فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                     صفحه

فصل اول :کلیات تحقیق

1-1-مقدمه. 2

1-2- بیان مساله و اهمیت تحقیق.. 2

1-3-اهدف تحقیق.. 4

1-4- فرضیه های  تحقیق.. 5

1-5-روش انجام تحقیق.. 5

1-6- قلمرو تحقیق: 6

1-7- مفاهیم و واژگان تحقیق.. 6

فصل دوم:ادبیات نظری تحقیق

2-1-مقدمه. 9

2-2-آموزش از راه دور 9

2-3-سیر تكامل آموزش از راه دور 9

2-4-مفهوم یادگیری الكترونیكی.. 11

2-5 تعاریف یادگیری الكترونیكی.. 11

2-6-مزایای یادگیری الکترونیکی.. 13

2-7-چالش های یادگیری الکترونیکی در ایران.. 16

2-8- مدلهای آموزش الكترونیكی.. 18

2-8-1-آموزش همزمان یا کلاسهای آنلاین.. 18

2-8-2-آموزش غیر همزمان یا کلاسهای آفلاین.. 18

2-8-3-آموزش بر پایه کامپیوتر(CBT) 18

2-8-4آموزش بر پایه اینترنت (IBT) 19

2-8-5آموزش بر پایه وب ( WBT) 19

2-9-سیستم های یادگیری الکترونیکی.. 19

2-9-1 سیتم مدیریت یادگیری.. 19

2-9-2 سیتم مدیریت محتوای آموزشی   (LCMS) 20

2-10-مروری بر تحقیقات پیشین: 20

2-10-1فاکتورهای حیاتی موفقیت یادگیری الکترونیکی.. 20

2-10-2-مدل های موفقیت سیستم های اطلاعاتی.. 23

2-10-3 مدل های موفقیت سیستم های یادگیری الکترونیکی.. 25

2-11-جمع بندی  مولفه های سنجش موفقیت یادگیری الکترونیکی.. 31

فصل سوم: روش شناسی تحقیق

3-1- مقدمه : 35

3-2- مدل تحلیلی پژوهش…. 35

3-3-روش تحقیق : 41

3-4- ابزار جمع آوری داده ها: 41

3-5 جامعه آماری و روش نمونه گیری 42

3-6 روائی پرسش نامه : 42

3-7-پایائی پرسشنامه: 43

3-8- روش تجزیه و تحلیل.. 43

3-9روش های تصمیم گیری چند معیاره MCDM… 44

3-9-1روشAHP. 45

3-9-2روشANP. 45

3-9-3گام های فرایند ANP. 45

3-9-4منطق فازی.. 49

3-9-5مجموعه های فازی.. 49

3-9-6اعداد فازی مثلثی.. 50

3-9-7فرایند تحلیل شبکه فازی.. 50

فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده ها

4-1-مقدمه. 54

4-2- آمار توصیفی.. 55

4-2-1جنسیت: 57

4-2-2 –سطح تحصیلات.. 55

4-2-3- میزان تجربه در حوزه یادگیری الکترونیکی.. 55

4-2-4- توزیع فراوانی پاسخ دهنده گان به تفکیک استاد و دانشجو. 56

4-2-5 توزیع فراوانی سنی پاسخ دهندگان.. 56

4-3- آمار تحلیلی.. 57

4-3-1 – تجزیه و تحلیل داده های پرسشنامه شناسایی عوامل موفقیت سیستم های یادگیری الکترونیکی.. 57

4-3-1-1 تحلیل فرضیه های تحقیق………………………………………………………………………………………………………………..60

4-3-2- تجزیه و تحلیل داده های پرسشنامه الویت بندی عوامل موثر بر موفقیت سیستم های یادگیری الکترونیکی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………64.

