دهد.کفیر حاوی ویتامین‌ها، مواد معدنی،‌اسید آمینه‌ها ی ضروری  وپروتئین‌ها یی است که براحتی قابل هضم هستند.مزایای مصرف کفیر در رژیم غذایی بسیار زیاد است از آن جمله می‌توان  به بازدارندگی علیه برخی بیماری‌ها  وناهنجاری‌ها  اشاره کرد.

در کشور ما نیز طی سال‌ها ی اخیر رویکرد مثبتی به مصرف نوشیدنی کفیر ایجاد شده است.هدف از انجام این تحقیق بررسی و سنجش میزان حساسیت برخی باکتری‌ها ی بیماریزای روده ای مانند Escherichia coliO157 ,Listeriamonocytogenes ,Vibrio.cholerae ,salmonella.typhi,  Shigella sonei ,Helicobacter.pylori نسبت به فر آورده‌ها ی کفیر موجود در بازار ایران است.با بهره گرفتن از روش متداول پورپلیت نمونه‌ها  مورد بررسی قرار گرفتند ونمودار مدت زمان مرگ برای هر باکتری رسم شد.هردو محصول کفیر قادرند سطح باکتری‌های زنده را کاهش دهند.میتوان نتیجه گرفت که مصرف نوشیدنی کفیر می‌تواند در جلوگیری از برخی ناهنجاری‌ها  موثر باشد.

کلمات کلیدی: پروبیوتیک، کفیر، حساسیت، عوامل بیماری زای روده ای

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                صفحه                                               

فصل اول: مقدمه و هدف

1-1 کلیات……………………………………………………………………………………………………………. 1

1-1-1- پروبیوتیک……………………………………………………………………………………………………. 1

1-1-1-1- تاریخچه ……………………………………………………………………………………………… 1

1-1-1- 2- تعریف ……………………………………………………………………………………………………. 2

1-1-1-3-نقش پروبیوتیک‌ها …………………………………………………………………………………….. 3

1-1-1-4-تاثیرات نا مطلوب مصرف پروبیوتیکها ……………………………………………………. 5

1-1-1-5- اشکال مصرف پروبیوتیک‌ها  ………………………………………………………………………… 5

1-1-1-5-1- لبنیات و غذاهایی با پایه لبنی ………………………………………………………………….. 5

1-1-1-5-2- آب میوه‌ها  …………………………………………………………………………………………… 6

1-1-1-5-3- سبزیجات و ترشیجات ……………………………………………………………………………… 6

1-1-1-5-4- شکلات و سایر تنقلات ………………………………………………………………………… 6

1-1-1-5-5- مکمل‌ها ی غذایی دارویی …………………………………………………………………………….. 6

1-1-1-6- میزان مصرف ……………………………………………………………………………………………… 6

1-1-1-7- میکروارگانیسم‌های پروبیوتیک ………………………………………………………………………. 7

1-1-2– کفیر (kefir)……………………………………………………………………………………………….. 8

1-1-2-1- تاریخچه کفیر ………………………………………………………………………………………. 8

1-1-2-2- کفیر به عنوان پروبیوتیک ……………………………………………………………………………. 8

1-1-2-3- ماهیت کفیر …………………………………………………………………………………………. 8

1-1-2-4- ترکیب شیمیایی کفیر …………………………………………………………………………… 8

1-1-2-5 – اجزای تشکیل دهنده کفیر ……………………………………………………………………. 9

1-1-2-5-1- پلی ساکاریدهای بیرونی:( Exopolysaccharides) ……………………………………. 9

1-1-2-5-2- آنزیم‌ها  ………………………………………………………………………………………………… 11

1-1-2-6- میکروبیولوژی کفیر ……………………………………………………………………………… 11

1-1-2-7- خواص کفیر ……………………………………………………………………………………….. 13

1-1-2-8-مضرات کفیر ……………………………………………………………………………………… 14

عنوان                                                                                                                                صفحه                                              

1-1-2-9- تولیدکفیر …………………………………………………………………………………………… 14

1-1-2-9-1- روش سنتی …………………………………………………………………………………….. 14

1-1-2-9-2-تولید کفیر به روش صنعتی ……………………………………………………………….. 15

1-2- جنبه‌های میکروب شناسی……………………………………………………………………………. 16

1-2-1- اشریشیاکلی(Escherichchia coli) ……………………………………………………………… 16

1-2-1-1- ریخت شناسی و کشت ………………………………………………………………………………… 17

1-2-1-2- بیماریزایی در انسان …………………………………………………………………………………. 17

1-2-1-3- مقاومت …………………………………………………………………………………………………. 17

1-2-2- شیگلاسونئی ……………………………………………………………………………………………….. 18

1-2-2-1- ریخت شناسی و کشت ………………………………………………………………………………. 18

1-2-2-2- بیماریزایی …………………………………………………………………………………………………… 18

1-2-2-3- مقاومت ………………………………………………………………………………………………………. 18

1-2-3- لیستریا مونوسیتوجنز……………………………………………………………………………………….. 18

1-2-3-1- ریخت شناسی وکشت ………………………………………………………………………………. 19

1-2-3-2- بیماری زایی…………………………………………………………………………………………………….. 19

1-2-3-3-مقاومت …………………………………………………………………………………………………….. 19

1-2-4- ویبریو کلرا ……………………………………………………………………………………………………… 19

1-2-4-1- ریخت شناسی وکشت …………………………………………………………………………………. 19

1-2-4-2- بیماری زایی ………………………………………………………………………………………………….. 20

1-2-5- هلیکوباکتر پیلوری ………………………………………………………………………………………………… 20

1-2-5-1-ریخت شناسی وکشت ……………………………………………………………………………………… 20

1-2-5-2-بیماری زایی ………………………………………………………………………………………………………. 21

1-2-6- سالمونلا تیفی …………………………………………………………………………………………………. 21

1-2-6-1- ریخت شناسی و کشت ……………………………………………………………………………………. 21

1-2-6-2- بیماری زایی……………………………………………………………………………………………………. 21

1-3- روش‌های بررسی اثرات ضد میکروبی ………………………………………………………………………. 21

1-3-1- روش های رقتی………………………………………………………………………………………………………… 22

عنوان                                                                                                                                صفحه                                              

1-3-1-1 روش لوله (Test tube serial dilution Method) ………………………………………………….. 22

1-3-1-2- روش پلیت (Agar dilution or Plate Method) …………………………………………………… 22

1-3-2- روش‌های انتشار ………………………………………………………………………………………………. 22

1-3-2-1- انتشار عمودی ………………………………………………………………………………………………. 23

1-3-2-2- انتشار افقی ………………………………………………………………………………………………….. 23

1-3-2-3- فاکتور‌های موثر در ا ندازه گیری به روش انتشار ………………………………………………… 24

 

 

1-3-2-3-1- آگار ………………………………………………………………………………………………………………. 24

1-3-2-3-2- شرایط کشت در گرمخانه ………………………………………………………………………………. 24

1-3-2-3-3- طرز قرار گرفتن ارگانیسم روی آگار ……………………………………………………………………… 25

1-3-2-3-4- مواد مورد آزمایش(ماده آنتی باکتریال) ………………………………………………………….. 25

1-4- عوامل موثر بر کشت میکروارگانیسم‌ها  ……………………………………………………………………….. 25

1-4-1- سن و شرایط کشت ……………………………………………………………………………………………… 25

1-4-2- مقدار میکروب ……………………………………………………………………………………………….. 25

1-4-3- درجه حرارت وارتباط آن …………………………………………………………………………………. 26

1-4-4- محیط کشت ………………………………………………………………………………………………….. 26

1-4-5- ارتباط با اکسیژن …………………………………………………………………………………………… 26

1-5 –  محیط‌های کشت ونحوه تهیه آنها ……………………………………………………………………. 26

1-6- هدف ……………………………………………………………………………………………………………….. 27

 فصل دوم : مواد و روش‌ها

2-1 – مواد و دستگاه‌ها ی مورد استفاده ……………………………………………………………………………. 28

2-1-1- مواد مورد استفاده………………………………………………………………………………………………… 28

2-1-2- دستگاه‌های مورد استفاده ……………………………………………………………………………………….. 29

2-2- تهیه نمونه‌های کفیر ………………………………………………………………………………………………… 29

2-3- تهیه میکروارگانیسم‌ها  ………………………………………………………………………………………….. 30

2-4- روش‌ها  ……………………………………………………………………………………………………………….. 30

2-4-1- بررسی تعداد کل میکروارگانیسم‌های موجود در دو نمونه کفیر به روش پور پلیت…………… 30

عنوان                                                                                                                                صفحه                                              

2-4-2- انجام آزمایش‌های شناسایی برای باکتری‌های جدا شده از کفیرها……………………………… 31

2-4-3- شمارش میکروارگانیسم‌های کفیر از زمان تولید تا مصرف …………………………………… 31

2-4-4-تعیین میزان اسیدیته کفیرها از زمان تولید تا مصرف ……………………………………………… 31

2-4-5- بررسی مقاومت میکروارگانیسم‌های کفیر در مقابل pH  و املاح صفراوی …………………….. 32

2-4-6- بررسی توانایی بازدارندگی میکروارگانیسم‌های مختلف توسط نمونه‌های کفیر……………. 32

2-4-6-1- باکتری ویبریوکلرا …………………………………………………………………………………….. 32

2-4-6-2- لیستریامونوسایتوژنز………………………………………………………………………………….. 32

2-4-6-3- ایشریشیاکلی O157:H7  …………………………………………………………………………… 33

2-4-6-4- سالمونلا تیفی ………………………………………………………………………………………………….. 33

2-4-6-5- شیگلا سونئی …………………………………………………………………………………………………. 33

2-4-6-6- هلیکو باکتر پیلوری ……………………………………………………………………………………………… 33

 فصل سوم:  نتایج        

3-1- تعداد کل میکرو ارگانیسم‌های موجود در نمونه‌ها ی کفیر……………………………………………. 34

3-2- شناسایی باکتری‌های موجود در نمونه‌ها ی کفیر………………………………………………………. 34

3-2-1- رنگ آمیزی گرم …………………………………………………………………………………………………… 35

3-2-2- آزمایش کاتالاز…………………………………………………………………………………………………….. 35

3-2-3- آزمایشSIM………………………………………………………………………………………………………. 35

3-2-4- آزمایش TSI………………………………………………………………………………………………. 35

3-2-5- آزمایش رشد در محیط قندی ……………………………………………………………………… 35

3-3- پایداری میکروارگانیسم‌های جدا شده از کفیراز زمان تولید تا مصرف …………………………… 36

3-4- مقاومت میکروارگانیسم‌ها  دربرابرنمک‌های  صفراوی و pH ……………………………………….. 36

3-4-1- pH …………………………………………………………………………………………………………………….. 36

3-4-2- املاح صفراوی……………………………………………………………………………………………………… 37

3-4-3- میزان اسیدیته کفیرها …………………………………………………………………………………… 37

3-5- توانایی بازدارندگی یا کشندگی میکروارگانیسم‌های مختلف توسط نمونه‌ها ی کفیر ………………. 38

