عنوان

 

صفحه فصل 1 : کلیاتی در مورد نیروگاه­های سیکل ترکیبی، بویلرهای بازیاب و روش های مختلف شیرین سازی آب

 

1 1-1 مقدمه

 

2 1-2 کلیات نیروگاه سیکل ترکیبی و بویلرهای بازیاب حرارت

 

3 1-2-1  انواع نیروگا­های سیکل ترکیبی

 

3 1-2-2 چرخه­های بالایی و پایینی در سیکل تركیبی

 

3 1-2-3 بررسی بیشتر نیروگاه های سیکل ترکیبی توربین­گاز / توربین بخار

 

4 1-2-4  طبقه بندی بویلرهای بازیاب

 

5 1-2-5  طبقه بندی انواع بویلرها بر اساس چگونگی گردش سیال عامل

 

6 1-2-5-1 سیستم گردش طبیعی

 

6 1-2-5-2 سیستم گردش اجباری

 

6 1-2-5-3  بویلرهای یکبار گذر (فوق بحرانی)(Once Through Boiler):

 

6 1-2-6 طبقه بندی بویلرهای سیکل ترکیبی بر اساس سیستم آتش زایی

 

7 1-2-6-1 بویلر بازیاب حرارت بدون احتراق اضافی

 

7 1-2-6-2 بویلرهای بازیاب حرارت با احتراق اضافی

 

8 1-2-6-2-1 بویلرهای با مشعل اضافی محدود شده

 

9 1-2-6-2-2 استفاده از توربین گاز جهت پیش گرم کردن هوای دم بویلر

 

9 1-2-6-2-3 بویلرهای با حداکثر احتراق اضافی

 

9 1-2-7  طبقه بندی بویلرهای بازیاب حرارت بر اساس سطوح فشار بخار

 

9 1-2-7-1 بویلرهای بازیاب حرارت تک فشاره

 

10 1-2-7-2 بویلرهای بازیاب حرارت چند فشاره

 

11 1-2-8 تأثیر پذیری كارایی سیكل تركیبی از شرایط كاری

 

13 1-2-8-1 تأثیر دمای هوای محیط بر قدرت و راندمان سیكل تركیبی

 

13 1-2-8-2 تأثیر بار توربین گاز بر راندمان سیكل تركیبی

 

13 1-2-8-3 تأثیر فشار بخار بر راندمان سیكل تركیبی

 

13 1-2-9 مزایا و معایب سیكل­های تركیبی

 

13 1-2-10 راندمان كلی نیروگاه­های سیكل تركیبی

 

15 1-3 کلیات شیرین سازی آب

 

16 1-3-1 تعریف نمك­زدایی

 

16 1-3-2 روش های آب شیرین كنی

 

16 1-3-2-1 تقطیر چند مرحلهای (MED)

 

17 1-3-2-2 اسمز معكوس (RO)

 

17 1-3-2-3 متراكم سازی مكانیكی بخار آب (MVC)

 

18 1-3-2-4 تبخیر ناگهانی چند مرحلهای (MSF)

 

18 1-3-2-5 تقطیر چند مرحله ای چگالش-  گرمایی بخار(MED-TVC)

 

19 1-3-3 ارزیابی معیارها

 

19 1-3-3-1  مقدار انرژی مورد نیاز

 

19 1-3-3-2 هزینه تولید

 

20 1-3-3-3 محیط زیست

 

20 1-3-3-4 كدورت آب تولیدی

 

20 1-3-3-5 نگهداری

 

20 1-3-4 مبدل نمک زدای حرارتی چند مرحله­ ای MED-TVC

 

20 1-3-4-1  آرایش تغذیه پیشرو

 

21 1-3-4-2 آرایش تغذیه موازی

 

22 1-3-4-3 آرایش تغذیه موازی – متقاطع

 

23 فصل2: روابط مربوط به بویلرهای بازیاب و آب شیرین­کن های MED-TVC و تشریح الگوریتم ژنتیک

 

25 2-1 مقدمه

 

26 2-2 روابط مهم در طراحی بویلرهای بازیاب حرارت

 

26 2-2-1 پارامترهای مهم در طراحی بویلر بازیاب حرارت

 

27 2-2-1-1  اختلاف دمای نهایی

 

27 2-2-1-2  نقطه­ی پینچ

 

27 2-2-1-3 نقطه­ی نزدیکی

 

28 2-2-2 استخراج روابط سیكل تك فشاره

 

29 2-2-3  استخراج روابط سیكل دو فشاره در آرایش مرسوم مبدل­های حرارتی

 

30 2-2-4 سیکل ترکیبی سه فشار ساده

 

31 2-2-4-1 استخراج روابط

 

32 2-2-4-2 رابطة كار پمپ ها

 

33 2-2-4-3 دبی جرمی بخار

 

33 2-2-4-4  تلفات سرعت در خروجی توربین

 

35 2-3 روابط مربوط به نمک­زدای چندمرحله­ ای حرارتی

 

35 2-3-1 معادلات تعادل هر افکت

 

36 2-3-2 معادلات تعادل کوندانسور

 

38 2-3-3 بررسی ضرایب انتقال حرارت

 

39 2-3-4 طراحی ترموکمپرسور (کمپرسور حرارتی بخار)

 

44 2-4 روابط ترمودینامیكی استفاده شده برای آب ، بخار و محصولات حاصل از احتراق

 

47 2-4-1 روابط ترمودینامیكی استفاده شده برای آب ، بخار

 

47 2-4-2 روابط ترمودینامیكی استفاده شده برای مخلوط دود ورودی به بویلر بازیاب حرارت

 

49 2-5 الگوریتم ژنتیک

 

49 2-5-1 مفاهیم الگوریتم ژنتیک

 

50 2-5-2  الگوریتم ژنتیكی ساده

 

52 2-5-3 عملگرهای انتخاب، برش و جهش

 

53 فصل 3: روابط اگزرژواکونومیک و هزینه­ تجهیزات در نیروگاه های چند منظوره تولید همزمان توان و آب شیرین

 

56 3-1 مقدمه

 

57 3-2  تحلیل اگزرژی

 

58 3-2-1 اجزای اگزرژی

 

 

58 3-2-2 بالانس اگزرژی و تخریب اگزرژی

 

62 3-2-2-1 بالانس اگزرژی در یک سیستم بسته

 

62 3-2-2-2 بالانس اگزرژی برای حجم كنترل

 

63 3-2-2-3 تخریب اگزرژی

 

64 3-2-3 متغیرهای اگزرژتیك

 

67 3-3 تحلیل اقتصادی

 

68 3-3-1 تخمین هزینه­ سرمایه گذاری

 

68 3-3-2 محاسبه نیازهای درآمدی

 

70 3-3-3  هزینه­ های همسطح شده

 

70 3-3-4  تحلیل حساسیّت

 

72 3-4 تحلیل ترمواكونومیك

 

72 3-4-1 هزینه گذاری اگزرژی

 

73 3-4-2 بالانس هزینه

 

73 3-4-3 معادلات كمكی تعیین هزینه

 

74 3-5 ارزیابی ترمواكونومیكی

 

78 3-5-1 متغیرهای ترمواكونومیكی

 

78 3-5-2 ارزیابی طراحی

 

81 3-6 تحلیل اقتصادی و محیطی

 

82 3-6-1 هزینه­ های سرمایه گذاری سالیانه

 

82 3-6-2 محاسبه بازگشت سرمایه و درآمد کل

 

83 3-7 تشریح روشTOPSIS در یافتن نزدیک ترین حل در معادلات چند معیاره

 

84 فصل 4: بهینه­سازی چند منظوره ترمودینامیکی، اگزرژتیک، اگزرژواکونومیک، بهینه سازی درآمدی و بازگشت سرمایه و هزینه های کلی سالانه در نیروگاه سیکل ترکیبی نکا

 

87 4-1 مقدمه

 

88 4-2 سیکل نیروگاه نکا

 

89 4-3 پارامترهای طراحی در الگوریتم GA تشریح روابط ریاضی مورد استفاده در سیکل

 

92 4-3-1 تشریح سیکل بخار مورد استفاده و معرفی پارامترهای طراحی استفاده شده در الگوریتم ژنتیک

 

92 4-3-1-1 تشریح سیکل بخار تحلیل شده

 

92 4-3-1-2 پارامترهای مرجع در مدل­سازی با بهره گرفتن از الگوریتم ژنتیک

 

93 4-3-2 معادلات محاسبه دبی بخار، اگزرژی، کار توربین و آب شیرین تولیدی در سیکل نکا

 

95 4-4 مقادیر بهینه به دست آمده و نتایج حاصل از تحلیل حساسیت پارامترهای طراحی و هزینه

 

97 4-4-1 نتایج حاصل از بهینه سازی به در حالت های تک هدفه و چند معیاره

 

97 4-4-2 بررسی نتایج حاصل از تغییر TBT

 

98 4-4-3 بررسی نتایج حاصل از تغییرات فشار بخار پشت توربین

 

102 4-4-4 بررسی نتایج حاصل از تغییر سوخت ورودی به مشعل کانالی

 

107 4-4-5 بررسی نتایج حاصل از تغییر تعداد افکت های MED_TVC

 

111 4-4-6 بررسی نتایج حاصل از تغییر فشار بخش فشار بالا

 

113 4-4-7 بررسی نتایج حاصل از تغییر فشار بخش فشار پایین

 

118 4-4-8 بررسی نتایج حاصل از تغییر دبی جرمی بخار خروجی از بخش فشار ضعیف جهت استفاده در آب­شیرین­کن

 

122 فصل5 نتیجه گیری و پیشنهادات

 

126 5-1 بررسی نتایج

 

127 5-2 ارائه پیشنهادات

 

128 مراجع و مؤاخذ

 

129 پیوست 1

 

130 پیوست 2

 