فصل پنجم : نتیجه گیری

5-1-مقدمه: 89

5-2-بحث و نتیجه گیری.. 89

5-3-محدودیت های تحقیق.. 93

5-4- پیشنهادهای عمومی:…………………………………………………………………………………………………………………………………93

5-6-پیشنهادهایی برای تحقیقات آینده. 95

مراجع.. 97

 

 

پیوستها:

پیوست الف : پرسشنامه شماره1………………………………………………………………………………………………………….102

پیوست ب : پرسشنامه شماره 2 …………………………………………………………………………………………………………107

 

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                 صفحه

جدول2-1 تحقیقات انجام شده در ارتباط با مولفه های سنجش موفقیت یادگیری الکترونیکی…………………….32

جدول3-1 مولفه هاو شاخص های سنجش موفقیت سیستم یادگیری الکترونیکی دانشگاه ها  ………………………39

جدول 3-2مقیاس متغییر های زبانی با اعداد فازی مثلثی.. 46

جدول 4-1 نتایج اندازه های KMO  و آزمون كرویت بارتلت و ضرایب اعتبار عامل ها 57

جدول4-2 ماتریس عامل های چرخش یافته به شیوه واریماكس و  تحلیل گویه ها 58

جدول4- 3بررسی پایایی پرسشنامه با بهره گرفتن از آزمون الفای کرونباخ.. 59

جدول 4-4 آزمون ضریب همبستگی پیرسون بین عوامل و كل آزمون.. 60

جدول 4-5بررسی میانگین و انحراف معیار سوالات پرسشنامه بر اساس نظر متخصصان.. 60

جدول 4-6 بررسی مقایسه ای نظر متخصصان بر اساس آزمون t.. 61

جدول 4-7میانگین مقایسات زوجی مولفه ها نسبت به هدف (ماتریس w21) 67

جدول 4-8:ماتریس W22 مولفه های سیستم یادگیری الکترونیکی.. 68

جدول 4-9 :ماتریس Wi مولفه های سیستم یادگیری الکترونیکی.. 69

جدول4-10   وزن فازی هر یک از  مولفه های موفقیت سیستم یادگیری الکترونیکی.. 69

جدول 4-11میانگین مقایسات زوجی شاخص های کیفیت سیستم و زیر ساخت (ماتریس w21) 71

جدول 4-12 :ماتریس W22 شاخص های کیفیت سیستم و زیر ساخت… 71

جدول4-13 :ماتریس Wi شاخص های کیفیت سیستم و زیر ساخت… 72

جدول4-14 وزن فازی هر یک از  شاخص های کیفیت سیستم و زیر ساخت… 72

جدول4-15 میانگین مقایسات زوجی شاخص های کیفیت خدمات (ماتریس w21) 74

جدول4-16 :ماتریس W22 شاخص های کیفیت خدمات با یکدیگر. 74

جدول4-17  :ماتریس Wi شاخص های کیفیت خدمات… 74

جدول4-18  وزن فازی هر یک از  شاخص های کیفیت خدمات… 75

جدول 4-19میانگین مقایسات زوجی شاخص های کیفیت اطلاعات (ماتریس w21) 77

جدول4-20  :ماتریس W22 شاخص های کیفیت اطلاعات… 77

جدول4-21 :ماتریس Wi شاخص های کیفیت  اطلاعات… 78

جدول 4-22 وزن فازی هر یک از  شاخصهای کیفیت اطلاعات… 78

جدول 4-23میانگین مقایسات زوجی شاخص های خصوصیات دانشجو  (ماتریس w21) 80

جدول  4-24  :ماتریس W22 شاخص های خصوصیات دانشجو. 80

جدول 4-25  :ماتریس Wi شاخص های خصوصیات دانشجو. 81

جدول4-26 وزن فازی هر یک از  شاخصهای خصوصیات دانشجو. 81

جدول4-27 میانگین مقایسات زوجی شاخص های خصوصیات استاد (ماتریس w21) 83

جدول 4-28ماتریس W22 شاخص های خصوصیات استاد. 83

جدول 4-29 :ماتریس Wi شاخص های خصوصیات استاد. 84

جدول 4-30 وزن فازی هر یک از  شاخصهای خصوصیات استاد. 84

جدول4-31 میانگین مقایسات زوجی شاخص های عوامل پشتیبانی (ماتریس w21) 86

جدول4-32 :ماتریس W22 شاخص های عوامل پشتیبانی.. 86

جدول4-33  :ماتریس Wi شاخص های عوامل پشتیبانی.. 87

جدول4-34   وزن فازی هر یک از  شاخصهای عوامل پشتیبانی.. 87

جدول5-1 : وزن هر یک از مولفه ها و شاخص های موفقیت سیستم یادگیری الکترونیکی.. 91

جدول 5-2 مقایسه مدل تحقیق با مدل های مشابه…………………………………………………………………………………………92

 