3-5-1- باکتری ویبریوکلرا ……………………………………………………………………………….. 38

عنوان                                                                                                                                صفحه                                              

3-5-2- باکتری اشریشیاکلیO157:H7  …………………………………………………………………………….. 39

3-5-3- باکتری سالمونلا تیفی ………………………………………………………………………………….. 39

3-5-4- شیگلا سونئی …………………………………………………………………………………………………. 40

3-5-5- لیستریا مونوسایتوجنز …………………………………………………………………………………… 41

3-5-6- هلیکو باکتر پیلوری ………………………………………………………………………………………… 42

3-6- نتایج آماری ……………………………………………………………………………………………….. 43

3-6-1- نتایج مربوط به اثر کفیر1 بر  باکتری‌ها  ……………………………………………………….. 43

3-6-2- نتایج مربوط به اثر کفیر2کاله بر باکتری‌ها …………………………………………………… 44

3-7- مقایسه اثر بازدارندگی کفیرها برروی باکتری‌ها ی مختلف …………………………………. 45

 فصل چهارم : بحث و پیشنهاد

4-1- بحث …………………………………………………………………………………………………………………….. 46

4-1-1- مقدمه ……………………………………………………………………………………………………. 46

4-1-2- جداسازی باکتر ی‌ها ی موجود در کفیر …………………………………………………………….. 47

4-1-3- بحث در مورد اثرات ضد باکتریایی کفیر………………………………………………………… 48

4-2- پیشنهادات  ………………………………………………………………………………………………………….. 51

منابع و مآخذ …………………………………………………………………………………………………………. 52

– تاریخچه

        منشا استفاده ازمحصولات لبنی تخمیری به آغاز فرایند شهر نشینی باز می­گردد.هنگامی‌که بنا به شرایط آب و هوایی مختلف انسان به دنبال راهی برای توسعه استفاده  از محصولات سنتی لبنی تخمیری و شیر ترش  کفیر،‌ کومیس[1]،‌ لبن[2] و داهی[3] بوده است[1].بسیاری از این محصولات -که هنوز بطور وسیعی در جهان مورد استفاده قرار می­گیرند- قبل از شناخت و کشف وجود باکتری‌ها  نیز برای  درمان برخی ناهنجاری‌ها  مورد استفاده قرار می‌گرفتند.[2, 3]

    در آغاز قرن بیستم عملکرد اصلی فلور گوارشی بخوبی شناخته شده نبود تا اینکه ایلیا الیچ مچینکف یا همان الی مچینکف[4]  دانشمند روسی برنده جایزه نوبل معمولاً به عنوان اولین فرد مطرح کننده اثر پروبیوتیک‌ها  نظر خود را بیان کرد.وی در واقع پدردانش پروبیوتیک در نظر گرفته می‌شود.البته واژه پروبیوتیک تا سال 1965یعنی تا49 سال بعد از مرگ  مچینکف  هرگز به کار برده نشد.او کتابی تحت عنوان زندگی طولانی نگاشت و در آن این فرضیه را مطرح کرد که یک سری باکتری‌ها ی روده ای با تولید مواد سمی‌مظنون اصلی فرایند پیری در انسان هستند.او معتقد بود جمعیت باکتریایی مقیم روده بزرگ انسان یک سری مواد سمی‌تولید می‌کنند که بر سیستم عصبی و عروقی میزبان تأثیرگذار است و در ضمن جذب وگردش این مواد درجریان گردش خون بر روند پیری نقش دارد.پیشنهاد اولیه او عجیب بود : حذف وبرداشت روده بزرگ! سپس طی فرضیه دیگری مدعی شد که با جایگزینی خوراکی جمعیت‌ها ی مفیدتر باکتریایی از جمله انواع تخمیرگر به جای باکتر یهای مشکل آفرین روده ای می‌توان سلامت و تعادل محیط گوارشی را تأمین کرد.‌او با دقت در اثر باکتری‌های مولد اسید لاکتیک در حفاظت شیراز فساد به این نتیجه رسیده بود. مچنیکف در سال 1908 مدعی نوعی ارتباط بین مصرف منظم فرآورده‌ها ی تخمیری شیر و سلامت و طول عمر جمعیتهای بومی‌اروپای شرقی  به ویژه بلغارها شد. پس از ان او باکتری جدا شده از شیر تخمیری را Lactobacillus delbrueckii  زیر گونه Bulgaricus نامید.[3, 4]

      پس از آن تحقیقات در زمینه نقش باکتری‌ها ی اسید لاکتیک در سلامت انسان و حیوانات آغاز شد اکتشافات تسیر[5] در سال 1906 مبنی بر وجودBiffidiobacter   در شیری که توسط نوزادان مصرف می‌شود،تاکیدی بود بر اینکه باکتریها می‌توانند در سلامت انسان موثر باشند.[5]

     امروزه به دلایل زیادی از جمله افزایش مقاومت باکتری‌ها  نسبت به آنتی بیوتیک‌ها  علم پزشکی به سمت مطالعات بیشتر و استفاده درمانی از پروبیوتیک‌ها  روی آورده است.[6]

1-1-1- 2- تعریف

      اصطلاح پروبیوتیک[6] به معنای” برای زندگی” است و سازمان جهانی بهداشت[7]  در سال2004،  این اصطلاح را به “ارگانیسم‌ها ی زنده ای” اطلاق می‌کند که در صورت مصرف مداوم، اثرات “سلامت بخشی”موثری برای میزبان خود دارند این میکروارگانیسم‌ها  نه تنها بیماریزا نیستند بلکه اصولاً بدن را به سمت بیماری نمی‌برند. این موجودات می‌توانند شامل جنس‌ها ی مختلفی از باکتری‌ها  و حتی مخمرهایی مانند ساکارومایسس باشند.‌[7]

 

     یکی از دلایل استفاده از ساکارومایسس به عنوان پروبیوتیک این است که می­توانداز سیستم گوارشی عبور کند. میانکنش‌ها ی آنتاگونیستی نیز بین ساکارومیسس و پاتوژن‌ها ی روده ای مشاهده شده است.[8]محیط اسیدی معده و بخش ابتدایی روده کوچک برای باکتری‌ها،‌ محیط مناسبی محسوب نمی‌شود و در مقابل مابقی روده کوچک و به ویژه روده بزرگ می‌تواند میزبان خوبی برای آنها باشد.مجرای گوارشی انسان به طور طبیعی حاوی چند صد نوع باکتری مختلف است که تحت عنوان فلور طبیعی خوانده می‌شود.تعداد این میکروارگانیسم‌ها  بالغ بر چندصد میلیارد است اغلب اینها بیماری زا نیستند و عملکرد برخی هم هنوز ناشناخته مانده است.محیط باکتریایی روده‌ها  بسیار پیچیده بوده و قابلیت تغییرات سریع و گسترده را دارا است.اغلب، فاکتورهایی مثل رژیم غذایی، استرس، مصرف آنتی بیوتیک و کهولت سن می‌تواند بر تعادل این جمعیت میکروبی اثر گذار باشد.‌این موازنه در عین حالی که می‌تواند به سمت گونه‌ها ی سودمند پیش برود و با افزایش اسیدیته، محیطی ناخوشایند برای انواع بیماری زا فراهم کند.همچنین قادر است با پیشرفت به سمت گونه‌های مضر و غیرمفید موجب صدمات گاه جدی بشود.به همین علت است که امروزه استفاده از پروبیوتیک‌ها  رو به افزایش است.بیشتر میکرو ارگانیسم‌ها یی که به طور معمول به عنوان پروبیوتیک استفاده می‌شوند عبارتند از:لاکتوباسیل‌ها،‌استرپتوکوک‌ها  وبیفیدوباکترهااین سه گروه باکتریایی ترکیبات اصلی مهم در سیستم گوارشی روده ای هستندو به عنوان میکروارگانیسم‌ها ی بی ضرر شناخته می‌شوند.[9]

بر اساس نکات فوق پروبیوتیک‌ها  باید میکروارگانیسم‌ها یی باشند که:

1- سودمندی آنها برای میزبان اثبات شده باشد.

2-در حین تجویز و در طول عبور از مجرای گوارشی تا استقرار درروده زنده و فعال بمانند.

3- بیماری زا نباشند.

4-به آسانی قابل کشت باشند.

5-توانایی اتصال به بافت موکوزی روده در بدن میزبان را داشته باشند

6- آنزیم‌ها  یا مواد فیزیولوژیکی مفیدی را برای بدن میزبان تولید کنند.[10]

1-1-1-3- نقش پروبیوتیک‌ها

      پروبیوتیک‌ها  با روش های متعددی باعث ارتقای سلامتی می‌شوند.‌یک ویژگی شاخص آنها،‌ تواناییشان در سرکوب رشد و فعالیت باکتریهای بیماریزا است.علاوه بر آن برخی پروبیوتیک‌ها  برای درمان یا پیشگیری از برخی بیماریهای خاص استفاده می‌شود [1].‌اثرات مفید آنها بستگی به گونه باکتریایی مورد استفاده و همچنین میزان دوز مصرف پروبیوتیک توسط فرد دارد.بنابراین نتایج بدست آمده در مورد یک گونه پروبیوتیکی لزوما درباره همه گونه‌ها  بکار نمی‌رود[11].

       از نظر تئوری پروبیوتیک‌ها  ممکن است در درمان بیماریهای مختلفی که توسط میکروارگانیسم‌ها  در بدن ایجاد می‌شود شامل برخی بیماریهای گوارشی،‌ بیماریهای پوستی و برخی بیماریهای خود ایمن مفید باشد.برخی پروبیوتیک‌ها ی خاص نیز ممکن است در کاهش پیشرفت  حساسیت و اگزما در کودکان،‌ کمک به بیماران در کاهش عوارض جانبی مصرف آنتی بیوتیکها،‌ کنترل ترشح برخی مواد التهاب زا در بدن، جلوگیری از ابتلا به عفونتهای ادراری نقش داشته باشند[7].در افراد سالم مصرف پروبیوتیک باعث ایجاد و حفظ تعادل میکروبی بدن می‌شود یعنی باعث کاهش تعداد Coliforms , Clostridia و افزایش Lactobacilli  و یا Bifidobacteria می‌شود[12].

       تاثیرات فیزیولوژیکی مرتبط با بهره گرفتن از پروبیوتیک‌ها  عبارتند از کاهش pH معده،‌ تولید برخی آنزیمهای گوارشی و ویتامینها،‌ تولید ترکیبات آلی باکتریایی نظیر اسیدهای آلی،‌ باکتریوسین،‌ پراکسید هیدروژن، استالدهید، لاکتون و.‌..، [14]

      به طو خلاصه  برخی تاثیرات مثبت آنها در بدن میزبان عبارت است از:

1- از بروز برخی از بیمار یهای عفونی مانند عفونت واژن [8] که باعث سقط جنین می‌شود جلوگیری می‌کنند.

2.با قرار گرفتن و پوشاندن نقاط اتصال میکرو ارگانیسم‌ها ی بیماری زا،‌ از رشد آنها جلوگیری می‌کنند.

3.از مواد غذایی موجود در بدن قبل از اینکه توسط میکروارگانیسم‌ها ی بیماری زا مصرف شود، استفاده می‌کنند.