136

فهرست اشکال

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شكل1-1: شماتیک سیكل تركیبی	4
شكل­1-2: سیكل برایتون با بازیافت حرارت خروجی از توربین با بهره گرفتن از بازگرم­­كن	4
شكل1-3: طبقه بندی بویلرهای بازیاب حرارت	5
شكل1-4: بویلر بازیاب حرارت با انواع سیستم گردش آب a) گردش طبیعی b)گردش اجباری  c) یک بار گذر	6
شكل 1-5: شمای حرارتی یک نیروگاه سیكل تركیبی بدون مشعل	8
شکل 1-6: نمونه ­ای از شمای حرارتی نیروگاه­های سیکل ترکیبی با مشعل	8
شكل1-7:شماتیک بویلر بازیاب تك فشاره در حضور هوازدا	10
شكل1-8: پرفیل دمایی بویلر بازیاب تك فشاره در حضور هوازدا	10
شكل 1-9: تأثیر فشار بخار زنده بر انرژی مصرفی و تلفات اگزرژی كلی	11
شكل 1-10: شماتیک سیكل دوفشاره همراه با هوازدا تغذیه­ی مستقل	12
شكل1-11: پرفیل دمایی سیكل دو فشاره همراه با هوازدا	12
شكل1-12: شماتیک سیكل سه فشاره در حضور هوازدا	12
شكل1-13: پرفیل دمایی سیكل سه فشاره در حضور هوازدا	12
شكل 1-14: شمای یک نیروگاه سیكل تركیبی در حالت سری واحدها	15
شکل 1-15 : شماتیک یک واحد MED	17
شکل 1-16: شماتیک نحوه عملکرد غشای یک واحد RO	18
شکل 1-17: شماتیک یک واحد MSF	18
شکل 1-18: شماتیک یک واحد MED-TVC	21
شکل 1-19: شماتیک یک واحد آب شیرین­کن MED-TVC پیشرو (MED-TVC-F)	22
شکل 1-20: شماتیک یک واحد آب شیرین­کن MED-TVC موازی (MED-TVC-P)	23
شکل 1-21: شماتیک یک واحد آب شیرین­کن MED-TVC موازی – متقاطع (MED-TVC-PC)	24
شكل2-1: شماتیک سیكل تركیبی تك فشاره در حضور هوازدا و بازگرم­كن	29
شكل 2-2: نمودار T-S برای سیكل تك فشاره در حضور هوازدا و بازگرم­كن	29
شكل 2-3: شماتیک سیكل دو فشاره همراه با هوازدا و بازگرم­كن	30
شكل 2-4: نمودار T-S سیكل دو­فشاره همراه با هوازدا و بازگرم­كن	30
شكل2-5: نمودار T-S سیکل ترکیبی سه فشار ساده	32
شكل 2-6: آرایش ساده بویلر بازیاب حرارت سه فشار ساده با آرایش مرسوم مبدل­های حرارتی	33
شكل 2-7: پروفیل دمایی برای بویلر بازیاب حرارت سه فشار ساده با آرایش مرسوم مبدل­های حرارتی	33
شکل 2- 8 : متغیرهای اواپراتور و محفظه­ی فلش افکت i ام ]4[	36
شكل 2-9: نمودار ناحیه بندی برای معادلات حاكم در روش IAPWS-IF97	48
شکل 2-10: دیاگرام بلوکی الگوریتم ژنتیکی ساده	52
شکل 2-11: انتخاب با چرخ رولتی با قطاع­های متناسب با تابع معیار هر کروموزوم	54
شکل 2-12: عملگر برش ساده با جابجایی ژن­های والدین، فرزندانی جدید می­سازد	55
شکل 2-13: عملگر جهش با تغییر یک ژن نقطه­ای دیگر در فضای جستجو تولید می­ کند	55
شکل 3-1 : وسیله­ای برای ارزیابی اگزرژی شیمیایی یک سوخت [19]	61
شکل 3-2: پروفیل دما و دمای متوسط ترمودینامیكی برای دو جریان كه از یک مبدل حرارتی آدیاباتیک در فشار ثابت عبور می­كنند	64
شکل 3-3: شماتیک یک جز از سیستم برای نمایش بالانس هزینه	74
شکل 3-4: شماتیک دستگاه تولید بخار شامل درام	75
شکل 3-5: شماتیک دستگاه تولید بخار	76
شکل 3-6: شماتیک دستگاه كمپرسور با استخراج هوای خنك كننده	76
شکل 3-7: شماتیک دستگاه هوازدا	76
شکل 3-8: شماتیک محفظه­ی احتراق	77
شکل 3-9: شماتیک مبدل حرارتی	77
شکل 3-10: شماتیک توربین آدیاباتیک	77
شکل 3-11: ارتباط بین هزینه­ سرمایه گذاری و تخریب اگزرژی (یا راندمان اگزرژتیک) برای جز K ام یک سیستم حرارتی	80
شکل 3-12 : چارت روابط محاسبه­ی هزینه­ها در سیکل ترکیبی	83
شکل 4-1 : نمودار جریان فرایند نیروگاه سیکل ترکیبی نکا	89
شکل 4-2: شماتیک سیکل بخار مورد بررسی در تحلیل انجام شده	92
شکل 4-3: تغییرات آب شیرین تولیدی با تغییر دمای مرحله­ اول MED-TVC	99
شکل 4-4: تغییرات GOR  با تغییر دمای مرحله­ اول MED-TVC	99
شکل 4-5: تغییرات هزینه تولید آب شیرین با تغییر دمای مرحله­ اول MED-TVC	99
شکل 4-6: تغییرات هزینه­ تولید توان با تغییر دمای مرحله­ اول MED-TVC	99
شکل 4-7: تغییرات تخریب اگزرژی در اجزاء مختلف سیکل تولید همزمان با تغییر دمای مرحله­ اول MED-TVC	100
شکل 4-8: تغییرات تخریب اگزرژی کل مختلف سیکل تولید همزمان با تغییر دمای مرحله­ اول MED-TVC	101
شکل 4-9: تغییرات تخریب اگزرژی سسیستم آب شیرین کن با تغییر دمای مرحله­ اول MED-TVC	101
شکل 4-10: تغییرات بازگشت سرمایه با تغییر دمای مرحله­ اول MED-TVC	102
شکل 4-11: تغییرات درآمد کل با تغییر دمای مرحله­ اول MED-TVC	102
شکل 4-12: تغییرات توان تولیدی به ازای تغییر در فشار پشت توربین	103
شکل 4-13: تغییرات آب شیرین­تولیدی تولیدی به ازای تغییر در فشار پشت توربین	103
شکل 4-14: تغییرات نسبت بهره به ازای تغییر در فشار پشت توربین	103
شکل 4-15: تغییرات هزینه­ آب شیرین تولید به ازای تغییر در فشار پشت توربین	104
شکل 4-16: تغییرات هزینه­ تولید توان به ازای تغییر در فشار پشت توربین	104
شکل 4-17: تغییرات درآمد به ازای تغییر در فشار پشت توربین	105
شکل 4-18: بازگشت سرمایه به ازای تغییر در فشار پشت توربین	105
شکل 4-19: تخریب اگزرژی در اجزائ سیکل بخار به ازای تغییر در فشار پشت توربین	106
شکل 4-20: تخریب اگزرژی توربین بخار به ازای تغییر در فشار پشت توربین	106
شکل 4-21: آب شیرین تولیدی به ازای افزایش سوخت ورودی به مشعل کانالی	107
شکل 4-22: تغییرات نسبت بهره به ازای افزایش سوخت ورودی به مشعل کانالی	107
شکل 4-23: توان تولیدی به ازای افزایش سوخت ورودی به مشعل کانالی	108
شکل 4-24: درآمد کل به ازای افزایش سوخت ورودی به مشعل کانالی	108
شکل 4-25: دوره­ بازگشت سرمایه به ازای افزایش سوخت ورودی به مشعل کانالی	109
شکل 4-26: هزینه­ آب شیرین تولیدی به ازای افزایش سوخت ورودی به مشعل کانالی	110
شکل 4-27: هزینه­ توان تولیدی به ازای افزایش سوخت ورودی به مشعل کانالی	110
شکل 4-28: تخریب اگزرژی تجهیزات سیکل به ازای افزایش سوخت ورودی به مشعل کانالی	111
شکل 4-29: تخریب اگزرژی به ازای افزایش تعداد مراحل موجود در آب شیرین­کن MED-TVC	111
شکل 4-30: تغییرات نسبت بهره به ازای افزایش تعداد مراحل موجود در آب شیرین­کن MED-TVC	112
شکل 4-31: هزینه­ آب شیرین تولیدی به ازای تعداد مراحل آب شیرین کن MED-TVC	113
شکل 4-32: بازگشت سرمایه به ازای تعداد مراحل آب شیرین کن MED-TVC	113
شکل 4-33: تغییرات دبی جرمی بخار بخش فشار بالا به ازای تغییر در فشار این بخش	114
شکل 4-34: تغییرات دبی جرمی بخار بخش فشار ضعیف به ازای تغییر در فشار بخش فشار بالا	114
شکل 4-35: تغییرات دبی جرمی بخار مبدل بخار مستقل به ازای تغییر در فشار بخش فشار بالا	115
شکل 4-36: تغییرات دبی جرمی بخار محرک آب­شیرین­کن MED-TVC به ازای تغییر در فشار بخش فشار بالا	115
شکل 4-37: تغییرات نسبت بهره در آب­شیرین­کن MED-TVC به ازای تغییر در فشار بخش فشار بالا	115
شکل 4-38: تغییرات توان تولیدی در توربین بخار به ازای تغییر در فشار بخش فشار بالا	115
شکل 4-39: تغییرات درآمد کل به ازای تغییر در فشار بخش فشار بالا	116
شکل 4-40: تغییرات هزینه­ تولید آب شیرین در MED-TVC به ازای تغییر در فشار بخش فشار بالا	116
شکل 4-41: تغییرات هزینه­ تولید توان در توربین بخار به ازای تغییر در فشار بخش فشار بالا	117
شکل 4-42: تخریب اگزرژی در اجراء سیکل به ازای تغییر در فشار بخش فشار بالا	117
شکل 4-43: دبی جرمی تولیدی بخش کم فشار به ازای تغییر در فشار بخش فشار ضعیف	118
شکل 4-44: توان تولیدی در توربین بخار به ازای تغییر در فشار بخش فشار ضعیف	118
شکل 4-45: تغییرات نسبت GOR به ازای تغییر در فشار بخش فشار ضعیف	119
شکل 4-46: تغییرات آب شیرین تولیدی به ازای تغییر در فشار بخش فشار ضعیف	119
شکل 4-47: تغییرات درآمد به ازای تغییر در فشار بخش فشار ضعیف	120
شکل 4-48: تغییرات بازگشت سرمایه به ازای تغییر در فشار بخش فشار ضعیف	120
شکل 4-49: تغییرات هزینه­ تولید آب شیرین به ازای تغییر در فشار بخش فشار ضعیف	120
شکل 4-50: تغییرات هزینه­ تولید توان به ازای تغییر در فشار بخش فشار ضعیف	120
شکل 4-51: تغییرات تخریب اگزرژی کل به ازای تغییر در فشار بخش فشار ضعیف	121
شکل 4-52: تغییرات تخریب اگزرژی در اجزاء سیکل به ازای تغییر در فشار بخش فشار ضعیف	122
شکل 4-53: تغییرات آب شیرین تولیدی به ازای تغییر در میزان بخار خروجی از درام بخش فشار ضعیف	123
شکل 4-54: تغییرات GOR به ازای تغییر در میزان بخار خروجی از درام بخش فشار ضعیف	123
شکل 4-55: تغییرات درآمد کل  به ازای تغییر در میزان بخار خروجی از درام بخش فشار ضعیف	123
شکل 4-56: تغییرات ROI  به ازای تغییر در میزان بخار خروجی از درام بخش فشار ضعیف	123
شکل 4-57: تغییرات هزینه­ تولید توان  به ازای تغییر در میزان بخار خروجی از درام بخش فشار ضعیف	124
شکل 4-58: تغییرات هزینه­ تولید آب شیرین  به ازای تغییر در میزان بخار خروجی از درام بخش فشار ضعیف	124
شکل 4-59: تغییرات هزینه­ های سالیانه به ازای تغییر در میزان بخار خروجی از درام بخش فشار ضعیف	125
شکل 4-60: تغییرات تخریب اگزرژی در اجزا سیکل به ازای تغییر در میزان بخار خروجی از درام بخش فشار ضعیف	125