 

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                   صفحه

نمودار 3-2 مقیاس متغیرهای کلامی با اعداد فازی مثلثی……………………………………………………………………………….47

نمودار4-1 توزیع فراوانی جنسیت پاسخ دهندگان.. 54

نمودار4-2 توزیع فراوانی سطح تحصیلات پاسخ دهندگان.. 55

نمودار 4-3 توزیع فراوانی میزان تجربه در حوزه یادگیری الکترونیکی پاسخ دهندگان.. 55

نمودار4-4 توزیع فراوانی پاسخ دهندگان به تفکیک استاد و دانشجو. 56

نمودار4-5رده سنی پاسخ دهندگان.. 56

نمودار4-6نمودار سنگ ریزه به منظور نمایش تعداد عامل های پرسشنامه. 59

 

فهرست شکل ها

عنوان                                                                                                              صفحه

شکل 2-1- عوامل حیاتی موفقیت یادگیری الکترونیکی.. 22

شکل 2-2-ابعاد رضایت یادگیرنده الکترونیکی.. 23

شکل 2-3-مدل موفقیت سیستم های اطلاعات… 24

شکل 2-4- مدل اصلاح شده موفقیت سیستم های اطلاعات… 25

شکل2-5 مدل موفقیت یادگیری الکترونیکی   26

شکل 2-6-مدل های ارزیابی یادگیری الکترونیکی.. 27

شکل 2-7- مدل موفقیت اجتماع های آنلاین.. 27

شکل 2-8 – مدل سنجش موفقیت سیستم های یادگیری آنلاین.. 28

شکل 2-9- مدل پذیرش فناوری (Tam) در سیستم های یادگیری آنلاین.. 29

شکل 2-10- مدل شش ضلعی(HELAM) ارزیابی یادگیری الکترونیکی  29

شکل2-11-مدل پذیرش سیستم های یادگیری الکترونیکی. 30

شکل2-12-مدل ارزیابی سیستم های یادگیری الکترونیکی.. 31

شکل 3-1 مولفه ها و شاخص های سنجش موفقیت سیستم های یادگیری الکترونیکی در دانشگاه ها……………36

شکل3-2فرایند سلسله مراتب و فرایند شبکه. 48

شکل 3-3  عدد فازی مثلثی.. 50

شکل4-1  تعامل مولفه های سیستم یادگیری الکترونیکی با یکدیگر. 66

شکل4-2 تعامل شاخص های مولفه‌ی کیفیت سیستم و زیر ساخت با یکدیگر. 70

شکل 4-3تعامل شاخص های مولفه‌ی کیفیت خدمات با یکدیگر. 73

شکل 4-4 تعامل شاخص های مولفه‌ی کیفیت اطلاعات با یکدیگر. 76

شکل 4-5تعامل شاخص های مولفه‌ی خصوصیات دانشجو. 79

شکل 4-6 تعامل شاخص های مولفه‌ی خصوصیات استاد. 82

شکل4-7 تعامل شاخص های مولفه‌ی عوامل پشتیبانی.. 85

 

فصل اول کلیات تحقیق

 1-1-مقدمه

در این فصل به كلیات و مفاهیم تحقیق پرداخته می شود، مطالب این فصل شامل: بیان مسأله و اهمیت تحقیق،اهداف تحقیق، سئوالات و فرضیه های تحقیق،روش انجام تحقیق ،ابزار گردآوری داده ها،قلمرو تحقیق و مفاهیم و واژگان تحقیق است.

