1-1- مقدمه

از آنجایی که امیرالمومنین علی ابن ابی طالب در گردونه هستی در جایگاه اعلی و بی همتایی قرار دارد و در پیشگاه پروردگار یکتا افضل انسان­ها بعد از پیامبر گرامی اسلام است کسی  یارای مقایسه و مقابله با ایشان را ندارد فلذا در این پایان نامه گرد آوری شده، از این حیث که توان مقایسه وجود ندارد و ما هم قصد مقایسه را نداشته­ایم، بیشتر بررسی این موضوع حائز اهمیت است که مدیریت را از دیدگاه حضرت علی (ع) و مولانا مورد بررسی و کنکاش قرار دهیم  سپس به تطبیق علوم مدیریتی جدید با عبارت ها و جملات آن حضرت در باب مدیریت و ابیات جناب مولانا در این باب، به این منظور که کدامیک کارآمدتر و موفق­تر خواهند بود و کدامیک توانایی موفق­تر مدیریت جامعه امروزی را خواهند داشت، پرداختیم.

به این ترتیب در تحقیق پیش رو ابتدا با گذری بر عقاید و آراء امیر المونین با علم مدیریت و به طور کلی یک مدیر شایسته آشنا میشویم و به بررسی جوانب یک مدیریت شایسته میپردازیم و سپس با بررسی آراء مولانا به بررسی این موضوع از منظر مولانا پرداخته­ایم.

امید است انشاالله این بررسی مورد استفاده قرار گیرد و خوانندگان محترم بدانند که از این منظر که علم مدیریت از دیدگاه علی ابن ابی طالب در نامه­ ها وحکمت­های نهج البلاغه اظهر من الشمس است این مجموعه جمع بندی شده است.

2-1- بیان مسأله

از جمله معیارهای مهم در سعادت جامعه، شایستگی مدیران و کارگزاران آن جامعه است. در سازمان‌ها نیز موفقیت سازمان در رسیدن به اهداف سازمانی منوط به مدیرانی کاردان و لایق می‌باشد. بنابراین انتخاب کارگزاران و مدیران اصلح، پژوهش و بررسی فراوان می­طلبد و باید معیارهایی برای سنجش افراد و انتخاب ایشان در نظر گرفته شود. نهج البلاغه و سیره عملی علی(ع) مشحون از اصول و مفاهیم مناسب برای مدیریت است. اهمیت تبیین صفات و خصوصیات مدیران از دیدگاه حضرت علی(ع) از آنجا آشکار می­ شود که در اندیشه حضرت علی(ع) هیچ خطری برای جامعه اسلامی، همچون خطر بر سر كار آمدن افراد فاقد اهلیت یا كم‌صلاحیت نیست.

نگاه هرمونوتیک از موضوعات مورد بحث در مدیریت در دنیای امروز است. نگاهی كه  بر اساس آن از منظر تأویل­ها و تفسیرها بتوان به مفاهیم مدیریتی اندیشید. كتابهای بزرگی چون مثنوی می­توانند در این زمینه مایۀ الهام باشند.  

مولوی با سخنان حضرت علی علیه السلام آشنایی کامل داشته و در داستانهای بسیاری به تبیین اندیشه ­های آن حضرت پرداخته است. مولانا به مسائل کلان فلسفه سیاست توجه داشت. او برای رسیدن به کمال و سعادت و شکوفایی و اوج انسانیت حکومتی معنوی را پیشنهاد می­ کند که مهمترین ویژگی حاکمان آن دوری از هوا و هوس و خودخواهی است و در خلال بحث در این زمنیه، در بخشهایی از مثنوی به تبیین دیدگاه ­هایش در خصوص ویژگی­های مدیر شایسته پرداخته است.

نگارنده در این پژوهش به بررسی دیدگاه ­های حضرت علی (ع) و نگاه مولوی به این موضوع می پردازد. برای این منظور پس از تبیین ویژگی­هایی که حضرت در این زمینه فرموده ­اند و بیان دیدگاه­ های مدیریتی در مثنوی، به تحلیل و میزان مطابقت این دو منظر پرداخته می شود. گرچه این تلاش ناچیز، قطره‌ای از اقیانوس بی‌انتهای معارف اهل بیت(ع) می‌باشد.