فهرست جداول

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

عنوان جدول	صفحه
جدول 1-1: بازه ی فشار و دمای استفاده از انواع آب شیرین­کن­ها	19
جدول2-1: مقادیر نقطه­ی پینچ برحسب دمای گازهای خروجی از بویلر بازیاب حرارت	28
جدول2-2: مقادیر نقطه­ی نزدیکی برحسب دمای گازهای خروجی از بویلر بازیاب حرارت	29
جدول 2-3 مقادیر خطا در محاسبات آنتروپی دود	49
جدول 3-1: نرخ اگزرژی جریان­های سوخت و محصول برای محاسبه­ی راندمان اگزرژتیک تجهیزات فرایندی در شرایط عملکرد پایدار	67
جدول 3-2: محاسبه­ی هزینه­ نصب و خرید تجهیزات سیکل ترکیبی	83
جدول 4-1: آنالیز سوخت ورودی به توربین گازی و مشعل کانالی	90
جدول 4-2: آنالیز در صد مولی هوای محیط	90
جدول 4-3: آنالیز دود خروجی از توربین گازی	90
جدول 4-4: آنالیز دود خروجی از مشعل کانالی	90
جدول 4-5: خواص ترمودینامیکی بخار در مقاطع مختلف بویلر بازیاب حرارت در دوحالت دارای مشعل کانالی و در حالت بدون حضور مشعل کانالی	91
جدول 4-6: خواص ترمودینامیکی دود در مقاطع مختلف بویلر بازیاب حرارت در دوحالت دارای مشعل کانالی و در حالت بدون حضور مشعل کانالی	91
جدول4-7: پارامترهای طراحی موجود در سیکل تولید همزمان توان و آب شیرین	93
جدول 4-8: نتایج حاصل از بهینه سازی با اهداف مختلفبه دست آمده از الگوریتم ژنتیک	97

 
 
 
 
فهرست علائم

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

زیروند ها:
بخار خروجی بازگرمکن	HRH
بخار ورودی به بازگرم کن	CRH
سوپرهیت	SH
اکونومایزر	ECO , EC
هوازدا	Dea
فشار بالا	HP
فشار متوسط	IP
فشار پائین	LP
پمپ آب تغذیه	FWP
کندانسور	Cond
توربین	Tur
متوسط	ave
ورودی	i
خروجی	e
زیر کش بلودان بویلر	BD
مبدل بخار مستقل	Free

چکیده:
با توجه به کاهش منابع زیرزمینی آبی و سوخت های فسیلی در دنیای امروز و همچنین در ایران جلوگیری از اتلاف انرژی و معرفی روش­های نوین در تهیه­ آب شیرین قابل شرب از آب دریاجایگاهی خاص در دنیای آینده خواهد داشت. استفاده از روش­هایی چون روش های تبخیر – تقطیری می ­تواند یکی از این روش­ها باشد.
با توجه به بالا بودن راندمان حرارتی در سیکل­های ترکیبی موجب شده تا اقبال عمومی در جهان به این نوع از نیروگاه ها افزایش یابد اما هنوز سهم بزرگی از حرارت وارد شده به بویلرهای بازیاب این نیروگاه ها توسط برج های خنک کننده به محیط انتقال یافته و به عنوان انرزی تلف شده در نظر گرفته می­ شود. حال اگر بتوان روشی را پیشنهاد داد تا از این حرارت در جهت تولید آب شیرین استفاده نمود می­توان راندمان این نوع نیروگاه­ها را بیش از پیش بالا برد.
از این رو در این پایان نامه با بهره گرفتن از یک توربین با فشار پشت که دارای فشار خروجی بالاتری نسبت به توربین­های بخار معمولی می­باشد در سیکل بخار نیروگاه­ نکا سعی شده است تا حرارت ورودی به یک آب شیرین کن MED-TVC را تعمین نمود. بخار وارد شده به این آب شیرین کن حرارت خود را به آب دریا می­دهد تا در فشار پایین تر از محیط تبخیر گردد و با تقطیر بخار حاصل آب شیرین DM تولید گردد. در این روش اندکی میزان تولید توان به دلیل استفاده از توربین با فشار پشت کاهش خواهد یافت اما در عوض از اتلاف حرارتی بالایی که در کندانسور نیروگاه وجود داشت جلوگیری و در جهت تولید آب شیرین استفاده می­گردد.
جهت بهینه سازی سیکل مذکور در افزایش درآمد و کاهش میزان تخریب اگزرژی، بازگشت سرمایه و هزینه­ های اولیه از الگوریتم ژنتیک استفاده شده است و همچنین در جهت بهینه سازی چند معیاره با در نظر گرفتن تمامی موارد فوق از روش TOPSIS در کنار الگوریتم ژنتیک بهره گرفته شده.
بر اساس تحلیل­های انجام شده در پایان نامه­ حاضر نتایج ذیل به دست آمد:

• با افزایش میزان TBT در آب شیرین­کن MED-TVC میزان تولید آب شیرین و نسبت بهره در آب شیرین کن کاهش می­یابد اما میزان هزینه­ های اولیه­ی ساخت و نصب و بهره برداری آب شیرین­کن با کاهش روبرو می­باشد.
• با افزایش میزان فشار خروجی توربین با فشار پشت علاوه بر کاهش درآمد کل بازگشت سرمایه با تاخیر روبرو خواهد بود اما میزان تولید آب شیرین در خروجی توربین افزایش خواهد یافت.

چکیده

استفاده از فیبر نوری در سیستم­های انتقال نوری ، به دلیل مزایای زیادی که دارد امروزه کاربرد بسیاری دارد. یکی از پدیده­هایی که در فیبر نوری رخ می­دهدپراکندگی بریلوئن برانگیخته می­باشد. به طور کلی این پدیده باعث محدود نمودن انتقال توان به خروجی فیبر می­گردد و بنابراین نامطلوب می­باشد ولی کاربردهای فراوانی در طراحی ادوات نوری از جمله بافرهای نوری و لیزرهای بریلوئن فیبر نوری دارد. در لیزرهای بریلوئن فیبر نوری از پراکندگی بریلوئن برانگیخته آبشاری استفاده می­ شود بنابراین در این پایان نامه به بررسی این پدیده در فیبر نوری پرداخته­ایم. با بررسی و تحلیل معادلات مربوطه به این نتیجه رسیده­ایم که برای داشتن پراکندگی بریلوئن برانگیخته آبشاری در فیبر نوری باید در ساختار سیستم تغییر ایجاد کنیم و نشان داده­ایم که می­توانیم با بهره گرفتن از توری براگ در ورودی فیبر، پراکندگی بریلوئن برانگیخته آبشاری ایجاد کنیم. همچنین از آنجایی که این پدیده می ­تواند تأخیر زمانی ایجاد کند در این پایان نامه با ارسال سیگنال از انتهای فیبر و حل معادلات مربوطه آن ، اثر پراکندگی بریلوئن برانگیخته آبشاری بر سیگنال را و مقدار تأخیر زمانی ایجاد شده را بررسی نموده­ایم. نتایج شبیه سازی، دقت و صحت تحلیل­ها را در قسمت ­های مختلف نشان می­دهد.