1-2- بیان مساله و اهمیت تحقیق:

اختراعات بشری غالبا تغییرات شگرفی در زندگی بشریت ایجاد نموده اند، اما همه این اختراعات دارای ارزش و تاثیرگذاری یكسانی نیستند. در عصر حاضر یكی از مهمترین آنها كه حقیقتا تحول بارزی را در زندگی انسان ایجاد نموده است، پیدایش رایانه بوده است كه سرآغاز آن به سال های دهه 1950 می رسد . اما تغییرات ناشی از رایانه زمانی به اوج خود رسید كه شبكه های ارتباطی بین آنها رشد نمود و اینترنت با از میان برداشتن فاصله های فیزیكی و موانع ارتباطی موجود، دنیای مجازی را رقم زد. بدنبال بكارگیری فناوری های جدید در سیستم های اطلاعاتی آموزش هم دستخوش تغییر و تحولات بسیاری شده است(Ozpolat & Kare , 2009). بنابراین مفهوم پیشین  یادگیری الكترونیكی نیز در حال تغییرات اساسی است و به كلاس های حضوری محدود نمی شود (روزنبرگ 1383; Wang, 2007).یادگیری الكترونی به استفاده از وسایل الكترونیكی برای یادگیری، از جمله تحویل محتوا از طریق رسانه های الكترونیكی مانند اینترنت، صوتی، ویدئویی، پخش ماهواره، تلویزیون های تعاملی و سی دی اشاره دارد (Kaplan&Anderson, 2000) .گسترش سریع اینترنت با گرایش به سمت استقلال از مكان آموزش به فرد، یک انگیزه ای برای دانشگاه ها شده است تا در بخش الكترونیكی سرمایه گذاری كنند(Accles, 1997). در كشور ایران نیز امكان دسترسی به آموزش عالی در قالب كلاس های حضوری برای بسیاری از متقاضیان وجود ندارد ولی می توان ضعف در پاسخگویی روش های سنتی را با بكارگیری سیستم های یادگیری الكترونیكی جبران نمود ( یعقوبی و همكاران1387).  با این حال، توسعه و مدیریت بهبود مستمر سیستم های آموزش الكترونیكی مؤسسات آموزشی و صنعتی را كاملا به چالش كشانده است و در آن ارزیابی به یک نیاز ضروری تبدیل گردیده است (Accles, 1991). افزایش سریع تعداد مؤسسات ارائه دهنده یادگیری الكترونیكی از یک سو و رشد كمی رشته های موجود آن از سوی دیگر این سؤال را مطرح می سازد كه این مراكز تا چه اندازه ای در پیاده سازی و اجرای دوره های یادگیری الكترونیكی موفق بوده اند و تا چه اندازه ای توانسته اند مهمترین هدف نظام آموزشی خود را كه همانا ارتقاء كیفیت یادگیری و پیشرفت تحصیلی دانشجویان است را برآورده سازند(صمدی 1389).اما آنچه كه اهمیت بحث را روشن تر می سازد، تلاش برای كسب موفقیت در استفاده از یادگیری الكترونیكی و سنجش میزان موفقیت این سیستم ها است.(Delone,2003) وتلاش ناموفق برای پیاده سازی یادگیری الكترونیكی، موجب از دست دادن سرمایه خواهد شد(Govindasamy,2002) . لذا از سال 1992در چندین تحقیق به بررسی موفقیت سیستم های اطلاعاتی و سنجش آن به طریق تجربی پرداخته شده است(Wang Et Al , 2007). محققان زیادی از رشته های مختلف از قبیل:كامپیوتر، سیستم های اطلاعاتی، روانشناسی، تكنولو‍ژی، آموزشی سعی كرده اند كه سیستم های یادگیری الكترونیكی را ارزیابی كنند. بعضی از آنها روی عامل انسانی ( رضایت دانشجو و استاد )، بعضی روی تكنولوژی آموزشی وبعضی روی مواد آموزشی تمركز كرده اند (Liaw,Huang,& Chen2007). برای شناسایی و بررسی فاكتورهای سنجش موفقیت سیستم های یادگیری الكترونیكی می توان مدل هایی كه در زمینه سیستم های اطلاعاتی مطرح شده اند را نام برد. مدل موفقیت سیستم های اطلاعاتی دلون ومك لین، مدلی است كه می تواند به فهم این مطلب كمك كند (Petter& Mclean,2002) .این مدل برای اولین بار در سال 992 توسط دلون مورد توسعه وبازنگری قرار گرفت. مدل اصلاح شده دلون و مك لین شامل6بعد می باشد كه عبارتند از: قصد استفاده از سیستم- رضایت كاربر- منافع حاصل از سیستم های اطلاعاتی (Delon& Mclean,2003;Wang2007).از آنجا كه سیستم های یادگیری الكترونیكی نوعی خاصی از سیستم های اطلاعاتی هستند(Wang Et All,2007; Lee ,2008) . می توان مدل اصلاح شده دلون و مك لین را برای سنجش موفقیت سیستم های یادگیری الكترونیكی نیز بكار برد. در این راستا وانگ و همكاران وی، از مؤلفه های مذكور(بدون در نظر گرفتن روابط بین آنها) برای اولین بار در سیستم های یادگیری الكترونیكی در سازمانها استفاده كردند.(Wang Et All ,2007) . سپس لین مدل مذكور را با حذف مؤلفه منافع حاصل از سیستم و در نظر گرفتن كلیه روابط بین مؤلفه هایی برای سیستم های یادگیری الكترونیكی استفاده نمود(Lin,2007) . لازم به ذكر است كه در هر مورد بكارگیری مدل دلون و مك لین، میزان موفقیت سیستم های یادگیری الكترونیكی تنها از دیدگاه یادگیرنده مورد بررسی قرار گرفته است و با توجه به اینكه استاد نیز در یادگیری الكترونیكی نقش بسیار مهمی دارد برای بكارگیری صحیح مدل، علاوه بر در نظر گرفتن كلیه مؤلفه ها و روابط بین آنها دیدگاه استاد نیز باید مورد بررسی قرار گیرد. در تحقیقی دیگر كه توسط اوزكان و كوسلر انجام شده با بهره گرفتن از مدل اصلاح شده دلون و مك لین، یک مدل شش ضلعی برای یادگیری الكترونیكی [1](HELAN) ارائه و در یكی از دانشگاه های تركیه مورد آزمون قرار گرفت كه ابعاد این مدل عبارتند از محتوا (اطلاعات)- نگرش استاد – كیفیت خدمات- كیفیت سیستم- عوامل پشتیبانی كننده نگرش و دیدگاه یادگیرنده(Ozkan & Koseler,2009). در این تحقیق روابط بین مؤلفه ها درنظر گرفته نشده است .لازم به ذكر است یکی از مهمترین ضعف های مدل های پیشین این است که اهمیت نسبی مولفه های سنجش موفقیت سیستم های یادگیری الکترونیکی بصورت کمی قابل سنجش نیستند. به عبارت دیگر شناسایی اینکه کدام مولفه ارزیابی را بیشتر تحت تاثیر قرا می دهدتا حدی دشوار است . فرایند تحلیل شبکه[2] این مشکل را برطرف می کند و وزن هر مولفه را بصورت کمی محاسبه و رتبه بندی می کند.با توجه به انتقادی که بر تحلیل شبکه کلاسیک وارد شده است ، ترکیب فرایند تحلیل شبکه  و منطق فازی به عنوان راهی برای رفع نارسایی های مطرح شده است.

