چکیده

در سالهای اخیر بحث های زیادی درباره دورکاری شده و مزایای بسیاری برای آن برشمرده اند. دورکاری را می توان از منظر های متفاوتی بررسی کرد . برای به کارگیری دورکاری به عنوان گونه ای از فناوری اطلاعات  نیازمند ارزیابی تمایلات کاربران در استفاده از دورکاری هستیم .بر این اساس بررسی دورکاری با بهره گرفتن از مدل های پذیرش فناوری توضیحی برای چگونگی و چرایی انتخاب دورکاری توسط مدیران و کارکنان را فراهم می آورد.هدف از انجام این تحقیق میدانی بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش دورکاری و دستیابی به یک مدل مفهومی است. که با استعانت از نظریه های مرتبط ، عوامل مهم و اثر گذار مورد بررسی قرار می گیرد .اساس چارچوب مفهومی این تحقیق را مدل مفهومی بر مبنای مدل پذیرش فنآوری تشكیل می دهد .روش تحقیق این پژوهش پیمایشی و ابزار گرد آوری اطلاعات پرسشنامه است .جامعه آماری آن، کارکنان وزارت صنایع و معادن در شهر تهران است كه با بهره گرفتن از روش نمونه گیری تصادفی، 201 نفر به عنوان نمونه انتخاب شده اند. با بهره گرفتن از نرم افزار  spss یافته های این پژوهش مورد تحلیل قرار گرفته و یافته ها نشان میدهد كه ابعاد مدل پیشنهادی روایی و پایایی بالایی جهت سنجش میزان پذیرش دورکاری دارند.با بهره گرفتن از مدل یابی معادلات ساختاری، با بهره گرفتن از نرم افزار لیزرل اعتبار مدل مورد تأیید قرار گرفته و بر اساس نتایج تحلیل،مسیر ارتباط متغیرهای این تحقیق نیز تأیید شده است.

یافته ها نشان می دهد رفتار ،‌هنجار و کنترل رفتاری بر پذیرش دورکاری موثرند بعبارتی فرضیه مدل پذیرش فناوری قابل بسط به پذیرش دورکاری است مورد تائید قرار گرفت.به ترتیب  ادراك از مفید بودن و ادراك ازمنافع شخصی حاصل از دورکاری ،‌کارایی فرد ،فرهنگ,‌ درک از درستی ، درک از راحتی استفاده،‌سازگاری شغل ،‌در دسترس بودن منابع در هنگام دورکاری و در آخر در دسترس بودن فناوری  بیشترین تأثیر را در پذیرش  دورکاری دارند.

واژه های کلیدی : ادراك از مفید بودن ، ادراك ازمنافع شخصی ،‌کارایی ،فرهنگ ،‌ درک از درستی ، درک از راحتی استفاده ،‌سازگاری ،‌در دسترس بودن منابع، در دسترس بودن فناوری

 

 

فهرست مطالب

فصل اول

2

3

3

4

5

فرضیه ها 5

6

ابزار گردآوری داده ها 6

6

7

8

8

8

9

محدودیت موضوعی.. 9

محدودیت زمانی.. 9

فصل دوم

11

11

تعریف دورکاری.. 11

دورکاری در مقابل Telecommuting. 13

حضور از راه دور 14

همكاری از راه دور 14

14

17

20

21

22

مدل رفتار منطقی.. 23

مدل رفتار برنامه ریزی شده 24

مدل پذیرش فناوری.. 24

مدل تركیبی پذیرش فناوری و رفتاربرنامه ریزی شده 26

مدل انگیزشی.. 27

28

فصل سوم

30

30

30

31

34

34

تحقیقات خارجی : 36

57

61

فصل چهارم

63

63

64

متغیر وابسته واسطه (میانجی) 64

متغیر وابسته نهایی.. 64

65

متغیر مشاهده گر (آشکار) 65

متغیر مکنون یا پنهان. 65

65

تعریف متغیرها 65

66

1. درک از راحتی استفاده 66
2. درک از مفید بودن. 66
3. درک از منافع شخصی.. 66
4. سازگاری.. 66

5. 

6.  