 

کلید واژگان: پراکندگی- بریلوئن- فیبر

فهرست مطالب

 

 

عنوان                                                                             صفحه

 

فصل اول: مقدمه

1-1- معرفی.. 2

1-2- هدفها و سرنوشتارها 4

 

فصل دوم: اصول پراکندگی نور

2-1- مقدمه. 7

2-2- پراکندگی القایی بریلوئن.. 7

2-3- خلاصه فصل.. 17

 

فصل سوم:  فیبر نوری و مشخصه های آن

3-1- مقدمه. 20

3-2- بازتاب کلی داخلی.. 20

3-3- منابع نوری.. 24

3-3-1- دیود های نور افشان (LEDs) 24

3-3-2- دیود های لیزری.. 25

3-4- مزایا و معایب فیبر نوری.. 27

3-4-1- تفرق.. 28

3-4-2- جذب.. 28

3-4-3- پاشندگی.. 29

3-4-4- اثرهای غیر خطی های فیبر. 33

3-4-5- مشکلات پراکندگی.. 34

3-5- انواع فیبر نوری.. 36

3-5-1- فیبر چند مدی.. 36

3-5-2- فیبر تک مد. 37

3-5-3- فیبر های (DSF) dispersion – shifted. 38

3-6- سرعت انتقال اطلاعات در فیبر نوری.. 39

3-6-1- سرعت فاز. 39

3-6-2-  سرعت گروه. 40

3-7- خلاصه. 43

 

 

فصل چهارم:  پراكندگی بریلوین در فیبر نوری و مشخصه های آن

4-1- مقدمه. 45

4-2- تئوری و روش ایجاد پراكندگی بریلوین و عملكرد آن.. 46

4-3- پراكندگی بریلوین خود برانگیخته. 47

4-4- پراكندگی بریلوین برانگیخته شده در فیبر نوری.. 49

4-5- توان آستانه بریلوین و ضریب تقویت بریلوین.. 52

4-6- خلاصه فصل.. 55

 

فصل پنجم: پراکندگی بریلوئن بر انگیخته آبشاری در فیبر نوری

5-1- مقدمه. 57

5-2- SBS بدون بازخورد. 59

5-3- سیستم با بازخورد و SBS مرتبه بالا. 63

5-4- اثر SBS آبشاری بر سیگنال.. 67

5-5- حل معادلات دیفرانسیل جفت شده پراكندگی بریلوین برانگیخته شده. 67

5-5-1- جواب تقریبی معادلات دیفرانسیل جفت شده. 70

5-5-2- جواب تحلیلی و دقیق معادلات دیفرانسیل جفت شده. 71

5-5-3- شبیه سازی و مقایسه آن: 74

5-6- خلاصه فصل.. 79

 

نتیجه گیری و پیشنهادات… 81

 

فهرست منابع و مآخذ.. .

 

 

 

 

 

 

فهرست شکل ها

 

عنوان                                                                                    صفحه

 

شکل (1- 1) پراکندگی خود بر انگیخته و پراکندگی بر انگیخته شده . 3

شکل (2- 1).شماتیک پراکندگی القایی بریلوئن. 8

شکل (2- 2) شماتیک تولید کننده پراکنندگی القایی بریلوئن. 9

شکل (2- 3) شماتیک تقویت کننده پراکندگی القایی بریلوئن. 9

شکل (2- 4) وابستگی انعکاس SBS به بهره سیگنال کوچک. 16

شکل (2- 5) توزیع شدت استوکس و لیزر در ناحیه بر همکنش تولید کننده SBS. 17

شکل (3- 1) زاویه تابش و ضریب شکست… 21

شکل (3- 2) قانون اسنل.. 22

شکل (3- 3) بازتاب کلی.. 22

شکل (3- 4) زاویه پذیرش… 23

شکل (3- 5) فیبر نوری.. 23

شکل (3- 6) LED با انتشار سطحی.. 24

شکل (3- 7) LED با انتشار لبه ای.. 25

شکل (3- 8) مقایسه گسیل نور بین LED و دیود لیزری.. 26

شکل (3- 9) توزیع فضایی شدت پرتو LED و لیزر. 26

شکل (3- 10) تفرق نور. 28

شکل (3- 11) فیبر با هسته پهن. 29

شکل (3- 12) فیبر با هسته باریک… 30

شکل (3- 13) منحنی تغییرات اتلاف بر حسب طول موج.. 31

شکل (3- 14) فیبر چند مدی.. 36

شکل (3- 15) مقطع عرضی فیبر چند مدی.. 36

شکل (3- 16) فیبر DSF. 38

). 62

شکل (5- 2) طیف نوری یک فرایند SBS ساده. 63

شکل (5- 3) ساختار SBS آبشاری. 64

شکل (5- 4)  طیف خروجی SBS آبشاری. 66

عنوان                                                                                    صفحه

 

شکل (5- 5) رفتار رزونانس بهره بریلوین. 69

شکل (5- 6) اندازه گیری توان آستانه بریلوین فیبر استاندارد تك مد با طول km15 با در نظر گرفتن تلفات فیبر. 75

شکل (5- 7) خروجی تاخیر یافته یک سیگنال بر اساس SBS برای سه توان مختلف از یك   پمپ CW. 77

شکل (5- 8) طیف بهره سیگنال بر اساس SBS برای سه توان مختلف از یک پمپ  CW. 78

مقدمه

 

 

1-1- معرفی

 

پراکندگی بریلوئن به افتخار فیزیکدان فرانسوی لئون بریلیون نامگذاری شد، او واکنش بین موج نور و صوتی را در قرن نوزدهم- بیستم بررسی کرد. پراكندگی بریلوین براساس برهم كنش تابش یک موج نور به اندازه كافی قوی (پمپ) با یک محیط نوری (مثل فیبر نوری) بوجود می‌آید. تغییرات چگالی داخل فیبر نوری بواسطه حركات گرمایی ملكول های فیبر باعث می‌شود كه یک قسمت از موج تابشی در جهت خلاف باز تابش بشود. موج باز تابش شده را موج استوكس[1] می گویند. موج استوكس تداخلی، توسط پدیده Electrostriction منجر به مدولاسیون چگالی محیط به صورت پریودیک می شود. این مدولاسیون چگالی را می‌توان به عنوان مدولاسیون ضریب شكست در نظر گرفت كه مانند یک Bragg grating عمل می‌كند. این فرایند ادامه پیدا می‌كند و توان بیشتر از پمپ باز تابش شده و به موج استوكس انتقال می یابد. اگر دلیل مدولاسیون چگالی فیبر خود پمپ باشد به آن پراكندگی بریلوین برانگیخته[2] (SBS)  می‌گویند. مدولاسیون چگالی محیط را می‌توان سبب ایجاد موج آكوستیک یا فونون‌های آكوستیک نامید، چونكه این تغییرات چگالی با سرعت صوت در جهت پمپ منتشر می‌شوند. از طرفی دیگر، بخاطر سرعت نسبی بین پمپ و موج آكوستیك، با توجه به اثر دوپلر فركانس موج استوكس نسبت به فركانس پمپ تغییر می‌كند، كه به مقدار این تغییر فركانس، تغییر فركانس بریلوین[3] می‌گویند. اگر موج آکوستیک توسط حرکت گرمایی ملکولهای ماده بوجود آمده باشد به آن پرکندگی بریلوئن خود بر انگیخته می گویند.

مکانیسم پراکندگی نور در هر دو حالت پراکندگی بریلوئن خود بر انگیخته  و پراکندگی بریلوئن برانگیخته در شکل(1-1) نشان داده شده است.

 

شکل (1- 1) پراکندگی خود بر انگیخته و پراکندگی بر انگیخته شده ]1[ .

 

SBS یک فرایند غیر خطی است که نیاز به تابش نور با شدت زیاد دارد که از طریق توسعه منابع لیزر و تکنولوژی فیبر در دسترس می باشد. به همین خاطر SBS در فیبر نوری تا قبل از سال 1960 عملی نشده بود.

پراکندگی نور یکی از جنبه های مهم تحقیقاتی در سالهای 1920 تا سالهای 1930 بوده است. جورج استوکس، جابجایی فرکانسی را در فرایند لومینانس در قرن19 کشف کرد]1[-]2[

 

مقدمــه :

مهمترین مسئله قرن گذشته و حاضر بحث انرژی می باشد. منابع انرژی در جهان به دو گروه قابل تجدید و غیرقابل تجدید تقسیم می‌شوند منابع قابل تجدید شونده از نظر تئوری، همیشگی و پایدار هستند و منابع غیرقابل تجدید در جریان بهره برداری از بین می‌رود و یا حداقل به حدی نقصان حاصل می نماید كه بازسازی آن صرفه اقتصادی ندارد. اكثر منابع غیرقابل تجدید از نوع كانی هستند كه نفت و گاز از این دسته می باشد كه پس از یک دوره زمانی بسیار طولانی مدت می‌تواند احیا شود. منابع نفت و گاز جهان رو به اتمام است و بشریت برای ادامه زندگی به دنبال انرژی پایدار و همیشگی است.

با توجه به رشد و گسترش چشمگیر مصرف انرژی در جهان و محدود بودن منابع انرژیهای فسیلی و پیش بینی پایان یافتن آن در آینده، دستیابی به انرژی های جایگزین برای تضمین پایداری و تامین انرژی ضروری و حیاتی است. تسلط كشورهای صنعتی بر این تكنولوژی و استفاده از آن به موازات سوخت های فسیلی این امكان رابرای آن ها فراهم می‌آورد كه با پایان رسیدن منابع فسیلی، بدون بروز هیچ گونه نگرانی انرژی های مصرفی مورد نیاز خود را از طریق سوخت‌های هسته‌ای دائمی تامین كنند. در مقابل اگر كشورهای جهان سوم نتوانند در سال های آتی به این تكنولوژی دست یابند با بحران دشوار و بزرگی مواجه خواهند بود.

با توجه به گامهایی که قبل از انقلاب اسلامی در ایران در قالب برنامه توسعه بنیه انرژتیک کشور در خصوص استفاده از انرژی هسته‌ای برداشته شده بود اقداماتی برای به ثمر نشاندن و تکمیل پروژه های در دست ساخت که پس از انقلاب و بخصوص بدلیل شرایط جنگ تحمیلی عراق راکد و معوق مانده بود صورت گرفت بویژه آنکه کشور، مبالغ زیادی در این مورد خرج و هزینه های زیادی نیز متحمل شده بود. در شرایط حاصل از فروپاشی شوروی سابق، امکان عقد قرارداد با روسیه برای احداث نیروگاه بوشهر پدید آمد. هر چند توافقات اولیه همکاری اتمی دو کشور گسترده بود لکن تحت فشار دیپلماسی ایالات متحده این همکاری به احداث نیروگاه اتمی بوشهر بعنوان سمبل همکاری دو کشور محدود شد. در روابط روسیه و آمریکا از

 اواسط دهه 1990 مسئله حادتری از همکاری روسیه و ایران و بطور اخص در زمینه انرژی اتمی وجود نداشته و همواره چون خاری در روابط روسیه و آمریکا باقی مانده است. برخی کارشناسان حتی به بررسی همکاری روسیه و ایران به عنوان «بهترین دستگاه سنجش موقعیت روابط روسیه و آمریکا» می پردازند.