بنابراین در پایان نامه حاضر براساس تحقیقات پیشین و مطالعه و بررسی مجدد و دریافت نظر خبرگان، مولفه های سنجش موفقیت سیستم های یادگیری الكترونیكی در دانشگاه ها، شناسایی سپس جهت مشخص کردن الویت و وزن هر مولفه و شاخص ازفرایند تحلیل شبکه فازی استفاده می گردد. امید است یافته های این تحقیق به مدیریت بهتر سیستم های یادگیری الكترونیكی و توسعه یادگیری الكترونیكی مؤثر بینجامد.

1-3-اهدف تحقیق:

فقدان چارچوبی جامع و بومی برای سنجش موفقیت سیستم یادگیری الكترونیكی در نظام آموزشی عالی كشور و همچنین عواملی كه موجبات موفقیت یا شكست محیط های یادگیری الكترونیكی را فراهم می كنند ضرورت چنین تحقیقی را ایجاب كرده است. در این تحقیق تلاش شده است كه با بهره گرفتن از مدل ها و تحقیقات پیشین بخصوص با بهره گرفتن از مدل شش ضلعی اوزكان و كوسلر، چارچوبی جامع و بومی برای سنجش میزان موفقیت سیستم های یادگیری الكترونیكی با رویكرد تحلیل شبکه فازی در دانشگاه ها ارائه گردد.