4.پروبیوتیک‌ها  می‌توانند هم ایمنی اختصاصی و هم غیر اختصاصی را در مقابل بیمار یهای روده ای تحریک کنند.

5.در کاهش تولید مواد التهاب زا وتنظیم پاسخ‌ها ی ایمنی  نقش دارند.

 6.باعث کاهش واز بین رفتن جذب مواد آلرژی زای لبنیات از طریق روده می­شوند و حتی موجب کاهش اگزما در نوزادان میشود.

7.به جذب ویتامین‌ها  و مواد معدنی موجود در غذا کمک می­ کنند.

8.با بروز سرطان روده،‌ کبد و PESTAN(به خاطر محدودیت سایت در درج بعضی کلمات ، این کلمه به صورت فینگیلیش درج شده ولی در فایل اصلی پایان نامه کلمه به صورت فارسی نوشته شده است) مقابله می­ کنند.‌

9.میتوانند به عنوان کاهنده کلسترول و فشار خون عمل کنند.[7, 10]

 

1-1-1-4- تاثیرات نا مطلوب مصرف پروبیوتیک‌ها  

      از آنجاکه طبق تعریف پروبیوتیک‌ها، میکروارگانیسم‌ها ی زنده هستند،‌ ممکن است مصرف آنها باعث ایجاد اثرات جانبی و میانکنش‌ها ی نامطلوب در بدن شود.از میان این اثرات 4 عامل از همه مهمترند:خطر ایجاد عفونتهای سیستمیک، احتمال فعالیتهای متابولیک مضر، احتمال بر هم زدن تعادل سیستم ایمنی،‌ احتمال رخداد انتقال ژنی بین میکروارگانیسم و سلول میزبان [15, 16].

      درنتیجه برای افزایش ایمنی پروبیوتیک‌ها  فاکتورهای گوناگونی را باید در نظر گرفت:

1- بررسی زیستگاه طبیعی پروبیوتیک‌ها  و  مقایسه آن با پروبیوتیک‌ها  در سیستم گوارشی انسان

2- مطالعه برای ویژگیهای طبیعی و ذاتی گونه‌ها ی باکتریایی

3- بررسی ویژگیهای فارموکولوژیکی و میزان دوز موثر هر گونه

4- تحقیق در زمینه میانکنش‌ها ی احتمالی بین باکتریهای پروبیوتیک و سلول‌ها ی بدن میزبان [7].

1-1-1-5- اشکال مصرف پروبیوتیک‌ها

       پروبیوتیک‌ها  اغلب به شکل خوراکی و به صورت افزودنی در مواد غذایی مصرف می‌شوند.حال این می‌تواند در قالب غذا باشد یا مکمل‌ها ی غذایی.عمده شکل مصرف پروبیوتیک‌ها  مواد غذایی و به ویژه لبنیات است.

1-1-1-5-1- لبنیات و غذاهایی با پایه لبنی

       بدون شک عمده ترین غذاهای پروبیوتیک امروز را ماست تشکیل می‌دهد.ماست به دلیل محیط خاص شیمیایی خود یکی از مناسب ترین بسترها برای افزودن پروبیوتیک‌ها  محسوب می‌شود.این محصول با نام‌ها ی مختلفی در دنیا و کشور ما ایران عرضه می‌شود.باید دقت کرد که اگر بعد از افزودن پروبیوتیک به ماست و محصولات لبنی، پاستوریزاسیون اتفاق بیفتد،‌ حرارت اعمال شده موجب مرگ و یا غیرفعال شدن باکتریهای زنده پروبیوتیکی خواهد بود، پس باید مطمئن بود که ماست حاوی میکروب‌ها ی مفید زنده باشد.البته تکنیک‌ها ی مختلفی برای حفظ بقای این موجودات در بافت غذا ابداع شده است.نوشیدنی کفیر از دیگر محصولات بر پایه لبنی و پروبیوتیکی است که یک فرآورده تخمیری محسوب می‌شود.این فرآورده یک نوشیدنی لذت بخش و شفابخش به خصوص در مورد افراد دچار تحمل نداشتن لاکتوز شیر است.سایر محصولات تخمیری شیر نیز می‌توانند در قلمروی غذا‌ها ی پروبیوتیکی باشند[7, 17].

 

1-1-1-5-2- آب میوه‌ها

       در این مورد به دلیل اهمیت طبیعی و برجسته بودن طعم‌ها ی مختلف، همچنین تداخلات شیمیایی برخی ترکیبات آبمیوه فرایند افزودن پروبیوتیک‌ها از قدری پیچیدگی بیشتر برخوردار است.اما امروزه این نوشیدنی‌ها  با خصوصیات و طعم‌ها  و ترکیبات مختلف از جمله پر طرفدارترین محصولات پروبیوتیکی به شمار می‌روند. انواع ارگانیک بهترین نوع این آبمیوه‌ها  هستند که بدون هیچ افزودنی شیمیایی و در طبیعی ترین شکل، یک محصول سالم و مغذی فراهم می‌آورند[8].

1-1-1-5-3- سبزیجات و ترشیجات

        عمدتاً در مورد این محصولات، هدف، تخمیر کردن فرآورده‌ها  به واسطه باکتر یهای مفید است.امروزه در بازا رهای جهانی زیتون شور، خیار شور و انواع ترشیجات به صورت پروبیوتیکی عرضه می‌شوند.باید توجه داشت که اغلب مارک‌ها ی موجود پاستوریزه شده اند و این یعنی فرایند تخمیر، در نتیجه از بین رفتن باکتری‌های افزوده مفید متوقف شده است و احتمالاً هیچ باکتری زنده و فعالی در قالب این محصولات وارد بدن نخواهد شد و آثار مفید محصول از تخمیر نسبی آن حاصل خواهد شد.سدیم بنزوات به عنوان یک نگه دارنده در برخی کنسرو‌ها  و مواد غذایی استفاده می‌شود که باکتری‌ها ی زنده را نابود می‌کند[8, 12].

1-1-1-5-4- شکلات و سایر تنقلات

      امروزه دامنه استفاده از این باکتری‌ها ی مفید به تنقلاتی هم چون شکلات و غلات پف کرده و شیرین نیز کشیده شده است.حتی نوعی آدامس با طعم‌ها ی مختلف در بازار‌های اروپایی عرضه شده است که حاوی نوعی از پروبیوتیک‌ها ست.

1-1-1-5-5- مکمل‌های غذایی دارویی

      این مکمل‌ها  در اشکال مختلف از جمله کپسول، قرص‌ها ی جویدنی، پودر و شربت عرضه  می‌شوند.هر کپسول پروبیوتیک حاوی مقادیر معینی باکتری زنده است که در نهایت مصرف آن برای سلامت انسان سودمند خواهد

واژه های کلیدی: خشک کن دوار، خشک کردن، مدلسازی، دی کلسیم فسفات
 
فهرست مطالب
 
فصل اول:مقدمه و کلیات
1-1- مقدمه 2
1-2- اصول خشک کردن. 3
1-3- پدیده های انتقال در فرایند خشک کردن. 3
1-3-1- انتقال حرارت در فرایند خشک کردن. 4
1-3-2- انتقال حرارت بطریق همرفت.. 5
1-3-3- انتقال حرارت بطریق هدایت.. 6
1-3-4- انتقال حرارت بطریق تابش… 7
1-4- عوامل موثر در خشک کردن. 7
1-5- انتقال جرم در فرایند خشک کردن. 9
1-6- تعاریف در خشک کردن. 10
فصل دوم:پیشینه مطالعات خشک کن دوار و مدلسازی آن
2-1- مقدمه 14
2-2- اصول عملیات.. 14
2-3- خشک کن های مستقیم. 15
2-3-1- خشک کن های همسو. 15
2-3-2- خشک کن های ناهمسو. 16
2-3-3- سیستم حرارتی. 17
2-3-4-کاربردهای جریان همسو. 17
2-3-5- کاربردهای جریان ناهمسو. 18
 
 
فهرست مطالب
 
2-4- چرخه(بازیافت)گاز و سیستم های جامع. 19
2-5- ویژگی های یک خشک کن دوار 20
2-6- طراحی یک خشک کن دوار 21
2-7- نمونه هایی از خشک کردن در صنایع مختلف.. 23
2-8- مدل های زمان اقامت.. 25
2-9- مدل های ارائه شده برای بدست آوردن ضریب انتقال حرارت.. 27
2-10- مدل های کلی(جامع)برای خشک کن های دوار 28
فصل سوم:روش تحقیق
3-1-مقدمه 32
3-2- خشک کن دوار 32
3-3-بررسی فرایند خشک کردن و عملکرد آن. 32
3-4-عملکرد بهینه خشک کن دوار 35
3-5- تعریف دی کلسیم فسفات.. 37
3-5-1- مشخصات ظاهری. 37
3-5-2- موارد مصرف دی کلسیم فسفات.. 37
3-5-3- روش های تولید دی کلسیم فسفات.. 37
3-5-4- فرایند تولید صنعتی دی کلسیم فسفات.. 38
3-5-5- خواص دی کلسیم فسفات.. 38
3-5-6- مزایای وجود کلسیم و فسفر در جیره طیور 38
3-5-7- مزایای وجود کلسیم و فسفر در جیره دام 39
3-5-8- علائم کمبود فسفر و کلسیم. 39
 
فهرست مطالب
 
3-6- خشک کن دوار کارخانه تولید دی کلسیم فسفات.. 39
3-6-1- ویژگی های خشک کن دوار مورد بررسی. 40
3-6-2- اجزای بیرونی خشک کن دوار 42
3-6-3-نمودار خطی خشک کن دوار مورد بررسی 47
3-6-4- محاسبه تعداد دور خشک کن. 48
3-7- روش نمونه برداری. 49
3-7-1- نتایج نمونه برداری. 50
فصل چهارم:بررسی مدل های ریاضی مختلف و مدل شبکه عصبی برای توصیف خشک کن دوار
4-1-مدلسازی ریاضی. 56
4-1-1- مقدمه 56
4-1-2-مدلسازی ریاضی فرایند خشک شدن. 56
4-2-شبکه عصبی. 67

 

4-2-1- مقدمه 67
4-2-2- اجزای یک شبکه عصبی. 68
4-2-3- ایده اساسی شبکه عصبی. 69
4-2-4- مدل مفهومی نرون. 70
4-2-5- شبکه های عصبی مصنوعی. 70
4-2-6- تعریف دانش و اطلاعات.. 71
4-2-7- توانایی های شبکه عصبی. 71
4-2-8- شبیه سازی شبکه های عصبی. 71
 
فهرست مطالب
 
4-2-9- عملکرد اجزای اصلی سازنده نرون. 71
4-2-10- انواع توابع فعالساز 72
4-2-11- ساختار مختلف شبکه عصبی. 75
4-2-12- شبکه عصبی پیش رونده 75
4-2-13-چگونگی عملکرد شبکه عصبی 76
4-2-14- یادگیری در شبکه های عصبی. 77
4-2-15- پارادایم های یادگیری. 77
4-2-16- شبکه عصبی پرسپترون. 77
4-2-16-1-پرسپترون چند لایه 77
4-2-17- کاربرد شبکه عصبی برای مدلسازی فرایند خشک کردن. 78
4-2-18- جمع آوری و پردازش داده ها 79
پنجم:نتیجه گیری و پیشنهادها
5-1-مدلسازی. 84
5-2-مدل شبکه عصبی. 86
5-3- نتیجه گیری. 86
5-4-پیشنهادها 86
. 87
چکیده انگلیسی. 90
 