به منظور بررسی اقدامات ایران در مورد برنامه انرژتیک کشور و استفاده از انرژی صلح آمیز اتمی و نیز همکاری با دیگر کشورها بخصوص فدراسیون روسیه در این زمینه و نقش کشورهای سلطه با سردمداری آمریکا که با مانع تراشی در مسیر و روند همکاری ها و برهم زدن توافقات صورت گرفته بین ایران و روسیه و همچنین بررسی علل و موانع حادث در همکاری هسته‌ای دو کشور که منجر به تاخیر و یا توقف برخی توافقات فیمابین گردیده، این پژوهش صورت گرفته است.

تحقیق پیش رو در پنج فصل تدوین گردیده است که فصل اول مشتمل بر کلیات تحقیق اعم از اهداف و اهمیت موضوع و سئوالات و فرضیه ها  و توضیح كلیدواژه ها می‌باشد.

فصل دوم تاریخ مختصری از روابط و اهداف و منافع دو كشور ایران و روسیه از همكاری متقابل و بطور خاص همکاریهای صلح آمیز اتمی را مورد اشاره قرار داده و با بیان فراز و نشیب‌هایی كه در ادوار گذشته در روابط دو كشور وجود داشته نسبت به تشریح اهداف روسیه (تزاری) در روابط یک طرفه گذشته پرداخته و اهداف و منافع دو كشور در دوره كنونی و وضعیت روابط فی مابین مطرح و ارائه شده است تا با شناخت بیشتر در خصوص عمق و سطح روابط به این نكته واقف شویم كه این روابط  فراتر از شكل آن، از چه ماهیتی برخودار است و آیا استمرار این روابط با این وضعیت برای جمهوری اسلامی به مصلحت میباشد و می توان در بلند مدت به آینده این روابط امیدوار بود یا آنكه باید نسبت به آن تجدید نظر كرد.

فصل سوم روند همكاری دو كشور با محوریت انرژی اتمی مورد بررسی قرار گرفته و به توافقات و قراردادهای منعقده بین دو كشور اشاره داشته و به جزییات تكمیل نیروگاه بوشهر و اختلافات سیاسی، فنی و مالی و نیز موضع گیری های طرفین و مشكلاتی كه موجبات عدم ثبات در همكاری های فیما بین و لغو یا تعویق افتادن توافقات دو كشور را فراهم آورده و تاخیر و كندی در روند پیشرفت قراردادهای منعقده را باعث گردیده مورد بحث و تحلیل واقع شده است. مشكلات بر پایه داده ها تفكیک و دسته بندی شده كه هر یک از این گروه ها دارای علل مربوط به خود بوده كه بررسی آن باعث برداشت موثرتر و تحلیل دقیق تری در خصوص روابط  دو كشور خواهد بود.

فصل چهارم به تاثیرات همكاری های مسالمت آمیز اتمی ایران و روسیه بر مناسبات ایالات متحده آمریكا و دیگر كشورهای غربی با روسیه پرداخته است. آمریكا با ادعاهای واهی و دروغین مبنی بر تلاش مخفیانه ایران برای ساخت سلاح هسته ای و تاكید بر اینكه هدف ایران از توسعه انرژی اتمی، بدست آوردن فن آوریهای لازم برای ساخت اینگونه تسلیحات می‌باشد در صدد بر آمده تا با فشار بر دولت روسیه به لغو توافقات بین دوكشور نائل آید كه درجریان مذاكرات مقامات بلند پایه آمریكا و روسیه مطرح و پیگیری گردیده است. لذا با آگاهی از دیپلماسی فشار آمریكا و محدودیت‌های ایجاد شده برای روسیه و همینطور اخذ امتیاز و بده بستان بین آمریكا و روسیه بهتر می توان نسبت به پایبندی روسها به تعهدات و چگونگی اجرای توافقات با ایران اظهار نظر نمود.

فصل پنجم شامل جمع بندی مطالب و نتیجه‌گیری موضوع تحقیق بوده تا راهكارهای مورد ارائه مطمح نظر دست اندركاران دیپلماسی هسته‌ای و پژوهشگران كشور قرار گیرد.

در پایان، سپاس خداوند بزرگ را که به من توفیق داد تا بتوانم در حین انجام وظیفه  به فرا گرفتن علم و دانش بپردازم.

درود بی پایان بر اساتید ارجمندم که سبب شدند تا در این مدت بر علم و دانش خود بیفزایم، از استاد بزرگوار جناب آقای دکتر عبدالرضا فرجی‌راد که مرا در تدوین این پایان نامه با دلسوزی و متانت مورد لطف و محبت خود قرار دادند

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول			صفحه
جدول شماره (3-1): زیستگاه های گوزن زرد ایرانی در کشور			39
جدول شماره (3-2): نیازهای غذایی روزانه گوزن زرد در نیمکره جنوبی (استرالیا)			62
جدول شماره (4-1): شاخص نسبت علوفه و شاخص استاندارد شده، در جنگل جزیره ا­شک بر اساس رژیم غذایی گوزن زرد ایرانی (Cervus dama mesopotamica) (با حجم) برآورد شده از طریق کوادرات در بهار1390			66
جدول شماره (4-2): شاخص نسبت علوفه و شاخص استاندازد شده، در جنگل جزیره اشک بر اساس رژیم غذایی گوزن زرد ایرانی (Cervus dama mesopotamica) (با حجم) برآورد شده از طریق ترانسکت و کوادرات در تابستان 1390			68
جدول شماره(4-3) : خلاصه ی نتایج آزمون G(X2)، در مورد گونه های دارای ارجحیت گوزن زرد ایرانی در بهار 1390			72
جدول شماره(4-4) : شاخص های انتخاب برای گوزن زرد ایرانی مشاهده شده در چهار نوع زیستگاه در جزیره اشک،  دریاچه ارومیه بهار 1390			73
جدول شماره(4-5) : شاخص انتخاب(w) و شاخص انتخاب استاندارد شده (Bi) محاسبه شده از طریق نرم افزار Ecological Methodology،(داده های مربوط به تغذیه گوزن زرد ایرانی در جزیره اشک دریاچه ارومیه، بهار 1390)			75
جدول شماره (4-6): برخی شاخص های انتخاب برای گونه های تغذیه شده گوزن زرد ایرانی، جزیره اشک، بهار 1390			77
جدول شماره (4-7): برخی شاخص های انتخاب برای گونه های مورد تغذیه گوزن زرد ایرانی، جزیره اشک، ، تابستان 1390			78
جدول شماره (4-8): مقادیر شاخص آلفای منلی برای گونه های دارای ارجحیت گوزن زرد ایرانی در فصل بهار			81
جدول شماره (4-9): نیازهای روزانه گوزن زرد ایرانی( با توجه به نسبت وزنی گرفته شده از جدول 3-2)			85
جدول شماره (4-10): ترکیب شیمیایی گونه های مورد تغذیه ی گوزن زرد ایرانی در جزیره اشک (تابستان)			85
جدول شماره (5-1): مقادیر شاخص انتخاب Ivelv(1961)  (Ei)  مرتبط با مقادیر میانی فراوانی نسبیri (موارد غذاییi موجود در رژیم غذایی) (oi) و موجود در محیط (pi)			96
جدول (5-2): مقادیر شاخص انتخاب) Ivelv(1961)  (Ei  مرتبط با مقادیر میانی فراوانی نسبیri (موارد غذاییi موجود در رژیم غذایی) (oi) و موجود در محیط (pi)  در مورد داده های بهاره جزیره اشک			97
جدول (5-3): مقادیر شاخص انتخاب Straus(1979)  (Li)  مرتبط با مقادیر میانی فراوانی نسبیri (موارد غذاییi موجود در رژیم غذایی) (oi) و موجود در محیط (pi)  در مورد داده های بهاره جزیره اشک			97
جدول (5-4): مقادیر شاخص انتخابBowyer and Bleich(1984) مرتبط با مقادیر میانی فراوانی نسبیri (موارد غذاییi موجود در رژیم غذایی) (oi) و موجود در محیط (pi)  در مورد داده های بهاره جزیره اشک			98
جدول (5-5): مقادیر شاخص انتخاب) Ivelv(1961)  (Ei  مرتبط با مقادیر میانی فراوانی نسبیri (موارد غذاییi موجود در رژیم غذایی) (oi) و موجود در محیط (pi)  در مورد داده های تابستانه جزیره اشک			98
جدول (5-6): مقادیر شاخص انتخاب Straus(1979)  (Li)  مرتبط با مقادیر میانی فراوانی نسبیri (موارد غذاییi موجود در رژیم غذایی) (oi) و موجود در محیط (pi)  در مورد داده های تابستانه جزیره اشک			98
جدول (5-7): مقادیر شاخص انتخابBowyer and Bleich(1984) مرتبط با مقادیر میانی فراوانی نسبیri (موارد غذاییi موجود در رژیم غذایی) (oi) و موجود در محیط (pi)  در مورد داده های تابستانه جزیره اشک			99
	فهرست نمودارها			صفحه
	نمودار شماره (4-1) : زیست توده کل گیاهان دارای ارجحیت و در دسترس برای گوزن زرد ایرانی در زیستگاه های مختلف جزیره اشک در فصل بهار (a) زیست توده کل گیاهان مورد تغذیه گوزن زرد ایرانی در زیستگاه های مختلف  (b)			87
	نمودار شماره (4-2) : شاخص های انتخاب در گونه های گیاهی دارای ارجحیت در فصل بهار در جزیره اشک			88
	نمودار شماره (4-3) : رابطه بین میزان گونه های گیاهی دراری ارجحیت در محیط (pi) ، میزان گونه در رژیم غذایی (oi) و شاخص انتخاب منبع (wi) در زیستگاه دشتی برای گوزن زرد ایرانی، جزیره اشک دریاچه ارومیه در بهار			88
	نمودار شماره (4-4): رابطه بین میزان گونه های گیاهی دراری ارجحیت در محیط (pi)، میزان گونه در رژیم غذایی (oi) و شاخص انتخاب منبع (wi) در زیستگاه با شیب بالا برای گوزن زرد ایرانی، جزیره اشک دریاچه ارومیه در بهار			89
	نمودار شماره (4-5): رابطه بین میزان گونه های گیاهی دراری ارجحیت در محیط (pi)، میزان گونه در رژیم غذایی (oi) و شاخص انتخاب منبع (wi) در زیستگاه با حاشیه ی شرقی برای گوزن زرد ایرانی، جزیره اشک دریاچه ارومیه در بهار			89
	نمودار شماره (4-6): رابطه بین میزان گونه های گیاهی دراری ارجحیت در محیط (pi)، میزان گونه در رژیم غذایی (oi) و شاخص انتخاب منبع (wi) در زیستگاه با حاشیه ی شمالی برای گوزن زرد ایرانی، جزیره اشک دریاچه ارومیه در بهار			90
	نمودار شماره (4-7) : رابطه بین میزان گونه های گیاهی دراری ارجحیت در محیط (pi) ، میزان گونه در رژیم غذایی (oi) و شاخص انتخاب منبع (wi) در زیستگاه دشتی برای گوزن زرد ایرانی، جزیره اشک دریاچه ارومیه در تابستان			90
	نمودار شماره (4-8): رابطه بین میزان گونه های گیاهی دراری ارجحیت در محیط (pi)، میزان گونه در رژیم غذایی (oi) و شاخص انتخاب منبع (wi) در زیستگاه با شیب بالا برای گوزن زرد ایرانی، جزیره اشک دریاچه ارومیه در تابستان			91
	نمودار شماره (4-9): رابطه بین میزان گونه های گیاهی دراری ارجحیت در محیط (pi)، میزان گونه در رژیم غذایی (oi) و شاخص انتخاب منبع (wi) در زیستگاه با حاشیه ی شرقی برای گوزن زرد ایرانی، جزیره اشک دریاچه ارومیه در تابستان			91
	نمودار شماره (4-10): رابطه بین میزان گونه های گیاهی دراری ارجحیت در محیط (pi)، میزان گونه در رژیم غذایی (oi) و شاخص انتخاب منبع (wi) در زیستگاه با حاشیه ی شمالی برای گوزن زرد ایرانی، جزیره اشک دریاچه ارومیه در تابستان			92