7. درک از درستی.. 66
8. ساختار فرهنگ.. 66
9. درجه کارایی.. 67
10. میزان در دسترس بودن منابع. 67

تعریف عملیاتی متغیر ها 67

69

جامعۀ آماری.. 69

نمونه آماری و روش نمونه گیری.. 69

واحد نمونۀ مورد مشاهده 69

69

روش های گرد آوری داده ها 70

70

71

71

72

72

روایی.. 72

اعتبار محتوای پرسشنامه. 72

73

73

74

76

76

76

77

77

فصل پنجم

80

82

82

83

83

84

85

85

86

90

92

95

96

97

100

101

103

104

106

107

108

110

فصل ششم

117

117

وضعیت متغیرها 118

119

121

124

125

کتاب شناسی (منابع) 126

 

 

 

 

 

فهرست  شکل ها

شكل 1-1)‌ فرایند تکمیل تحقیق.. 7

شکل 2-1) مقایسه انواع دورکاری در کشورهای پیشرو 16

شکل 2-2) مزایای دورکاری منتشر شده از سوی CEO.. 20

شکل 2-3)‌ ساختار مفهومی مدل های پذیرش فناوری اطلاعات.. 23

شکل 2-4) مدل رفتار منطقی (TRA) 24

شکل 2-5) مدل رفتار برنامه ریزی شده (TPB) 24

شکل 2-6) مدل پذیرش فناوری اطلاعات.. 25

شکل 2-7) مدل بسط یافته پذیرش فناوری 2. 27

شکل 3-1) شاخص های استخراج شده از مقاله  بررسی دورکاری در سازمان اقتصادی کوثر. 35

شکل 3-2)  مدلی برای انتقال شبکه کار سنتی به نظام دورکاری در کشور 36

شکل 3-3) شاخص استخراج شده از مقاله  شریت و همکاران. 37

شکل 3-4) شاخص استخراج شده از از مقاله  مایو و همکاران 2009. 38

شکل 3-5) شاخص استخراج شده از از مقاله  واریانس منابع فرهنگی در پذیرش دورکاری.. 39

شکل 3-6) شاخص استخراج شده از از مقاله پذیرش دورکاری و مدیریت تغییر و کارایی شرکتها 40

شکل 3-7) شاخص استخراج شده از از مقاله امکانات و محدودیت های دورکاری در محیط اداری.. 41

شکل 3-8) شاخص استخراج شده از از مقاله دوركاری در ژاپن.. 42

شکل 3-9) ‌ مدل تاثیر دورکاری ارائه شده توسط محمد خلیفه و جمشید اعتضادی.. 43

شکل 3-10) ‌ شاخص استخراج شده  مقاله  محمد خلیفه و جمشید اعتضادی.. 43

شکل 3-11)‌ مدل پذیرش و انتشار دوركاری شین و همکاران. 44

شکل 3-11)‌ شاخص استخراج شده از مقاله شین و همکاران. 45

شکل 3-11)‌ مدل پذیرش و انتشار دوركاری کلارک.. 46

شکل 3-12) مدل پذیرش دورکاری هرینگتون و راپل.. 49

شکل 3-14) مدل پذیرش دورکاری هرینگتون و راپل.. 50

شکل 3-15)‌ مدل پذیرش دورکاری توسط لینگ و همکاران. 51

شکل 3-16)‌ شاخص استخراج شده از مقاله لینگ و همکاران. 52

شکل 3-17)‌ مدل پذیرش دورکاری در مالزی.. 52

شکل  3-18)‌ مدل پذیرش دورکاری در مالزی.. 53

شکل 3-19)‌ مدل پذیرش دورکاری مبتنی بر IDM در وزارت دفاع آمریکا 54

شکل  3-20)‌ مدل پذیرش دورکاری توسط جانسون. 55

شکل  3-21)‌ مدل پذیرش دورکاری استخراج شده در تحقیق.. 56

شکل 5-1 ) نمودار مستطیلی وضعیت جنسیتی نمونه. 82

شکل 5-2 ) نمودار مستطیلی وضعیت شغلی.. 83

شکل 5-3) مدل اندازه گیری مرتبه اول در متغیر رفتار در حالت تخمین استاندارد. 98

شکل 5-4) مدل اندازه گیری مرتبه اول در متغیر رفتار در حالت ضرایب معناداری.. 99

شکل 5-5) مدل اندازه گیری مرتبه اول در متغیر هنجار در حالت تخمین استاندارد. 100

شکل 5-6) مدل اندازه گیری مرتبه اول در متغیر هنجار در حالت ضرایب معناداری.. 101

شکل 5-7) مدل اندازه گیری مرتبه اول در متغیر کنترل رفتار درک شده در حالت تخمین استاندارد. 102