 
 
 
 
فهرست جداول
 
جدول(2-1):پیش بینی زمان ماند در مدل های مختلف.. 26
جدول(3-1):ویژگی های خشک کن دوار مورد بررسی. 48
جدول(3-2):نتایج خشک کن در دور4/4. 50
جدول(3-3):نتایج خشک کن در دور5/4. 50
جدول(3-4):نتایج خشک کن در دور8/4. 51
جدول(3-5):نتایج خشک کن در دور5. 51
جدول(3-6):نتایج خشک کن در دور2/5. 52
جدول(3-7):نتایج خشک کن در دور3/5. 52
جدول(3-8):نتایج خشک کن در دور4/5. 53
جدول(3-9):نتایج خشک کن در دور6/5. 53
جدول(3-10):نتایج خشک کن در دور7/5. 54
جدول(3-11):نتایج خشک کن در دور8/5. 54
جدول(4-1):تعدادی از مدلهای ریاضی مختلف و معادلات مربوط به آنها 56
جدول(4-2):ثوابت مدل های مختلف برای خشک کردن دی کلسیم فسفات.. 57
جدول(4-3):مقایسه مدل های تجربی مختلف.. 58
جدول(4-4):نتایج بدست آمده از شبکهMLP دی کلسیم فسفات در خشک کن دوار 79
 
فهرست تصاویر و نمودارها
 
شکل(1-1):منحنی سرعت خشک شدن نسبت به رطوبت آزاد بطریق جابجایی در شرایط خارجی ثابت
. 6
شکل(1-2):منحنی سرعت خشک شدن بطریق جابجایی(رطوبت آزاد نسبت به زمان) 6
شکل(2-1):نمودار خشک کن دوار حرارت مستقیم همسو. 16
شکل(2-2):نمودار خشک کن حرارت مستقیم ناهمسو. 16
شکل(2-3):جریان همسو ایجاد شده توسط یک منبع خارجی. 17
شکل(2-4):جریان همسو ایجادشده توسط یک مشعل داخلی. 18
شکل(2-5):جریان ناهمسو ایجادشده توسط یک منبع خارجی. 18
شکل(2-6):جریان ناهمسو ایجادشده توسط یک مشعل داخلی. 19
شکل(2-7):یک سیستم احیا کننده حرارتی. 20
شکل(2-8):نمودار خطی یک خشک کن دوار 21
شکل(2-9):پروفایل پره های رایج. 22
شکل(2-10):توزیع حالت پایا برای رطوبت جامد و هوای خشک در جاییکه .. 30
. 33
36
. 40
. 41
. 42
. 43
… 43
… 44
. 44
45
45
 
فهرست تصاویر و نمودارها
    
شکل(3-12):چرخ دنده 46
شکل(3-13):نمودار خطی خشک کن دوار مورد بررسی با بهره گرفتن از نرم افزار اتوکد. 47
شکل(3-14):رطوبت سنج دیجیتالیSartorius MA35. 49
شکل(4-1): انحراف نسبت رطوبت اندازه گیری شده از خشک کن دوار به نسبت رطوبت پیش بینی شده در دور4/4 با تقریب مدلPageوModified Henderson & Pabis. 59
شکل(4-2): انحراف نسبت رطوبت اندازه گیری شده از خشک کن دوار به نسبت رطوبت پیش بینی شده در دور5/4 با تقریب مدلTwo-TermوModified Henderson & Pabis. 59
شکل(4-3): انحراف نسبت رطوبت اندازه گیری شده از خشک کن دوار به نسبت رطوبت پیش بینی شده در دور8/4 با تقریب مدل Two-Term وModified Henderson & Pabis. 60
شکل(4-4): انحراف نسبت رطوبت اندازه گیری شده از خشک کن دوار به نسبت رطوبت پیش بینی شده در دور5با تقریب مدلTwo-Term وModified Henderson & Pabis. 61
شکل(4-5): انحراف نسبت رطوبت اندازه گیری شده از خشک کن دوار به نسبت رطوبت پیش بینی شده در دور2/5با تقریب مدلPage وModified Henderson & Pabis. 62
شکل(4-6): انحراف نسبت رطوبت اندازه گیری شده از خشک کن دوار به نسبت رطوبت پیش بینی شده در دور3/5با تقریب مدلModified Henderson and Pabis وPage. 63
شکل(4-7): انحراف نسبت رطوبت اندازه گیری شده از خشک کن دوار به نسبت رطوبت پیش بینی شده در دور4/5با تقریب مدلModified Henderson and Pabis وTwo-Term.. 63
شکل(4-8): انحراف نسبت رطوبت اندازه گیری شده از خشک کن دوار به نسبت رطوبت پیش بینی شده در دور6/5با تقریب مدلModified Henderson and PabisوTwo-Term.. 64
شکل(4-9): انحراف نسبت رطوبت اندازه گیری شده از خشک کن دوار به نسبت رطوبت پیش بینی شده در دور7/5 با تقریب مدلModified Henderson and Pabis وTwo-Term.. 65
شکل(4-10): انحراف نسبت رطوبت اندازه گیری شده از خشک کن دوار به نسبت رطوبت پیش بینی شده در دور8/5با تقریب مدل Modified Henderson and Pabisو Two-Term.. 65
شکل(4-11):ساختار یک سلول عصبی. 69
شکل(4-12):مفهوم نرون. 70
 
فهرست تصاویر و نمودارها
 
شکل(4-13):تابع آستانه ای. 72
شکل(4-14):تابع آستانه ای دو مقداری. 73
شکل(4-15):تابع انتقال لگاریتمی. 73
شکل(4-16):تابع انتقال خطی مثبت.. 74
شکل(4-17):تابع انتقال تانژانت.. 74
شکل(4-18):شبکه چند ورودی یک لایه 75
شکل(4-19):شبکه چند ورودی چندلایه 76
شکل(4-20):شبکه های بازگشتی. 76
شکل(4-21):نمودار عملکرد شبکه عصبی. 76
شکل(4-22):مسیرسیگنال ها در شبکه عصبی. 78
شکل(4-23):مسیر سیگنال ها در شبکه عصبی طراحی شده برای خشک کن دی کلسیم فسفات.. 79
شکل(5-1):مقایسه ضریب تعیین7مدل برای دی کلسیم فسفات.. 84

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                   صفحه

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول
بیان مسئله	2
هدف كلی	6
اهداف پژوهش	6
فرضیه پژوهش	6
سوالات پژوهش	.7
تعاریف واژه ها	7
پیش فرض ها	9
محدودیت های پژوهش	9
فصل دوم
چهارچوب پژوهش	11
مروری بر مطالعات	21
فصل سوم
نوع پژوهش	34
جامعه پژوهش	34
نمونه پژوهش	35

  عنوان                                                                                                                     صفحه

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

روش نمونه گیری	35
مشخصات واحد های مورد پژوهش	36
محیط پژوهش	36
ابزار گرد آوری اطلاعات	36
تعیین اعتبار و اعتماد علمی ابزار گرد آوری اطلاعات	38
روش گرد آوری داده ها	39
روش تجزیه و تحلیل داده ها	40
ملاحظات اخلاقی	43
فصل چهارم :	44
یافته های پژوهش	45
فصل پنجم :	91
بحث و بررسی یافته ها	92
نتیجه گیری نهایی	105
كاربرد یافته ها	106
پیشنهادات جهت پژوهش های بعدی	108
منابع	109

بیان مسئله:

  امروزه بخش بهداشت و درمان به دلیل ارتباط مستقیم با سلامتی انسانها یكی از مهمترین حوزه های توسعه پایدار در جوامع بشری به شمار می آید. تحقق این امر نیازمند وجود گروه درمانگر سالم ، شاداب و با انگیزه كاری بالا می باشد. از جمله افراد این گروه ، كادر پرستاری بیمارستانها می باشند. در تمام بخش های بیمارستانی به پرستارانی برخورد می كنیم كه هنگام ورود به شغل پرستاری افراد  منظم ، دلسوز و علاقمندی بوده اند، اما معمولا پس از مدتی كار كردن و مواجه شدن با انبوهی از مشكلات و استرس های شغلی در محیط كار، احساس خستگی كرده و حتی مایلند از كار خود كناره گیری نمایند. در این میان یكی از عوامل شایع     می تواند فرسودگی شغلی باشد(1) . حدود 80-50  درصد  از بیماریها توسط استرس یا با كمك استرس ایجاد       می شوند منابع ایجاد كننده استرس گوناگون هستند كه یكی از مهمترین این منابع شغل می باشد (2). اگر استرس شغلی به نحو مطلوب شناسایی نشود و به طور مناسب با آن برخورد نگردد ، ممكن است به بروز فرسودگی شغلی منتهی شود (3).           

سندرم فرسودگی شغلی یک پاسخ به استرس شغلی است . واژه فرسودگی اولین بار توسط فرویدنبرگ [1] در سال1974 مطرح شد هنگامی كه او وضعیتی از خستگی و یأس فزاینده را در افرادی كه خدمات مراقبتی ارائه می دادند شناسایی نمود (4) . فرسودگی یک نشانه استرس شغلی نمی باشد بلكه نتیجه پایانی استرس شغلی     ” مدیریت نشده” است كه به صورت احساس واماندگی عاطفی[2]، مسخ شخصیت[3]  وكاهش كسب دستاوردهای فردی شغلی(عدم موفقیت  فردی در شغل ) [4] بروز می كند. احساس واماندگی عاطفی، احساس هیجانی بودن بیش از حد و درماندگی توسط شخصی است كه كار می كند. مسخ شخصیت به گسترش فقدان شخصیت، حالت بی احساسی و بی تفاوتی نسبت به  مددجویان اطلاق می گردد. كاهش كسب دستاوردهای فردی شغلی زمانی رخ می دهد كه احساس رقابت و به دست آوردن موفقیت دركاركردن با افراد كاهش می یابد. پرستاران به طور ویژه مستعد فرسودگی شغلی هستند ، چرا كه آنها با بیماری ، درد ، عذاب و مرگ مددجویان مواجه هستند (5).       