 

 

 

 

 

 

 

فهرست تصاویر	صفحه
تصویر شماره (3-1): جزیره اشک، بهار 1390	37
تصویر شماره (3-2) : دشت ناز ساری، تابستان 1387	39
تصویر شماره( 3-3 ): نقشه پراکنش گوزن زرد ایرانی	43
تصویر شماره (3-4) : سیمای بهاره زیستگاه گوزن زرد ایرانی در جزیره اشک، بهار 1390	46
تصویرشماره (3-5): سیمای تابستانه زیستگاه گوزن زرد ایرانی در جزیره اشک، تابستان 1390	46

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست پیوست ها	صفحه
پیوست ها	112
پیوست 1: . فهرست PESTAN(به خاطر محدودیت سایت در درج بعضی کلمات ، این کلمه به صورت فینگیلیش درج شده ولی در فایل اصلی پایان نامه کلمه به صورت فارسی نوشته شده است)داران پارك ملی دریاچه ارومیه	114-113
پیوست 2. فهرست پرندگان پارک ملی دریاچه ارومیه	115-119
پیوست 3. جدول خصوصیات زیستی و وضعیت حمایتی خزندگان پارك ملی دریاچه ارومیه	120
پیوست 4. فرم ثبت اطلاعات صحرایی (فرم شماره 1)	121
پیوست 5. خصوصیات چهار نوع زیستگاه گوزن زرد در جزیره اشک (تاج پوشش، میزان تولید در هر هکتار و تولید کل) در فصل بهار	122
ادامه پیوست 5. خصوصیات چهار نوع زیستگاه گوزن زرد در جزیره اشک (تاج پوشش، میزان تولید در هر هکتار و تولید کل) در فصل بهار	123
پیوست 6. خصوصیات چهار نوع زیستگاه گوزن زرد در جزیره اشک (تاج پوشش، میزان تولید در هر هکتار و تولید کل) در فصل تابستان	124
ادامه پیوست 6. خصوصیات چهار نوع زیستگاه گوزن زرد در جزیره اشک (تاج پوشش، میزان تولید در هر هکتار و تولید کل) در فصل تابستان	125

 

چکیده

مفهوم ظرفیت برد در زمینه های مختلف مورد استفاده واقع شده است، تعاریف متعددی از سوی متخصصان مختلف برای این اصطلاح ارائه شده است، ­که اکثر تعاریف بکار رفته برای این اصطلاح مبهم و تقریباً بی معنی هستند. ارائه ی یک ظرفیت برد به صورت عددی دستورالعملی برای ارائه ی راه کارهای مدیریتی به منظور حفاظت از جمعیت های حیات وحش خواهد بود. بنابراین در یک مفهوم کلی ظرفیت برد را می توان بعنوان حداکثر افرادی از یک گونه خاص نام برد که در یک دوره طولانی زمانی در یک منطقه مشخص، زیست می کنند و آن منطقه قابلیت نگهداری از آنها را دارد. شناسایی منابعی که جانوران تغذیه می کنند در تلاش برای حفظ گونه های در خطر و مدیریت جمعیت های بهره برداری شده مورد نیاز است. از آنجائیکه جمعیت گوزن زرد ایرانی در جزیره اشک طی دو دهه ی اخیر رو به ا­فزایش بوده است، انجام مدیریت پایدار در این جزیره به بررسی وضعیت تغذیه ای گوزن زرد نیازمند است. برآورد ظرفیت برد تغذیه ای نیز نیاز به شناسایی گونه های مورد تغذیه  دارد. از آنجائیکه  قابلیت دسترسی منابع متفاوت در طبیعت یکسان نیست، و استفاده از آنها ممکن است از طریق تغییر در قابلیت در دسترسی تغییر کند، از اینرو، منابع استفاده شده باید با مقدار عرضه مقایسه شوند. بر اساس نتایجی که از طریق نمونه برداری بدست آمد مشخص شد که گوزن زرد ایرانی در جزیره اشک در فصل بهار از میان گونه های گیاهی موجود یولاف (Avena fatua L.) ، گندم نیای قفقازی (Aegilops tauschii Cosson) و سیر وحشی (Allium akaka S.G.GMEL.) را در صورت موجود بودن در زیستگاه نسبت به سایر گونه ها ترجیح می دهد. نسبت به پسته وحشی (Pistacia atlantica DESF. Subsp. mutica (POJ.)RECH.) اجتناب نسبی نشان می دهد و همچنین نسبت به گیاه تنگرس(Rhamnus pallasii Fisch & C. A. Mey.) اجتناب کامل نشان می دهد. بعد از برآورد میزان پروتئین موجود در جزیره اشک با بهره گرفتن از نمونه های تهیه شده و همچنین مشخص شدن نیاز روزانه ی گوزن زرد با توجه به مطالعه ای که در یک محیط مدیترانه واقع در استرالیا انجام شده بود، به برآورد ظرفیت برد تغذیه ای از طریق این فاکتور پرداخته شد. طبق نتایج مشخص شد که ظرفیت برد تغذیه ای جزیره اشک بر این اساس برابر با 222.5 رأس گوزن بوده است که با توجه به آماری که از جمعیت گوزن زرد ایرانی در جزیره اشک از سوی مسؤولان اداره کل محیط زیست آذربایجان غربی (1390) ارائه می شود (بیش از 300 رأس) باید به منظور تعدیل این جمعیت اقدامات لازم مدیریتی اعمال شود.

 

واژه های کلیدی: گوزن زرد ایرانی، ظرفیت برد تغذیه ای، جزیره اشک، انتخاب منبع.

مقدمه

تجزیه و تحلیل ارتباط بین گونه  و زیستگاه همواره به عنوان یک مرکز ثقل در مسائل بوم شناسی مطرح بوده است .لذا اهمیت اقلیم برای شرح پراکنش جانوران وگیاهان از زمان های دور مطرح بوده است (Guisan, 2000). زیستگاه ها محیط ها یا اکوسیستم هایی هستند که مقادیر بوم شناختی وسرویس هایی ازقبیل ماهی، جمعیت های حیات وحش، تصفیه ی آب، وکنترل اقلیم را فراهم می نماید (Serfis, 1993).  لذا یکی از اهداف حفاظت ازطبیعت برنامه ریزی برای تعیین مناطق مهم برای تنوع زیستی است (Luoto et al.2004). با توجه به اینکه جمعیت گونه های گوزن طی سال های اخیر با معضلاتی مواجه بوده است، به خصوص در مورد گوزن زرد ایرانی که جزء گونه های آسیب پذیر(VU) قرار گرفته و همچنین به عنوان یکی از گونه هایی است که در ضمیمه II کنوانسیون CITES قرار گرفته (ضیائی،1387) لذا IUCN  برنامه ای را برای مطالعه و مدیریت گوزن های در معرض تهدید با بهره گرفتن از اطلاعات مربوط به انقراض در سراسر محدوده ی پراکنش آنها درجهان آغاز نموده است (Cowan & Holloway,1973). گوزن زرد ایرانی(Cervus dama mesopotamica) برای اولین بار توسط آقای Brooke  در سال 1875 نام گذاری شد (IUCN, 2011; Cowan & Holloway, 1973). این گونه در ایران طی دهه های گذشته با مشکلات و تهدید هایی مواجه بوده است، لذا این گونه را به زیستگاه های مختلفی در ایران معرفی نموده اند که یکی از اولین زیستگاه ها جزیره اشک در دریاچه ی ارومیه می باشد. دریاچه ارومیه (ذخیره گاه زیستکره- تالاب بین المللی) از سال 1346 تحت حفاظت بوده، در سال 1354 به پارک ملی ارتقاء یافت، از مهمترین گونه های گیاهی جزایر این دریاچه می توان به بنه، بادام، ارس، گوجه وحشی، درمنه، گرامینه ها و … و همچنین از گونه های جانوری وارد شده به این جزیره می توان به کبک، قوچ ومیش ارمنی و گوزن زرد ایرانی اشاره نمود (درویش صفت، 1385). جزیره اشک با مساحتی بالغ بر حدود 26 کیلومتر مربع، از نظر وسعت، در میان جزایر صد و یک گانه دریاچه ارومیه در جایگاه دوم قرار دارد. این جزیره نیز مانند سایر جزایر بصورت برآمدگی کوه مانندی است که تقریباًدر هیچ نقطه آن زمین هموار وسیعی یافت نمی گردد (زهزاد، 1368). گوزن زرد ایرانی در ابتدا از منطقه دشت ناز به جزیره اشک معرفی شد و جمعیت همواره در حال افزایش بود و این جمعیت در دسامبر 1993 ،80 رأس گزارش شده، بعد از مدتی تعدادی از جانوران جزیره را ترک کردند و با شنا به جزایر دیگر رفتند بعد از بررسی های انجام شده احتمال این امر را ظرفیت برد منطقه اعلام نمودند، بقاء گونه در جزایر مجاور احتمالاً به دلیل عدم وجود آب شیرین خیلی ناچیز بوده است (Wemmer,1998). لذا بررسی ظرفیت برد زیستگاه و اینکه این جزیره قابلیت حمایت از چه تعداد گوزن را دارد از درجه اهمیت بالایی برخوردار است. با توجه به اینکه گوزن زرد ایرانی جزء گونه های با ارزش و آسیب پذیر(VU) می باشد و طبق آمار ارائه شده از سوی IUCN این گونه در سال 2011 در رده درمعرض خطر(Endangered D) قرار گرفته است (IUCN, 2012). لذا لزوم پژوهش در زمینه زیستگاه های این گونه در ایران که به عنوان یکی از مراکز اصلی پراکنش این گونه به صورت طبیعی در دنیا می باشد به شدت احساس می شود و با توجه به اینکه جزیره اشک به عنوان یکی از زیستگاه های با ارزش این گونه محسوب می شود این زیستگاه به عنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب شد. هدف در این پژوهش تعیین ظرفیت برد زیستگاه جزیره اشک برای گوزن زرد ایرانی طی فصل تابستان به عنوان فصل سخت برای این گونه می باشد، لذا برای دستیابی به این اهداف باید یکسری پارامترها (متغیرها) اندازه گیری شوند که از آن میان می توان به: تراکم پوشش گیاهی در کوادرات ها یا ترانسکت های تصادفی (نمونه)، تعیین گونه های گیاهی مورد تغذیه گوزن در دو فصل بهار و تابستان از طریق مشاهده مستقیم و اثر چرا (تعیین گونه های دارای ارجحیت بیشتر و تعیین تراکم آن گونه ها در جزیره با بهره گرفتن از کوادرات)، اشاره نمود. و در ادامه مشخص نمودن میزان ارجحیت این گونه ها از طریق شاخص های انتخاب متعدد و برآورد میزان مواد غذایی در دسترس و دارای ارجحیت موجود در جزیره و ظرفیت برد تغذیه ای جزیره اشک برای گوزن زرد ایرانی خواهد بود.