شکل 5-8) مدل اندازه گیری مرتبه اول در متغیر کنترل رفتار درک شده در حالت ضرایب معناداری.. 103

شکل 5-9( هیستوگرام متغیر رفتار 105

شکل 5-10)  هیستوگرام متغیر هنجار 107

شکل 5-11)  هیستوگرام متغیر کنترل رفتاری.. 108

شکل 5-12) هیستوگرام متغیر تمایل به پذیرش دورکاری.. 109

شکل 5-13) مدل اندازه گیری مرتبه دوم پذیرش دورکاری در حالت تخمین استاندارد. 111

شکل 5-14) مدل اندازه گیری مرتبه دوم  پذیرش دورکاری در حالت ضرایب معناداری.. 112

شکل 5-15) مدل اندازه گیری مرتبه سوم پذیرش دورکاری در حالت تخمین استاندارد. 113

شکل 5-16) مدل اندازه گیری مرتبه سوم  پذیرش دورکاری در حالت ضرایب معناداری.. 114

شکل 6-1) مدل مفهومی برای پذیرش دورکاری.. 118

 

 

فهرست  جداول

جدول 2-1) ابعاد دورکاری.. 16

جدول 3-1) بررسی دورکاری در سازمان اقتصادی کوثر. 34

جدول 3-2) شاخص استخراج شده از مقاله  شریت و همکاران 2009. 37

جدول 3-3) شاخص استخراج شده از مقاله  مایو و همکاران 2009. 38

جدول 3-4) شاخص استخراج شده از مقاله واریانس منابع فرهنگی در پذیرش دورکاری.. 39

جدول 3-5) شاخص استخراج شده از مقاله واریانس منابع فرهنگی در پذیرش دورکاری.. 43

جدول 3-6) شاخص استخراج شده از مقاله شین 1997. 45

جدول 3-7) مدل پذیرش دورکاری کلارک.. 45

جدول 3-8) مدل پذیرش دورکاری کلارک.. 49

جدول  3-9)‌ مدل پذیرش دورکاری توسط لینگ و همکاران. 51

جدول  3-10)‌ مدل پذیرش دورکاری توسط لینگ و همکاران. 53

جدول  3-11)‌ مدل پذیرش دورکاری توسط جانسون 2008. 55

جدول 3-12) تاریخچه مطالعات انجام شده درباره دورکاری.. 57

جدول شماره 1-4 ) تعریف عملیاتی متغییر ها 67

جدول 4-2) مربوط به ضرایب آلفای کرونباخ بر هر کدام از ابعاد مورد بررسی.. 75

جدول 5 -1) وضعیت جنسیت مربوط به نمونه. 82

جدول 5-2) وضعیت شغلی مربوط به نمونه. 83

جدول 5-3) وضعیت نرمال بودن نمونه. 85

جدول 5-4) آزمون کایزر میر و اوکلین بارتلت متغیر رفتار 86

جدول 5-5) جدول اشتراکات متغیر رفتار 86

جدول 5-6) جدول کل واریانس تبیین شده 88

جدول 5-7) ماتریس چرخش یافته عاملی متغیر رفتار 89

جدول5-8)آزمون کایزر میر و اوکلین بارتلت  متغیر هنجار 90

جدول 5-9) جدول اشتراکات متغیر هنجار 90

جدول 5-01) جدول کل واریانس تبیین شده 91

جدول 5-11) ماتریس چرخش یافته عاملی متغیر هنجار 92

جدول 5-21)آزمون کایزر میر و اوکلین بارتلت کنترل رفتاری.. 92

جدول 5-31) جدول اشتراکات کنترل رفتاری.. 93

جدول 5-41) جدول کل واریانس تبیین شده 94

جدول 5-51) ماتریس چرخش یافته عاملی متغیر کنترل رفتاری.. 95

جدول 5-16) آماره های یک نمونه ای  متغییر رفتار 105

جدول 5-17)آزمون یک نمونه ای متغییر رفتار 105

جدول 5-18) آماره های یک نمونه ای هنجار 106

جدول 5-19)آزمون یک نمونه ای هنجار 106

جدول 5-20) آماره های یک نمونه ای کنترل رفتاری.. 107

جدول5-21)آزمون یک نمونه ای کنترل رفتاری.. 108

جدول 5-22) آماره های یک نمونه ای  پذیرش دوکاری.. 109

جدول 5-23)آزمون یک نمونه ای پذیرش دوکاری.. 109

جدول 5-25 ) بررسی وضعیت متغیرهای تحقیق بصورت خلاصه. 110

جدول 6-1) بررسی وضعیت متغیرهای تحقیق بصورت خلاصه. 118

جدول 6-2) نتایج مربوط به برازش مدل. 119

جدول 6-3) نتایج مربوط به  میزان تاثیر مولفه های مرتبه دوم. 120

جدول 6-4) نتایج مربوط به  میزان تاثیر مولفه های مرتبه اول. 121

 