نقص تجهیزات در پاره ای از بخش ها، كم بودن یا نایاب بودن داروها،  ساعات و چرخش زمان كار كه پرستاران را از امور زندگی روزمره جامعه جدا می كند از عواملی هستند كه به افزایش تنش در پرستاران منتهی می شوند. كافی نبودن تعداد پرستاران ، نامشخص بودن موقعیت هایی كه باید با آنها

 مقابله كنند و مسئولیت در قبال بیماران ( برای مثال در خلال كار شبانه ) ، نامتجانس بودن موقعیت های تنیدگی زا كه حاصل تنوع بیمارستان ها و در نتیجه تفاوت نوع كار پرستاران است ، شاغلین این حرفه را در معرض تنیدگی قابل ملاحظه ای قرار داده اند (6 ). همچنین پرستاران در محیط کار خود با چالشهای گوناگونی مواجه هستند که منشا تنش در آنها می شود از جمله  این که آموخته های پرستاران در طی برنامه آموزش پرستاری در بیشتر موارد با شرایطی كه بر محل كار حاكم است مغایرت دارد و معمولا آنها را در وضعیت نامطلوبی قرار می دهد كه مورد قبول آنان نیست ، بنابراین در تصمیم گیریهای روزمره در رابطه با مراقبت از بیماران دچار تضاد  درونی شده و نمی دانند چگونه به نداهای وجدان خود پاسخ دهند. درنتیجه ممكن است علائم تنیدگی زای روانی در آنها ظاهرگردد (7). طبق گزارشات انجام شده در كشورمان شیوع فرسودگی شغلی پرستاران بالا می باشد به طوری كه در بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشكی بابل  در 6/68 درصد از پرستاران فرسودگی شغلی زیاد و7/0 درصد فرسودگی شغلی خیلی زیاد گزارش شده است . بیشترین علل فرسودگی نیز شامل پایین بودن حقوق و مزایا(9/93%) و عدم حمایت مدیران (85%)،عدم امنیت شغلی(84%) و ساعات كار  زیاد(3/83%) بوده است (2). در بیمارستانهای خصوصی تهران نیز درحدود87 درصد از پرستاران واماندگی عاطفی درحدمتوسط به بالا گزارش شده است (1) .

  فرسودگی شغلی اثرات زیان آور زیادی بر جسم، وضعیت روحی روانی واجتماعی شخص و عملكرد شغلی دارد كه شامل  نقصان اخلاق كاركنان، عملكرد كاری معیوب،  كاهش تولید ، غیبت ازكار، رفتار نامناسب شخصی بامددجویان ، نگرش منفی نسبت به شغل، رضایت  شغلی كمتر ، تغییر شغل  بیشتر، كیفیت زندگی پایین تر و فقر سلامتی ورفاه روحی روانی  می باشند (4). در مطالعه ای كه در سال 2010 توسط هازل[5] در فلوریدا با هدف تعیین استرس شغلی، فرسودگی شغلی ، رضایت شغلی و تمایل به ترك كار در پرستاران بیمارستان های دولتی صورت گرفت نیز اثرمنفی واماندگی عاطفی و عدم موفقیت فردی شغلی بر رضایت شغلی گزارش شد. همچنین نتایج این مطالعه ارتباط استرس شغلی ، فرسودگی شغلی، عدم رضایت شغلی و تمایل به ترك كار را تایید كرد (8).

بهای فرسودگی شغلی را در درجه اول مددجویان می پردازند چون به دلیل این مسئله كیفیت مراقبت پرستاری كاهش یافته و رضایت مددجویان كاهش می یابد (9). وقتی پرستاران دچار فرسودگی شغلی می شوند ، مراقبت ضعیف تری ارائه می دهند كه در نهایت موجب زیان سازمان  می شود ؛ پس سازمانها نیز بهای فرسودگی شغلی را می پردازند   (10و9). علاوه بر اینها خود پرستاران نیز متضرر می شوند چون فرسودگی شغلی زندگی آنان را هم تحت تاثیر قرار می دهد (11).  در مدیریت استرس شغلی بعضی اقدامات  فردی  لازم است صورت گیرد به طوری كه هر فرد باید  خودش در مورد كنترل فشار عصبی خود اقدام نماید. مدیران نیز با اعمال برخی اقدامات مانند پرورش فرهنگ سازمانی مطلوب ، هدایت و حمایت كاركنان ، طراحی نظام حقوق مناسب و انگیزشی ، توجه به تطبیق شغل و شایسته سالاری ، مشاركت افراد در تصمیم گیری و بهبود ارتباطات سازمانی می توانند در مدیریت استرس شغلی دخیل بوده و از تحلیل رفتگی كاركنان با تجربه و كارشناسان خود جلوگیری كنند (12 ).

 اكثر پرستاران درمحیطهای پرتنش كاری،  ازحمایت اجتماعی كافی برخوردار نیستند (13). اگر حمایت اجتماعی در محیط كار وجود داشته باشد،  در سازگاری  شخص با تنش نقش عمده ای   خواهد داشت (14). ابوالراب[6] نیز به نقل از  سلیه[7] گفته است  پرستارانی كه باید به حمایت از بیماران بپردازند خود نیازمند حمایت هستند (15). دو منبع اصلی حمایت برای یک فرد شاغل وجود دارد : حمایت بر پایه كار كه شامل دو بعد حمایت مسئولان و حمایت همكاران می باشد؛ حمایت بر پایه غیر كار نیز شامل حمایت افرادی مانند همسر، خانواده و دوستان فرد شاغل می باشد. در مواجه با استرس زاهای محل كار منابع سازمانی حمایت بیشتری را نسبت به منابع حمایتی خارج از محل كار فراهم می كنند. حمایت شغلی پرستاران شامل حمایت مسئولان وحمایت همكاران می باشد(5). محیطهای كاری توأم با حمایت، مهمترین عامل ایجاد رضایت شغلی برای پرستاران است. حمایت اجتماعی بر درمان بیماران ، رضایت شغلی پرستاران ، جذب وحفظ آنان تاثیرمی گذارد (16 ) . در كشور ما طبق برخی مطالعات انجام شده پیامد هایی كه متعاقب فرسودگی شغلی پدید می آیند نیز گزارش شده اند از جمله این كه آمار غیبت از كار در پرستاران بالا است (17). و عدم رضایت شغلی نیز در مطالعه ای كه در سال 1388 توسط میرزا بیگی و همكاران در مورد 1058 پرستار كشورمان انجام شده است به میزان بالا گزارش شده است. از بالاترین امتیازات مربوط به نارضایتی شغلی نیز وجهه اجتماعی حرفه پرستاری درجامعه و روشها و نحوه ارتباط با مدیران پرستاری     بوده ا ند (18). در مطالعه ای كه با هدف تعیین عوامل موثر بر رضایت شغلی از دیدگاه پرستاران توسط آذربین و همكاران در سال 1376 در استان گیلان صورت گرفته است  نیز ، (3/82%) از پرستاران نحوه ارتباط مسئولین و (1/73%) ارتباط همكاران را  برعدم رضایت شغلی خویش موثردانسته اند(19) .

بر خلاف مطالعات مختلفی که عوامل شغلی نظیر عوامل اقتصادی و حمایت های شغلی را در بروز فرسودگی شغلی دخیل می دانند، مطالعات دیگری نیز عوامل فردی مانند نوع شخصیت های كاركنان  را در بروز این پدیده موثر دانسته اند (12 و20 و21) . با توجه به این كه محور اصلی شغل پرستاری مراقبت از انسان     می باشد ، این خود نیازمند وجود پرستارانی است كه سلامت جسم و روح داشته باشند و بتوانند استرس های شغلی را مدیریت كنند تا از بروز پدیده فرسودگی شغلی پیشگیری شود. در این مطالعه حمایت شغلی یكی ازعوامل كاهش دهنده این پدیده در نظر گرفته شده است. با توجه به این كه اثرات و پیامدهای فرسودگی شغلی مانند غیبت از كار و عدم رضایت شغلی پرستاران در كشورمان و همچنین در استان گیلان وجود داشته است و تا كنون نیز پژوهشی در زمینه فرسودگی شغلی پرستاران در این استان انجام نشده است و با نظر به این كه با وجود عوامل مختلف به وجود آورنده فرسودگی شغلی ، حمایت شغلی به عنوان یكی از این عوامل قابل بررسی می باشد ، بنابر این پژوهشگر بر آن شد كه این مطالعه را با  هدف تعیین میزان فرسودگی  و حمایت های شغلی  و همچنین ارتباط بین آنها از دیدگاه پرستاران با این فرضیه كه بین فرسودگی وحمایت شغلی درآنان ارتباط وجود دارد انجام دهد.

هدف كلی

تعیین ارتباط فرسودگی و حمایت شغلی از دیدگاه پرستاران مراكز آموزشی درمانی شهر رشت  درسال1389   

 اهداف ویژه

1-تعیین میزان فرسودگی شغلی براساس دفعات و شدت آنها از دیدگاه پرستاران در مراكز آموزشی درمانی شهر رشت 

1.1- تعیین میزان واماندگی عاطفی براساس دفعات و شدت آنها از دیدگاه پرستاران مراكز آموزشی درمانی شهر رشت

1.2- تعیین میزان مسخ شخصیت براساس دفعات و شدت آنها از دیدگاه پرستاران  مراكز آموزشی درمانی شهر رشت

1.3- تعیین میزان  دستاورد های فردی شغلی( موفقیت فردی شغلی ) براساس دفعات و شدت آنها از دیدگاه پرستاران  مراكزآموزشی درمانی شهر رشت

2- تعیین میزان حمایت شغلی از دیدگاه پرستاران مراكز آموزشی درمانی شهر رشت

2.1- تعیین میزان حمایت همكار از دیدگاه پرستاران مراكز آموزشی درمانی شهر رشت

2.2- تعیین میزان حمایت مسئول از دیدگاه پرستاران مراكز آموزشی درمانی شهر رشت

3- تعیین ارتباط فرسودگی با حمایت شغلی از دیدگاه پرستاران مراكز آموزشی درمانی شهر رشت

4- تعیین ارتباط فرسودگی بر حسب ویژگیهای دموگرافیک از دیدگاه پرستاران در مراكز آموزشی درمانی  شهر رشت   

 فرضیه پژوهش:

بین حمایت شغلی پرستاران شاغل درمراكز آموزشی درمانی شهر رشت و فرسودگی شغلی آنان ارتباط وجود دارد.

 سوالات پژوهش :

• آیا بین بعد واماندگی عاطفی از ابعاد فرسودگی شغلی و ویژگی های دموگرافیک پرستاران ارتباطی وجود دارد؟
• آیا بین بعد مسخ شخصیت از ابعاد فرسودگی شغلی و ویژگی های دموگرافیک پرستاران ارتباطی وجود دارد؟
• آیا بین بعد عدم موفقیت فردی شغلی از ابعاد فرسودگی شغلی و ویژگی های دموگرافیک پرستاران ارتباطی وجود دارد؟

 7- میزان ارتباط بین حمایت شغلی پرستاران و بروز فرسودگی شغلی درآنان قابل بررسی می باشد.

 تعاریف واژه ها

 تعریف نظری فرسودگی شغلی

فرسودگی نتیجه پایانی استرس شغلی” مدیریت نشده” است كه به صورت احساس واماندگی عاطفی، مسخ شخصیت، وكاهش كسب دستاوردهای فردی شغلی(عدم موفقیت  فردی در شغل ) بروز       می كند. احساس واماندگی عاطفی، احساس هیجانی بودن بیش از حد و درماندگی توسط شخصی است كه كار می كند. مسخ شخصیت به گسترش فقدان شخصیت، حالت بی احساسی نسبت به دریافت كنندگان مراقبت درمانی یا آموزشی اطلاق می گردد. عدم موفقیت  فردی در شغل زمانی رخ می دهد كه احساس رقابت وبه دست آوردن موفقیت دركاركردن با افراد كاهش می یابد(4).