 

فصل دوم

2-9-2 تعریف سازمان بین المللی کار ………… 42

ز

2-9-3 تعریف آژانس بهره وری اروپا   ………………………………………………………………………………………………..   .   43

 

2-12 وجدان کار، فرهنگ کار و انظباط درکار.. 54

2-15 تحلیل پوششی داده ها (DEA)…………………………………………………………………………………………….68

2-16 استراتژیهای اولویت بندی……………………………………………………………………………………………………………….70

 

ح

 

 

فصل سوم

فصل چهارم

فصل پنجم

 

ط

 

5- پیشنهادات  ……………………………………………………………………………………………………………………………………182

6- محدودیت ها  ………………………………………………………………………………………………………………………………..183

منابع فارسی………………………………………………………………………………………………………………………………………….184

منابع لاتین  ………………………………………………………………………………………………………………………………………….185

پیوستها و ضمایم…………………………………………………………………………………………………………………………………..188

پرسشنامه    ………………………………………………………………………………………………………………………………………….189

جدول 2-1…………………………………………………………………………………………………………………………………68

جدول 2-2………………………………………………………………………………………………………………………………….70

جدول3-1………………………………………………………………………………………………………………………………..90

جدول 3-2………………………………………………………………………………………………………………………………….90

جدول3-3…………………………………………………………………………………………………………………………………..91

جدول3-4…………………………………………………………………………………………………………………………………. 91

جدول3-5…………………………………………………………………………………………………………………………………92

جدول3-6…………………………………………………………………………………………………………………………………..92

جدول 4-1………………………………………………………………………………………………………………………………… 95

ی

……………………………………………………………………………………………………………………………………….96

 

جدول 4-3………………………………………………………………………………………………………………………………….96

جدول 4-4…………………………………………………………………………………………………………………………………97

جدول4-5………………………………………………………………………………………………………………………………….97

جدول 4-6…………………………………………………………………………………………………………………………………98

جدول4-7………………………………………………………………………………………………………………………………….98

جدول4-8………………………………………………………………………………………………………………………………….99

جدول4-9………………………………………………………………………………………………………………………………..100

جدول 4-10………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 100

جدول4-11……………………………………………………………………………………………………………………………..101

جدول 4-12…………………………………………………………………………………………………………………………….101

جدول 4-13…………………………………………………………………………………………………………………………..102

جدول4-14………………………………………………………………………………………………………………………………102

جدول 4-15……………………………………………………………………………………………………………………………102

جدول 4-16…………………………………………………………………………………………………………………………….103

جدول 4-17 103

ک

جدول 4-18 104

 

جدول 4-19 105

جدول 4-20 105

جدول 4-21 105

جدول 4-22 106

جدول 4-23 106

جدول 4-24 107

 

جدول 4-25 107

جدول 4-26 108

جدول 4-27 108

جدول 4-28 109

جدول 4-29 110

جدول 4-30 110

جدول 4-31 111

جدول 4-32 112

جدول 4-33 112

ل

جدول 4-35 113

 

جدول 4-36 113

جدول 4-37 114

جدول 4-38 114

جدول 4-39 115

جدول 4-40 116

جدول 4-41 116

جدول 4-42 117

جدول 4-43 117

جدول 4-44 118

جدول 4-45 118

جدول4-46 119

جدول 4-48 120

جدول 4-49 120

جدول 4-50 121

جدول 4-51 122

م

جدول 4-53 123

 

جدول 4-54 123

جدول 4-56 124

جدول4-57 124

جدول 4-58 125

جدول 4-59 125

جدول 4-60 126

جدول 4-61 126

جدول 4-62 127

جدول4-63 127

جدول 4-64 128

جدول 4-65 128

جدول 4-66 129

جدول 4-67 129

جدول 4-68 130

جدول 4-69 131

ن

جدول4-70 131

 

جدول 4-71 132

جدول 4-72 132

جدول 4-73 133

جدول 4-74 133

جدول 4-75 134

جدول 4-76 134

جدول 4-77 135

جدول 4-78 135

جدول 4-79 135

جدول 4-80 136

جدول 4-81 136

جدول 4-82 137

جدول 4-83 138

جدول 4-84 138

جدول 4-85 138

س

جدول 4-86 139

 

جدول 4-87 139

جدول 4-88 140

جدول 4-89 140

جدول 4-90 141

جدول 4-91 141

جدول 4-92 142

جدول 4-93 143

جدول 4-94 143

جدول 4-95 144

جدول 4-96 144

جدول 4-97 145

جدول 4-98 146

جدول 4-99 146

جدول 4-100 147

جدول 4-101 147

ع

جدول 4-102 148

 

جدول 4-103 148

جدول 4-104 149

جدول 4-105 150

جدول 4-106 150

جدول 4-107 151

جدول 4-108 151

جدول 4-109 152

جدول 4-110 152

جدول 4-111 153

جدول 4-112 153

جدول 4-113 154

جدول 4-114 155

جدول4-115 155

جدول 4-116 156

جدول 4-117 156

ف

جدول 4-118 157

 

جدول 4-114 157

جدول 4-115 158

جدول 4-116 158

جدول 4-118 159

جدول 4-119 160

جدول 5-1 163

جدول 5-2 164

جدول 5-3 165

جدول 5-4 166

جدول5-5 167

جدول 5-6 168

جدول 5-7 169

جدول 5-8 170

جدول 5-9 171

جدول 5-10 171

ص

جدول 5-11 171

 

جدول 5-12 172

جدول 5-13 172

جدول 5-14 172

جدول 5-15 173

جدول 5-16 173

جدول 5-17 173

جدول 5-18 174

جدول 5-19 174

جدول 5-20 174

جدول 5-21 176

جدول 5-22 177

جدول 5-23 182

شکل2-2    23

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….   50

شکل 2– 6 56

چکیده

 

در عصر كنونی هر سازمان به منظور آگاهی از میزان مطلوبیت و كیفیت فعالیت‌های خود نیاز مبرم به نظام ارزیابی دارد. فقدان وجود نظام ارزیابی یکی ازعلائم بیماری های سازمان تلقی می گردد كه پیامد آن كهولت و نهایتاً مرگ سازمان است. كوشش های اقتصادی انسان همواره معطوف بر آن بوده كه حداكثر نتیجه را با كمترین امكانات و عوامل موجود به دست آورد، این تمایل را می توان دستیابی به كارایی بالاتر نامید.

در این تحقیق داده های 9 بیمارستان دولتی استان ایلام ازروش تحلیل پوششی داده ها( (DEAبراساس مدل مختلف  CCR با دو سناریودرطی سالهای 1390- 1388با بهره گرفتن از نرم افزار DEA solver  موردبررسی و تجزیه و تحلیل قرارگرفته است. نهاده ها یعنی تعداد پزشکان، کادرپرسنلی وتخت فعال وستاده ها یعنی خدمات کلینیکی، خدمات پارا کلینیکی، خدمات سرپایی، تخت فعال، روزبستری، اشغال تخت روز و خدمات سرپایی برای بررسی استفاده گردید.

نتایج نشان داد در اکثرسالهای مورد مطالعه 40% بیمارستانهای مورد مطالعه از لحاظ فنی ومقیاس کارا بوده در حالی که در 60% بقیه مراکز میزانی از ناکارایی فنی و مقیاس در آنها مشهود است. میانگین کارایی( فنی کل و مقیاس ) در کل دوره ها مورد مطالعه برای مراکز مذکور  به ترتیب 90% و 87% بوده است. نتایج این مطالعه حاکی از آن است که ظرفیت ارتقای کارایی فنی تا حدود 10% و ظرفیت کارایی مقیاس به میزان 13% بدون هیچ گونه افزایشی در هزینه ها و بکارگیری همان میزان از نهاده ها وجود داشت. همچنین در بیمارستانهای غیر کارا، ناکارایی فنی بیشتر از ناکارایی مقیاس بوده است.