صفحه نشانه های اختصاری

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

هرجا- هر وقت	Any Time-any Place
حضور از راه دور	Telepresence
همكاری از راه دور	Telecollaboration
سبک زندگی چند وجهی	portfolio lifestyles
تئوری عمل مستدل	TRA: Theory Of Reasonel Action
نظریه رفتاربرنامه ریزی شده	TPB:Theory Of Planed Behavior
مدل پذیرش فناوری	TAM :Technology Acceptance Model
مدل تركیبی پذیرش فناوری و رفتاربرنامه ریزی شده	Model Of Combining Technology Accptance Model and TPB
مدل انگیزشی	Motivational Model
درک از راحتی استفاده	Perceived  Ease Of  Use
درک از مفید بودن	Perceived Usefulness
درک از منافع شخصی	Perceived Personal Benefit
سازگاری	Compatibility
درک از درستی	Legitimacy
ساختار  فرهنگ	Culture structure
درجه کارایی	Self Efficacy
میزان در دسترس بودن منابع	Resource Facilitating Condition
تعریف عملیاتی	Technology Facilitating Condition
روایی	Operational definition
آلفای كرانباخ	validity
مدل معادلات ساختاری	Cronbach ‘s Alpha
متغیرهای مشاهده شده	Structural Equation Modeling
متغیرهای مکنون	Observed
ساختارهای كوواریانس	Latent
	Covariance Structures Analysis

 

 

مقدمه

رشد فناوری ها به ویژه فناوری اطلاعات و ارتباطات و نفوذ شگفت آور آن در سطح جامعه، تغییرات گسترده ای را در ابعاد مختلف زندگی انسانها پدیده آورده است. امروزه در كمتر حیطه ای از كسب و كار است كه در آن صحبت از ورود قدرتمند فناوری اطلاعات مطرح نباشد. سازمانها تلاش می كنند برای ارتقائ سطح كیفی خدمات خود و بقا در چرخه فناوری اطلاعات هر روز به معرفی خدمت جدید الكترونیكی بپردازندو مهمتر اینكه مشتریان نیز با همین آهنگ پرشتاب مطالبه خدمات الكترونیكی می نمایند. چنانچه انتظار می رفت حیطه كاربردی فناوری اطلاعات گسترده تر گشت و مفاهیم جدیدی نظیر كار از راه دور یا دوركاری  مطرح گردید. با طرح این موضوع به نظر می رسد انقلاب دیگری در بهره ور نمودن سازمانها، بكارگیر فناوری اطلاعات در حوزه اشتغال زایی، ارتقا كیفی خدمات، توسعه عدالت اجتماعی در راه است. بسیاری از كشورهای دنیا در حال انتقال از یک جامعه مبتنی بر صنعت به جامعه مبتنی بر اطلاعات هستند. این انتقال، انقلابی در زمان، مكان، و چگونگی انجام كار پدید آورده است و شرایط كاری جدید برای اشخاص و سازمان ها به دنبال داشته است. در عصر صنعتی، مراكز تجاری در موقعیت جغرافیایی معین جهت هماهنگی و تولید بیشتر سازماندهی شده بودند، و نیاز بود كه كارمندان به صورت فیزیكی در محل كار جهت تولید و توزیع خدمات حضور یابند. ابزار و وسایل تولید به طور متمركز در كارخانه یا اداره قرار داشتند و غیر قابل انتقال بودند؛ بنابراین حضور فیزیكی در محل كار برای كارمندان ضروری بود. وسایل تولید و عرضه در عصر اطلاعات هرچه بیشتر به صورت الكترونیكی ساخته و توزیع می شوند. با ظهور كامپیوترهای ارزان قیمت، شبكه ها و اینترنت قابل دسترسی برای همه، نیاز به حضور