 تعریف نظری حمایت شغلی

حمایت شغلی در محیط های كاری با 5   اصل زیر تعریف می شود: 1 – وجود تعداد كافی کارکنان 2- مدیریت پرستاری قوی 3- مشارکت کارکنان در تصمیم گیری 4- وجود یک الگو یا مدل مراقبتی (در مقابل مدل پزشكی) و 5- همیاری موثر پزشك و پرستار (22)  

فهرست مطالب

 

عنوان…………………………………………. صفحه

                                                                                                                                                   

چکیده…………………………………………… 1

 

فصل اول: مقدمه و تئوری

1-1- مقدمه………………………………………… 3

1-2- اهمیت اندازه‌گیری یون های فلزی…………………… 5

1-2-1- اهمیت اندازه‌گیری روی…………………………. 5

1-2-2- اهمیت اندازه‌گیری سرب…………………………. 5

1-2-3- اهمیت اندازه‌گیری مس………………………….. 6

1-3- روش‌های جداسازی فلزات سنگین……………………… 7

1-4- جذب سطحی……………………………………… 7

1-4-2- عوامل موثر بر سرعت جذب سطحی…………………… 8

1-4-3-ترمودینامیک جذب سطحی………………………….. 9

1-4-4- جذب سطحی و ایزوترم‌های جذب……………………. 10

1-5- ایزوترم جذب در سیستم تك جزئی…………………… 11

1-5-1- ایزوترم لانگمویر…………………………….. 11

1-5-2- ایزوترم فرندلیچ…………………………….. 12

1-6- سینتیک جذب…………………………………… 12

1-7- سیستم‌های جذب سطحی…………………………….. 14

1-7-1- سیستم غیر پیوسته……………………………. 14

1-7-2- سیستم بستر ثابت…………………………….. 15

1-7-3- بستر ضربه زده………………………………. 16

1-7-4- بستر متحرك پایا…………………………….. 16

1-7-5- بستر سیال شده………………………………. 17

1-8- جاذب‌ها………………………………………. 19

1-8-1- جاذب های معدنی……………………………… 20

1-8-2- جاذب های آلی……………………………….. 20

1-8-3- بیوجاذب ها…………………………………. 20

1-8-4- ویژگی های كلی جاذب ها……………………….. 22

1-9- دسته بندی نانو مواد…………………………… 22

1-9-1- نانوذرات…………………………………… 23

1-9-2- كاربردهای نانو ذرات…………………………. 23

1-9-3- خصوصیات ویژه نانوذرات……………………….. 24

1-10- معرفی گرافن…………………………………. 25

1-11- كاربردهای گرافن……………………………… 27

1-11-1- ساخت ترانزیستورهای كوچك با بهره گرفتن از گرافن…… 28

1-11-2- ذخیره انرژی……………………………….. 29

1-11-3- ساخت تجهیزات نوری، سلول های خورشیدی و نمایشگرهای لمسی انعطاف‌پذیر 29

1-11-4- استفاده از گرافن برای كاهش زمان شارژ باطری ها…. 29

1-11-5- فیزیک ذرات پرانرژی…………………………. 30

1-12- كلیاتی در موردكربن فعال………………………. 30

1-12-1- مواد اولیه تهیه كربن فعال…………………… 32

1-12-2- ساخت كربن فعال از ضایعات كشاورزی…………….. 34

1-12-3- مراحل ساخت كربن فعال……………………….. 34

1-12-4- فعال سازی كربن…………………………….. 35

1-13- مروری بر كارهای انجام شده…………………….. 36

1-14- معرفی درخت كنار……………………………… 38

 

فصل دوم :بخش تجربی

2-1- مواد شیمیایی مورد نیاز………………………… 40

2-2- دستگاه های مورد استفاده……………………….. 40

2-3- تهیه جاذب زغال فعال برگ درخت كنار………………. 40

2-4- محلول سازی…………………………………… 41

2-4-1- تهیه محلول های سرب، مس و روی…………………. 41

2-5- روش کلی آزمایش ها…………………………….. 42

2-6-بهینه کردن پارامترها…………………………… 43       

2-7-آزمایش های بررسی اثر مقدارجاذب برمیزان جذب……….. 43

2-8-آزمایش های بررسی اثر pHبرمیزان سرب ومس و روی توسط جاذب برگ برگ درخت کنار اصلاح شده وجاذب نانوگرافن………………………. 43

2-9- آزمایش های بررسی اثر دما بر جذب سطحی فلزات سنگین (سرب، مس و روی) برروی دو جاذب برگ درخت کنار اصلاح شده و جاذب

 نانوگرافن………. 44

2-10- آزمایش های بررسی اثر زمان بر جذب سطحی فلزات سنگین (سرب، مس و روی   44

2-11-آزمایش های بررسی اثر غلظت اولیه محلول فلز سنگین (سرب، مس و روی) بر روی جذب سطحی…………………………………………. 45

2-12- انجام آزمایش های تعادلی………………………. 45

 

فصل سوم:نتایج و بحث

3-1- بررسی اثر مقدار جاذب………………………….. 48

3-2- برسی اثرpH…………………………………… 51

3-3- بررسی اثردما بر جذب سطحی………………………. 54

3-4- بررسی اثر زمان تماس بین جاذب و جذب شونده………… 57

3-5-بررسی مدل های سینتیک جذب……………………….. 60

3-6- بررسی اثر غلظت اولیه بر جذب سطحی……………….. 65

3-7- بررسی نحوه پیروی نتایج بامدل های ایزوترم جذب سطخی… 66

3-8- بررسی ترمودینامیک جذب…………………………. 70

3-9- مقایسه عملکرد جاذب زغال فعال برگ درخت کنار با جاذب زغال فعال برگ درخت کنار اصلاح شده با نانوگرافن…………………………. 72

منابع فارسی………………………………………. 73

منابع غیرفارسی……………………………………. 74

چکیده لاتین……………………………………….. 76

 

 

 

 

 

 

فهرست جدول ها

 

عنوان…………………………………………. صفحه       

جدول (1-1): تقسیم بندی جاذب ها……………………… 21

جدول (3-1) بررسی اثر جرم جاذب برگ درخت کناراصلاح شده بر جذب سطح فلزات سرب، مس و روی…………………………………………. 49

جدول (3-2) بررسی اثر جرم جاذب نانوگرافن بر جذب سطحی فلزات سرب، مس و روی 50

جدول (3-3): بررسی اثر pH بر جذب سطحی فلزات سرب، مس و روی توسط جاذب برگ درخت کنار اصلاح شده…………………………………….. 52

جدول (3-4) – بررسی اثر pH بر جذب سطحی فلزات سرب،مس، روی توسط جاذب نانوگرافن………………………………………………… 53

جدول (3-5) – بررسی اثر دما بر جذب سطحی فلزات سرب،مس، روی توسط جاذب برگ درخت كناراصلاح شده……………………………………… 55

جدول (3-6) – بررسی اثر دما بر جذب سطحی فلزات سرب،مس، روی توسط جاذب نانوگرافن………………………………………… 56

جدول (3-7) اثر زمان بر میزان جذب فلز سرب، مس و روی با جاذب  برگ درختان کنار اصلاح شده…………………………………………. 58

جدول (3-8):اثر زمان تماس بر میزان جذب سطحی فلزات سرب، مس و روی با جاذب نانوگرافن………………………………………… 59

جدول (3-9) ثابت هاوضرایب رگرسیون مدل های سینتیکی برای جذب سرب و مس و روی بر جاذب های برگ درخت کنار اصلاح شده و جاذب نانوگرافن……… 64

جدول (3-10):اثر غلظت اولیه محلول بر میزان جذب سطحی فلزات سرب، مس و روی با جاذب برگ درخت كناراصلاح شده…………………………. 66

جدول (3-11):اثر غلظت اولیه محلول بر میزان جذب سطحی فلزات سرب، مس و روی با جاذب نانوگرافن……………………………………. 66

جدول (3-12): ثوابت و ضرایب رگرسیون مدل های سنتیكی برای جذب سطحی فلزات سرب، مس و روی با جاذب  برگ درخت كناراصلاح شده و جاذب نانوگرافن. 70

جدول (3-13): اطلاعات ترمودینامیكی جذب سطحی فلزات سرب، مس و روی برای جاذب برگ درخت كناراصلاح شده وجاذب نانوگرافن…………………… 71

 

 

فهرست شکل ها

 

شکل…………………………………………… صفحه

شكل (1-1) نمایش جذب سطحی غیر پیوسته…………………. 15

شكل (1-2) پیشرفت ناحیه جذب سطحی در جاذب بستر ثابت…….. 16

شكل (1-3): واحد جذب سطحی بستر ضربه زده………………. 17

شكل (1-4): جذب سطحی بستر متحرك حالت پایا…………….. 18

شكل (1-5): عملكرد جاذب بستر سیال شده………………… 18

 

 

 

 

 

فهرست نمودارها

 

نمودارها………………………………………. صفحه

نمودار (3-1): تغییرات جذب سطحی  با مقدار جاذب زغال فعال برگ درخت کنار اصلاح شده……………………………………………… 49

نمودار (3-2): بررسی اثر جرم جاذب نانوگرافن بر جذب سطحی فلزات سنگین (سرب، مس و روی)…………………………………………… 50

نمودار (3-3): بررسی اثر PH بر جذب سطحی فلزات سرب، مس و روی توسط جاذب زغال فعال برگ درخت کنار………………………………… 52

نمودار (3-4): بررسی اثر PH بر جذب سطحی فلزات سرب، مس و روی توسط جاذب نانوگرافن………………………………………… 53

نمودار (3-5): بررسی اثر دما بر جذب سطحی فلزات سرب، مس و روی توسط جاذب زغال فعال برگ درخت كنار………………………………… 55

نمودار (3-6)تغییرات جذب سطحی فلزات سرب، مس و روی با دما بر جاذب نانوگرافن………………………………………………… 56

نمودار (3-7): اثر زمان تماس بر میزان جذب فلز سرب، مس و روی با جاذب برگ درخت کنار اصلاح شده…………………………………….. 58

نمودار (3-8): اثر زمان تماس بر میزان جذب فلز سرب،مس، روی با جاذب نانوگرافن………………………………………………… 59

نمودار (3-9): فرم خطی مدل سینتیکی مرتبه اول برای جذب فلز سرب، مس و روی با جاذب زغال فعال برگ درخت کنار اصلاح شده……………….. 61

نمودار (3-10): فرم خطی مدل سینتیکی مرتبه دوم برای جذب فلز سرب، مس و روی با جاذب زغال فعال برگ درخت کنار اصلاح شده……………….. 61

نمودار (3-11): فرم خطی مدل سینتیکی نفوذ درون ذره ای برای جذب سطحی فلز سرب، مس و روی با جاذب زغال فعال برگ درخت کنار اصلاح شده…….. 62

نمودار (3-12): فرم خطی مدل سینتیکی مرتبه اول برای جذب فلز سرب، مس و روی با جاذب نانوگرافن……………………………………. 62

نمودار (3-13): فرم خطی مدل سینتیکی مرتبه دوم برای جذب فلز سرب، مس و روی با جاذب نانوگرافن……………………………………. 63

نمودار (3-14): رسم مدل سینتیکی درون ذره ای برای جذب سطحی فلز سرب، مس  و روی با جاذب نانوگرافن…………………………………. 63

نمودار (3-15): فرم خطی ایزوترم لانگمیر برای جذب سرب، مس و روی با جاذب زغال فعال برگ درخت کنار اصلاح شده………………………… 67

نمودار (3-16): فرم خطی ایزوترم فرندلیچ برای جذب سرب، مس و روی با جاذب زغال فعال برگ درخت کنار اصلاح شده………………………… 68

نمودار (3-17): فرم خطی ایزوترم لانگمیر برای جذب سرب، مس و روی با جاذب نانوگرافن………………………………………… 68

نمودار (3-18): فرم خطی ایزوترم فرندلیچ برای جذب سرب، مس و روی با جاذب نانوگرافن………………………………………… 69

چكیده:

هدف از انجام این پژوهش، حذف فلزات سنگین سرب، مس و روی از محلول های آبی با بهره گرفتن از ذغال فعال تولید شده از برگ درخت كنارو برگ درخت کنار اصلاح شده با گرافن میباشد.