بنابراین سوال اصلی در این پژوهش که نگارنده را تات به انتها همراهی کرده است عبارت است از:”کشف میزان نزدیکی اشعار مولوی با گفته­ های حضرت علی (ع) در مبحث مدیریت”.

3-1- پیشینه تحقیق

با توجه به كار  تطبیقی كه نگارنده قصد انجام آن را دارد، به نظر میرسد تا كنون پژوهشی در این زمینه انجام نشده است. اگرچه دیدگاه ­های مدیریتی حضرت علی (ع) مورد بررسی و پژوهش قرار گرفته است. اما «شایستگی­های مدیریتی» در مثنوی مورد بررسی قرار نگرفته است و همچنین مقایسه ­ای نیز میان  دیدگاه ­های حضرت علی (ع) در زمینۀ شایستگی­های مدیریتی و دیدگاه ­های بیان شده در مثنوی در این زمینه، انجام نشده است.

4-1- فرضیه ها

آشنایی عمیق مولوی با اندیشه­ های حضرت علی (ع) منجر به دیدگاه ­های مشترک او در موضوع شایستگی­های مدیریتی با دیدگاه ­های حضرت علی (ع) و بازتاب دیدگاه ­های آن حضرت در این زمینه در مثنوی شده است.

پژوهش و دستیابی به  اصول تبیین شده در خصوص شایستگی­های مدیریتی در مثنوی، می ­تواند به نگاه تازه­ای در این زمینه از منظر ادبی و بهره گیری از دستاوردهای آن در علم مدیریت منجر شود.

دیدگاه ­های حضرت علی(ع) در زمینۀ شایستگی­های مدیریتی گسترده تر از پرداخت این موضوع در مثنوی است.

5-1- روش تحقیق

ابتدا کلیات و مفاهیم موضوع از جمله مفاهیم مربوط به ویژگی­های مدیر شایسته در منابع مربوطه بررسی می شود. سپس فیش برداری در زمینۀ دیدگاه ­های حضرت علی (ع) در زمینۀ شایستگی­های مدیریتی پرداخته می شود و سپس این موضوع در مثنوی مولوی بررسی خواهد شد و در آخر به تحلیل و ارزیابی این دو دیدگاه می­پردازیم.

روش گرد آوری اطلاعات در این تحقیق به صورت کتابخانه­ای است وابزار این گرد آوری فیش­ها، نمودارها و بانک­های اطلاعاتی بوده است. و در ادامه پس از گردآوری اطلاعات روش تجزیه و تحلیل اطلاعات به شیوه توصیفی و مقایسه تطبیقی بوده است.

در این پایان نامه با محدودیت­هایی هم رو به رو بودیم که عمدتا به دلیل برداشت­های متنوعی که می شد از اشعار مولوی داشت پیش روی نگارنده قرار می گرفتند، چرا که دریافت صحیح و روشن از ابیات و سپس قرار دادن آن­ها در مقابل فرمایشات صریح حضرت امیر کار ساده­ ای نخواهد بود. همچنین کمی ابیات مولوی در باب مدیریت در قبال حجم وسیعی از فرمایشات حضرت علیدر این باب از دیگر محدودیت­های این پژوهش بوده است، امید است این تلاش مورد رضایت پروردگار و استاد محترم قرار گیرد.

فصل دوم: ویژگی­های مدیر شایسته از منظر تئوری­های مدیریت و از دیدگاه مدیریت اسلامی

مقدمه:

در این فصل به معیارهای تبیین شده برای یک مدیر شایسته و شایستگی­های تعریف شده برای یک مدیر در تئوری­های مدیریتی غربی و تئوری­های مدیریت اسلامی می­پردازیم تا معیار و استانداردهایی برای این بحث جهت بررسی و ورود به بحث اصلی به دست بیاوریم.

1-2- شایستگی­های مدیریتی از منظر تئوریهای مدیریتی 

قدمت مباحث مربوط به رهبری در غرب را می­توان به دوران پیش از مسیح نسبت داد. همواره در طول تاریخ افرادی نظیر افلاطون ماکیاولی و هابز در غرب و یا کنفسیوس و زانگزی در شرق برای تبیین چگونگی به وجود آمدن یک رهبری خوب در تلاش بوده ­اند. برای مثال 500 سال قبل از مسیح کنفسیوس چهار عامل را برای رهبران اثربخش به این شرح بیان کرده است:

1- عشق