 

واژهای کلیدی: ارزیابی، کارایی، تحلیل پوششی داده ها (DEA)، تخت فعال، واحدهای تصمیم گیرنده (DMU)،

بیمارستان.

1-1مقدمه

 

كوشش های اقتصادی انسان همواره معطوف بر آن بوده كه حداكثر نتیجه را با كمترین امكانات و عوامل موجود به دست آورد، این تمایل را می توان دستیابی به كارایی بالاتر نامید. كارایی مفهومی جامع است كه افزایش آن به منظور ارتقای سطح زندگی، رفاه، آرامش و آسایش انسان ها، همواره مد نظر دست اندركاران سیاست و اقتصاد بوده است، برخی بقا و تداوم یک نظام سیاسی و اقتصادی را نیز موكول به كارایی و بهره وری دانسته اند(ابطحی وهمکاران،2005).

بحث درباره کارایی درادبیات علمی از سابقه طولانی برخورداربوده ودرزمینه عمومی است که درهرکجا کاروفعالیتی وجود دارد، می توان ازآن اثراتی یافت. ازجمله دلایلی که برای این سابقه طولانی ووفور بحث درباره کارایی می توان برشمرد اهمیت این موضوع برای جامعه می باشد. چرا که درواقع بحث درباره کارایی وعوامل موثر برآن، بحث درباره این است که چگونه میتوان کار وفعالیتی که درحال انجام شدن است رابا هزینه وامکانات کمتر به نتایج بیشتری رساند، ازنیروهای موجودحداکثر استفاده استفاده رابرد، وازهدررفتن امکانات مادی وانسانی جلوگیری کرد ( امامقلی پورسفیددشتی،1381). توجه به ارتقای انتظارات عموم مردم از رفاه اقتصادی، تقاضا برای خدمات بهداشتی و درمانی روند صعودی داشته است. حال با توجه به محدودیت منابع و امكانات، حداكثر استفاده از امكانات موجود، یكی از مهمترین راه حل ها ی ممكن از دید اقتصاد سلامت ، جهت كاهش شكاف بین عرضه و تقاضا می باشد. كارایی، مهمترین و معمول ترین سازوكار جهت ارزیابی و اندازه گیری عملكرد یک بنگاه اقتصادی از جمله بیمارستان به شمار می رود، لذا در چند دهه گذشته بررسی عملكرد بخش های مختلف اقتصادی و یا بنگاه ها و واحدهای اقتصادی در سطح خرد از طریق سنجش و برآورد كارآیی، همواره مو رد توجه محققان رشته ها ی مختلف علوم اجتماعی به ویژه مدیریت و اقتصاد بوده است (یاساوارنگ،2005). [1]

تصمیم گیری مهمترین دغدغه هر مدیر در فعالیتهای حرفه ای است. به زعم بسیاری از دانشمندان حوزه مدیریت، تصمیم گیری معیار ارزیابی عملكرد هر مدیر است. هربرت سایمون[2] حتی گام را فراتر گذاشته و تصمیم گیری را معادل مدیریت دانسته است(شیردل ملاسرایی،1386). مدیران در اخذ تصمیم به اطلاعات گوناگونی نیاز دارند و مراحل مشخصی را برای دسترسی به اطلاعات طی می كنند. یكی از زمینه های كلیدی تصمیم گیری مدیران، ارزیابی عملكرد است كه آنان را در اخذ تصمیم هدایت می كند(غضنفری وهمکاران1379).

 

ارزیابی عملكرد سازمان از موضوعاتی است كه مدیران و محققین توجه زیادی به آن داشته اند و تا كنون در این زمینه، مقالات زیادی منتشر شده است(ماروهمکاران[3]،2003). وجود و یا عدم وجود نظام ارزیابی عملكرد كارآمد، با حیات و مرگ سازمان رابطه مستقیم دارد. بیمارستان ها به عنوان یكی از اصلی ترین سازمان های ارائه دهنده ی خدمات بهداشتی درمانی و به دلیل، حساسیت و اهمیت ویژه ای كه در سلامت جامعه دارند(ماسی،2007[4]). ضرورت ارزیابی عملكرد و بهبود كارایی را بیش از دیگران احساس می كنند(وردورث وهمکاران[5]،2005). افزایش هزینه های بخش بهداشت و درمان درایران و جهان همراه با رشد فزاینده ی تكنولوژی و تغییرات جمعیتی، ضرورت توجه به مفاهیم اقتصادی را در این بخش خاطر نشان می سازد در بخش بهداشت و درمان، به لحاظ اهمیت نوع خدمات و سروكار داشتن با سلامت و جان انسان ها، اعتلای کیفیت و تضمین آن برای نظام بهداشت و درمان و مردم به طور فزاینده مورد توجه قرار گرفته است. مردم از یک سو با پرداخت حق بیمه،مالیات و تحمل هزینه های گزاف بهداشت و درمان و در كنار آن افزایش آگاهی، انتظارات فزاینده ای از بیمارستان و دیگر بنگاه های ارائه دهنده ی خدمات بهداشتی و درمانی دارند. از سوی دیگرسرمایه گذاری كلان جهت بهره گیری از تكنولوژی  نوین درمان وافزایش هزینه های  پرسنلی و به کا‌رگیری نیروهای تخصصی و فوق  تخصصی موجب   گرانترشدن خدمات بهداشتی ودرمانی گردیده است.[6]

از آنجا كه بهبود بهره وری و كارایی یكی از منابع مهم توسعه اقتصادی است ، لذا این مقوله باید در بخش بهداشت ودرمان مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد .محاسبه كارایی فنی و شناخت عوامل مؤثر در افزایش كارایی بیمارستان ها، اقدامی مكمل در جهت توسعه كمی و كیفی آن است. با رفع عوامل دخیل در عدم كارایی بیمارستان، می توان كارایی را بدون اضافه كردن عوامل تولید افزایش داد و توان خدمت دهی را بالا برد. همچنین مدیران بیمارستان را در تصمیم گیری بهتر، وا قعی تر وكاراتر یاری كرد. در نتیجه انتظار می رود مدیران و برنامه ریزان با آگاهی از روند كارایی و شناخت عوامل مؤثر درآن، در جهت تخصیص بهینه منابع و افزایش بهره وری وكارایی گام بردارند(مردانی 2003).

عدم آشنایی مدیران بیمارستان ها و مسؤولین بهداشتی و درمانی به شاخص های اقتصاد بهداشت از یک طرف و مالکیت دولتی بیمارستان ها واستفاده از بودجه ی عمومی از طرف دیگر ، باعث شده كه مسؤولین و مدیران انگیز های برای انتخاب تر کیبی از نهاد ه ها كه هزینه ها را حداقل كند وانتخاب بهترین عوامل تولید كه ضایعات را به حداقل و كارایی را به حداكثر برساند وجود نداشته باشند(حاتم، 2001: 23).

با توجه به اهمیت موضوع، روش های گوناگونی برای ارزیابی عملكرد و افزایش كارایی سازما نها ارائه شده است. برای ارزیابی سازما نها به داشتن استاندارد و نظارت نیاز است. در خدمات بیمارستانی، استاندارد به معنی تعیین سطح لازم و قابل قبول در ارائه ی هر یک از خدمات اداری، پزشكی و پیراپزشكی است. با توجه به اینكه در بسیاری از موارد، استاندارد هماهنگ برای ارزیابی مراكز آموزشی درمانی در ایران وجود ندارد (خلیلی2009). یكی از ابزار های كارآمد در این زمینه تحلیل پوششی داده ها می باشد. با بهره گرفتن از این روش، واحدهای مورد بررسی با یک سطح استاندارد از قبل تعیین شده، مقایسه نمی شوند و كارایی واحدها با توجه به كارایی واحدهای دیگر سنجیده می شود.

 

 2-1 بیان مسأله

“سلامت حق مردم است ” این مسأله در كنفرانس بین المللی مراقبت های اولیه بهداشتی در آلماتا به عنوان واقعیتی انكارناپذیر پذیرفته شده است. بدیهی است كه تحقق آن، نیاز به تلاش در بخش بهداشت و بسیاری از  بخش های اجتماعی و اقتصادی دیگر دارد.

توجه به بهداشت و سلامت در سطح آحاد جامعه یكی از اهداف اصلی برنامه های جمهوری اسلامی می باشد. در اثبات این گفته می توان به مواردی چون قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران اشاره نمود كه ضمن محوری برشمردن سلامت كامل و جامع انسان، بهداشت و درمان را از جمله نیازهای اساسی می شناسد و دولت را مكلف كرده است تا تمامی منابع، امكانات و ظرفیت های خود را جهت تأمین، حفظ و ارتقای سطح سلامت افراد كشور بسیج كند. از این رو، یكی از ابعاد تجلی بخش مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی در كشور، ارائه خدمات بهداشتی و درمانی به اقشار مختلف جامعه می باشد(صادقی و همکاران، 2005: 151) و در این راستا می توان به توجه خاصی كه در برنامه های توسعه كشور به بخش بهداشت و درمان شده است، اشاره كرد.

دراین میان بخش بهداشت امروز شاید از مهمترین بخش های خدماتی ویکی از شاخص های توسعه و رفاه اجتماعی تلقی می گردد. بنابراین بازشناخت اقتصادی این بخش از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بیمارستان به عنوان یکی از سازمان های اصلی ارائه دهنده خدمات بهداشتی درمانی ، حساسیت و اهمیت ویژه ای در اقتصاد بهداشت دارد(حسن زاده، 1386: 2) .

بهداشت و درمان یکی از نیازهای اساسی هر جامعه است.از آنجا که توجه به بهداشت و درمان و سرمایه گذاری دراین زمینه باعث افزایش بهره وری نیروی کار و افزایش تولید می گردد، لذا تخصیص منابع کافی و به کارگیری مطلوب منابع دراین بخش از اهمیت به سزایی برخوردار است( احمدکیادلیری، 1384: 22).