در این مطالعه تاثیرpH ، زمان تماس ، دوز جاذب و دما بر روی میزان جذب این فلزات بر روی سطوح جاذب برگ درخت کنار  و برگ درخت کنار به همراه 01/0 گرافن بررسی شده اند. ایزو- ترم های جذب سطحی لانگمویر و فرندلیچ نیز مورد بررسی قرار گرفته اند. توابع ترمودینامیکی مربوط به جذب نیز تعیین شده اند . معادلات سینتیکی شبه مرتبه اول و شبه مرتبه دوم و همچنین نفوذ درون ذره ای نیز برای جذب سطحی مورد نظر بررسی شده اند.

مقدمه

جریان پساب‌های خروجی از صنایع مختلف عمدتاً حاوی مقادیر متفاوتی فلزات سنگین می‌باشد علاوه براین آب های زیر زمینی نیز با توجه به محل استخراج، حاوی مقداری از این فلزات می‌باشند. پساب خروجی از صنایع پتروشیمی‌ و پالایشگاه‌های نفت و گاز، صنایع ریخته گری، صنایع تولید شیشه و…. حاوی مقادیر قابل توجهی فلزات سنگین از جمله سرب، مس، جیوه، روی و كادمیم می‌باشد. اكثر این فلزات سمی‌ می‌باشند. تخلیه این پساب‌ها در محیط باعث ایجاد مشكلات زیست محیطی می‌شود. این فلزات وارد زنجیره غذایی انسان شده و در بافت زنده تجمع میکنند. ارتباط انسان با فلزات سنگین در ده‌های اخیر و با ورود تکنولوژی و توسعه صنایع شیمیایی رو به افزایش بوده است[1].

استفاده از فلزات در فرایند‌های صنعتی و محصولات تولیدی امروز نمودهایی از آن هستند: از جمله جیوه در پر كردن دندان استفاده می‌شود، سرب در بنزین خودروها وجود دارد كه هر روزه با افزایش تعداد خودروها مقدار این فلز سنگین در محیط زیست خصوصاً شهرهای بزرگ رو به افزایش است. همچنین سرب در رنگ‌ها، مواد آرایشی، شامپوها و دیگر موادی كه برای مو استفاده می‌شود وجود دارد. دهان شویه‌ها، خمیر دندان و صابون‌ها نیز حاوی مقادیری فلزات سنگین از جمله سرب می‌باشند.

در جوامع صنعتی امروز، گریزی از مواد شیمیایی و فلزات سمی‌نیست. خصوصاً كه خیلی از مشاغل و حرفه‌ها مستلزم قرار گرفتن در معرض فلزات سنگین هستند. افراد در تنها بیش از 50 شغل مستلزم برخورد با جیوه هستند، مثل: پزشكان، كاركنان كارخانجات داروسازی، نقاش‌ها، كاركنان چاپ‌خانه‌ها، فلزكارها، جوشكار‌ها ، دكورسازها و سفالگرها.

تحقیقاتی كه روی اثرات سمی‌فلزات سنگین انجام شده، تائید می‌كنند كه این مواد می‌توانند مستقیماً با مختل كردن عوامل مغزی و عصبی بر رفتار انسان اثر بگذارند. فلزات سنگین بر مواد انتقال دهنده پیام‌های عصبی و عملكرد آنها

چکیده

بین سکونتگاه های شهری و روستایی به عنوان اجزای سازمان فضایی یک ناحیه روابطی وجود دارد که این روابط در توسعه یا عدم توسعه این دو عرصه موثر است. بررسی­های انجام شده توسط محققان خارجی و ایرانی نشان می­دهد که در ایران اغلب این روابط بین شهر و روستا، غیرمکمل و ناسالم است به طوری که نتیجه این رابطه باعث توسعه شهر و واپس ماندن محیط­های روستایی می­ شود. برای توسعه شهر و روستا توام با هم،  باید در نظام برنامه ­ریزی کشور این دو عرصه در ارتباط باهم مورد توجه باشند و باید بین آنها روابط مکمل شکل بگیرد تا با توسعه شهر بر اساس روابطی که بین این دو است روستا نیز توسعه پیدا کند و توسعه این دو عرصه درگرو هم قرار بگیرد.

جامعه آماری این پژوهش روستاهای بخش مرکزی شهرستان مهرستان می­باشد که دارای 34788 نفر جمعیت در سال 1390 بوده است. برای انتخاب روستاهای نمونه از روش نمونه گیری طبقه بندی احتمالی استفاده شده است و 20 روستا به عنوان روستاهای نمونه انتخاب شده ­اند. روش تحقیق پژوهش حاضر نیز از نوع توصیفی و تحلیلی و روش جمع آوری اطلاعات به صورت میدانی و کتابخانه­ای بوده که برای هر یک از روش­ها ابزار خاصی از قبیل: پرسشنامه، نقشه و جداول آماری استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که، بین شهر مهرستان و حوزه پیرامونی روستایی به واسطه وجود عواملی همچون حضور مالکان ساکن شهر و غالب بودن نظام مبادله مبتنی بر واسطه­گری یک نوع رابطه غیرمکمل و ناسالم به صورت سلطه شهر مهرستان بر حوزه پیرامونی روستایی حاکم است.

واژگان کلیدی: سلطه، روابط شهر و روستا، تولید و بازاریابی خرما، روستاهای بخش مرکزی شهرستان مهرستان

 

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                      صفحه  

فصل اول

کلیات پژوهش

1-1- بیان مسئله و ضرورت تحقیق   1

2-1- سؤالات تحقیق   2

3-1-فرضیات تحقیق   2

4-1-اهداف تحقیق   2

5-1-روش تحقیق   2

1-5-1- جامعه آماری و روش نمونه گیری   2

1-1-5-1 جامعه آماری   2

2-1-5-1- روش نمونه گیری و حجم نمونه  3

3-5-1- روش تحقیق   6

6-1- روش جمع آوری داده ها 6

7-1- فرایند انجام تحقیق   6

8-1- تعریف مفاهیم و کلید واژه های تحقیق   8

1-8-1- مفهوم روستا 8

2-8-1- مفهوم روابط شهر و روستا 8

4-8-1- مفهوم سلطه  9

9-1- پیشینه تحقیق   9

1-9-1- کتابها: 9

2-9-1- مقالات: 10

3-9-1- پایان نامه ها: 14

 

فصل دوم

  مبانی نظری

1-2- نظریه، مدلها و رویکردهای پایه. 19

1-1-2- نظریه مکان مرکزی.. 19

2-1-2- نظریه سرمایه داری بهره بری 22

3-1-2- نظریه قطب رشد. 27

2-2- رویکردهای مرتبط با روابط شهر و روستا 29

1-2-2- رویکرد مرکز – پیرامون. 29

2-2-2- رویکرد توسعه اگروپلیتن.. 31

3-2-2- رویکرد کارکردهای شهری در توسعه روستایی.. 32

4-2-2- رویکرد شبکه منطقه ای 34

3-2- رویکرد نظری حاکم بر تحقیق و مدل مفهومی.. 40

 

فصل سوم

بستر طبیعی و اجتماعی-اقتصادی

1-3- موقعیت و وسعت.. 43

2-3- ساختار محیطی- اکولوژیکی.. 45

1-2-3- ساختار زمین.. 45

2-2-3-  اشکال ناهمواری.. 46

3-2-3- وضعیت آب و هوا 51

1-3-2-3- گرما 53

2-3-2-3- وضعیت بارش… 55

1-3-2-3- منحنی آمبروترمیک.. 59

4-3-2-3- طبقه بندی اقلیمی.. 59

5-3-2-3- وضعیت باد. 60

4-2-3- بررسی منابع آب.. 61

5-2-3- بررسی خاک.. 61

6-2-3- وضعیت پوشش گیاهی.. 62

3-3- ویژگی های اجتماعی- اقتصادی  بخش مرکزی.. 63

1-3-3- سابقه سکونت و فعالیت در محدوده مورد بررسی.. 64

2-3-3- مقایسه جمعیتی و سكونتگاهی بخش مركزی در استان و شهرستان. 65

3-3-3- تعداد، توزیع و تراکم نسبی جمعیت بخش مرکزی شهرستان مهرستان. 66

4-3-3- پراکنش روستاها بخش مرکزی در رده های جمعیتی بر اساس خانوار 67

5-3-3- ساختار جنسی و سنی جمعیت.. 70

6-3-3- روند تحولات خانوارهای روستایی بخش مرکزی.. 71

7-3-3- روند تحولات جمعیتی روستاهای  بخش مرکزی.. 72

8-3-3- بررسی ابعاد خانوار 74

9-3-3- سواد و آموزش… 74

10-3-3- وضعیت اشتغال و بار تکفل. 75

11-3-3- ساختار اقتصادی بر اساس فعالیت در بخش عمده اقتصادی.. 76

 

12-3-3- بررسی وضعیت کشاورزی.. 78

1-12-3-3- زراعت.. 79

2-12-3-3- دامداری.. 82

3-12-3-3- باغداری.. 83

11-3-3- وضعیت خدمات و امکانات موجود در بخش مرکزی……………………………………………………………………… 80

4-3- جمع بندی.. 93

فصل چهارم

مکانیسم­های موثر بر روابط شهر و روستا

مقدمه: 96

1-4- انواع روابط و عناصر برقراری روابط: 96

2-4- ویژگیهای اقتصادی –اجتماعی  جامعه نمونه تحقیق: 97

1-2-4- ویژگیهای جامعه نمونه تحقیق در سطح خانوار: 97

1-1-2-4- بعد خانوار: 97

2-1-2-4- ساختار سنی: 98

3-1-2-4-  وضع سواد و تحصیلات: 100

3-4- ویژگیهای تولیدی خانوارها: 101

1-3-4- زراعت: 102

1-3-4- باغداری: 103

1-3-4- دامداری: 103

4-4- روابط شهر و روستا بر اساس کارکردهای وضع موجود: 104

1-4-4- روابط اقتصادی شهر و روستا: 105

1-1-4-4- روابط و مناسبات تولیدی: 105

2-1-4-4- مالکین ساکن شهر: 107

1-2-1-4-4- شیوه اداره اراضی مالکین ساکن شهر: 111

3-1-4-4- روابط پولی و نظام اعتباری روستاییان برای تولید محصولات کشاورزی.. 114

2-1-4-4- جریان کالا و تولیدات و مکانیسم بازار: 114

1-4-4- روابط اداری-سیاسی و خدماتی شهر و روستا: 120

1-1-4-4- توزیع فضایی و روابط پشتیبانی -ترویجی: 121

5-4- جمع بندی: 125

فصل پنجم

جمعبندی، نتیجه گیری، آزمون فرضیات و پیشنهادات

1-5-جمع بندی.. 128

2-5- آزمون فرضیات: 130

3-5- نتیجه گیری: 135

4-5- پیشنهادات: 138

. 139

. 142

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                           صفحه

 

 

جدول شماره 1-1: طبقه بندی نقاط روستایی بخش مرکزی بر اساس فاصله از شهر زابلی.. 3

جدول شماره 2-1: وضعیت پراکندگی تعداد روستای مورد بررسی و خانوارهای نمونه. 4

جدول شماره1-2: پیوندها و وابستگیهای شهر و روستا 36

جدول شماره 1-3 : طبقه بندی ارتفاعی بخش مرکزی شهرستان مهرستان. 47

جدول شماره2-3: طبقه بندی شیب بخش مرکزی شهرستان مهرستان. 49

جدول شماره 3-3: موقعیت طبیعی سکونتگاه های روستایی بخش مرکزی شهرستان مهرستان. 51

جدول شماره4-3: میانگین درجه حرارت شهرستان مهرستان از 1986 تا 2005. 55

جدول شماره5-3: میانگین بارش شهرستان مهرستان از 1986 تا 2005. 58

جدول شماره 6-3: ضریب دو مارتن.. 60

جدول شماره 7-3: سرعت و جهت غالب باد در ایستگاه سراوان. 60

جدول شماره 8-3 : مقایسه استانی شهرستان مهرستان بر حسب تعداد شهر، بخش، دهستان و روستا در سال 1390   65

جدول شماره 9-3: تقسیمات شهرستان مهرستان بر حسب شهر، بخش، دهستان و روستا در سال 1390. 66

جدول شماره10-3 : توزیع جمعیت شهری و روستایی بخش مرکزی شهرستان مهرستان 1390. 66

جدول شماره 11-3 : پراکنش جمعیت و تراکم نسبی  بخش مرکزی شهرستان مهرستان به تفکیک دهستان 1390   67

جدول شماره12-3: رده های جمعیتی سکونتگاه های روستایی بخش مرکزی شهرستان سال1390. 68

جدول شماره 13-3: گروه های سنی به تفکیک جنس در بخش مرکزی سال 1390. 70

جدول شماره 14-3: تعداد خانوار بخش مرکزی طی سال‌های 13655- 1390. 72

جدول شماره 15-3: تعداد جمعیت  بخش مرکزی طی سال‌های 1375- 1390. 73

جدول شماره 16-3: تحولات بعد خانوار بخش مرکزی به تفکیک دهستان طی سال‌های 1375- 1390. 74

جدول شماره 17-3 : وضعیت سواد و آموزش در بخش مرکزی به تفکیک جنس و دهستان طی سال‌های 1390. 75

جدول شماره 18-3 : وضعیت شاخص های اشتغال در بخش مرکزی به تفکیک دهستان طی سال‌های 1390. 76

جدول شماره 19-3: توزیع شاغلان در بخشهای عمده اقتصادی بخش مرکزی شهرستان مهرستان در سال 1390. 77

جدول شماره 20-3: تعداد بهره بردار و مساحت زمینهای زراعی.. 79

جدول شماره 21-3: تعداد بهره بردار و مساحت زمینهای زراعی آبی.. 79

جدول شماره 22-3: تعداد بهره بردار و مساحت زمینهای زراعی دیم. 80

جدول شماره 23-3: سطح كاشت، میزان تولید و عملکرد در هکتار محصولات زراعی شهرستان مهرستان در سال 1392   81

جدول شماره 24-3: تعداد بهره برداریهای دارای دام و تعداد دام آن‌ ها 82

جدول شماره 25-3: تعداد بهره برداریهای دام كوچك و تعداد دام آن‌ ها 83

جدول شماره 3-3: موقعیت طبیعی سکونتگاه های روستایی بخش مرکزی شهرستان مهرستان. 51

جدول شماره4-3: میانگین درجه حرارت شهرستان مهرستان از 1986 تا 2005. 55

جدول شماره5-3: میانگین بارش شهرستان مهرستان از 1986 تا 2005. 58

جدول شماره 6-3: ضریب دو مارتن.. 60

جدول شماره 7-3: سرعت و جهت غالب باد در ایستگاه سراوان. 60

جدول شماره 8-3 : مقایسه استانی شهرستان مهرستان بر حسب تعداد شهر، بخش، دهستان و روستا در سال 1390   65

جدول شماره 9-3: تقسیمات شهرستان مهرستان بر حسب شهر، بخش، دهستان و روستا در سال 1390. 66

جدول شماره 26-3: بهره برداریهای دارای گاو و گوساله و تعداد دام. 83

جدول شماره 27-3: تعداد و مساحت بهره برداریهای با زمین باغی.. 84

جدول شماره28-3: سطح بارو و غیر بارو(هکتار) و میزان تولید(کیلوگرم) محصولات باغی شهرستان مهرستان در سال 1392   85

جدول شماره 29-3 : خدمات زیربنایی و تعداد روستاهای برخوردار بخش مرکزی به تفکیک دهستان سال 1390. 87

جدول شماره 30-3 : خدمات اداری -سیاسی و تعداد روستاهای برخوردار بخش مرکزی به تفکیک دهستان سال 1390   88

جدول شماره 31-3: خدمات بهداشتی-درمانی و تعداد روستاهای برخوردار بخش مرکزی به تفکیک دهستان سال 1390   89

جدول شماره 32-3: خدمات آموزشی و تعداد روستاهای برخوردار بخش مرکزی به تفکیک دهستان سال 1390. 90

جدول شماره 33-3 : خدمات تجاری-بازرگانی و فرهنگی و تعداد روستاهای برخوردار بخش مرکزی به تفکیک دهستان سال 1390. 91

جدول شماره 34-3: خدمات پشتیبانی-ترویجی و تعداد روستاهای برخوردار بخش مرکزی به تفکیک دهستان سال 1390   92

جدول شماره 35-3: خدمات ارتباطی و تعداد روستاهای برخوردار بخش مرکزی به تفکیک دهستان سال 1390. 93

جدول1-4: طبقه بندی خانوارهای نمونه تحقیق.. 98

جدول 2-4: توزیع سنی سرپرستان خانوار جامعه نمونه. 99

جدول 3-4: وضعیت سواد سرپرستان خانوار جامعه نمونه. 100

جدول 4-4: وضعیت اشتغال خانوار جامعه نمونه. 101

جدول 5-4: میانگین برداشت تولیدات زراعی خانوارهای نمونه. 103

جدول 6-4: میانگین برداشت تولیدات زراعی خانوارهای نمونه. 103

جدول 7-4: میانگین تعداد دام خانوارهای نمونه. 104

جدول 8-4: مقدار زمین زراعی و باغی در اختیار خانوارهای نمونه و نوع مالکیت آنها 106

جدول 9-4: شیوه بهره برداری و میزان زمین در اختیار مالکین ساکن شهر. 108

جدول 10-4: تعداد مالک ساکن شهر در روستاهای نمونه و شیوه بهره برداری آنها 111

جدول 11-4: نحوه فروش مازاد تولیدی خانوارهای نمونه. 115

جدول 12-4: نحوه فروش مازاد تولیدی محصولات باغی خانوارهای نمونه به تفکیک روستا 116

جدول 13-4: مکانهای اصلی تامین نیازهای اساسی خانوارهای نمونه (به درصد) 121

 

 فهرست نقشه­ها

عنوان                                                                                                           صفحه

 

 

نقشه 1-1: پراکندگی روستاهای نمونه بخش مرکزی شهرستان مهرستان. 5

نقشه شماره1-3: موقعیت بخش مرکزی در شهرستان، استان و کشور 44

نقشه شماره 2-3: توپوگرافی و پراکنش فضایی سکونتگاه های روستایی بخش مرکزی.. 48

نقشه شماره 3-3: طبقات شیب و پراکنش سکونتگاه های بخش مرکزی شهرستان مهرستان. 50

نقشه شماره 4-3: وضعیت توپوگرافی شهرستان مهرستان در مقایسه با شهرستانهای مجاور 52

نقشه شماره 5-3: پراکنش فضایی طبقات جمعیتی سکونتگاه های روستایی بخش مرکزی شهرستان مهرستان. 69

نقشه شماره 1-4: پراکنش فضایی روستاهای نمونه دارای مالک ساکن شهر. 110

نقشه شماره 2-4: پراکنش فضایی شیوه بهره برداری در روستاهای نمونه دارای مالک ساکن شهر. 112

نقشه شماره 2-4: مکان فروش مازاد محصولات باغی خانوارهای نمونه به تفکیک روستا 118

نقشه4-4: پراکنش فضایی و مراجعات پشتیبانی-ترویجی روستاهای نمونه. 124

 

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                        صفحه

 

 

نمودار 1 -3: میانگین ماهیانه درجه حرارت هوای ایستگاه سراوان طی سالهای 2005-1986. 54

نمودار 2-3: میانگین ماهیانه بارش ایستگاه سراوان طی سالهای 2005-1986. 56

نمودار 3-3: پراکندگی فصلی بارش در شهرستان سراوان. 57

نمودار 4-3: منحنی آمبروترمیک بر اساس داده های دما و بارش ایستگاه سراوان. 59

نمودار 5-3 : هرم سنی جمعیت بخش مرکزی سال 1390. 71

نمودار 6-3 : تعداد خانوار بخش مرکزی از سال 1375-1390. 72

نمودار 7-3 : تحولات جمعیتی بخش مرکزی از سال 1375-1390. 73

. 78

نمودار1-4: وضعیت تعداد خانوارهای نمونه تحقیق.. 98

نمودار 2-4: توزیع سنی سرپرستان خانوار جامعه نمونه. 99

نمودار 3-4: وضعیت سواد سرپرستان خانوار جامعه نمونه. 100

نمودار 4-4: وضعیت اشتغال خانوار جامعه نمونه. 102

نمودار 5-4: مقدار زمین زراعی در اختیار خانوارهای نمونه. 106

نمودار 6-4: مقدار زمین باغی در اختیار خانوارهای نمونه. 107

نمودار7-4: مساحت زمینهای زراعی در اختیار مالکین ساکن شهر. 109

نمودار7-4: مساحت زمینهای باغی در اختیار مالکین ساکن شهر. 109

نمودار 8-4: محل فروش مازاد محصولات زراعی خانوارهای نمونه. 117

نمودار 9-4: محل فروش مازاد محصولات باغی خانوارهای نمونه. 117