چکیده

رویکرد های سنتی مدیریت شهری ایران باعث ایجاد فضایی تقابلی به جای فضایی تعاملی میان شهروندان و شهرداری ها شده است که حکمرانی خوب شهری یکی از روش های مقابله با آن است. هدف این تحقیق شناخت جامعی از میزان اهمیت حکمرانی خوب شهری و ارزیابی عملکرد شاخص های حکمرانی خوب شهری در شهر های نمونه مقصد گردشگری (چالوس، نور، بابلسر و تنکابن) است. روش تحقیق و گردآوری مطالب از نوع پیمایشی و تحلیلی مبتنی بر پرسشنامه است که پس از تایید روایی پرسشنامه در اختیار کارشناسان برجسته مهندسین مشاور و اعضای گروه تخصصی شهرسازی نظام مهندسی استان مازندران و  همچنین اساتید صاحب نظر دانشگاه مازندران قرار گرفت. به منظور تجزیه و تحلیل آماری از دو روش IPA و AHP استفاده شد. اولویت بندی و عملکرد شاخص ها، از هر دو روش به صورت یکسان به دست آمد و مهمترین شاخص با کمترین عملکرد، شاخص مشارکت شهروندان معین گردید که سنگ بنای حکمرانی خوب شهری به عنوان روش مدیریت مشارکتی است. شاخص امنیت نیز از بالاترین عملکرد در این شهر ها برخوردار بود. در نهایت نتیجه گیری شد که شاخص های حکمرانی خوب شهری با وجود اهمیت بالای آنها، عملکرد پایینی در مدیریت شهری، شهرهای مورد مطالعه داشته و راهکارهایی به منظور ارتقا آن ارائه شد.

 

واژگان کلیدی: حکمرانی خوب شهری، تحلیل اهمیت- عملکرد، تحلیل سلسله مراتبی، شهرهای مقصد گردشگری.

 فهرست مطالب

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1   مقدمه  2

1-2   اهمیت و ضرورت    3

1-3   بیان مسئله  5

1–4…………………………………………………………………………………………………… مدل مفهومی تحقیق    8

1-5.. اهداف انجام تحقیق    9

1-5-1 اهدف اصلی    9

1-5-2 اهداف کاربردی    9

1-6   سوالات تحقیق    9

1-7   قلمرو تحقیق    10

1-7-1 قلمرو موضوعی    10

1-7-2 قلمرو زمانی    10

1-7-3 قلمرو مکانی    10

1-8… تعریف واژه ها و اصطلاحات    10

فصل دوم: ادبیات تحقیق

بخش اول: مبانی نظری

2-1-1 مقدمه  12

2-1-2 مدیریت شهری    13

2-1-3 دیدگاه ها و نظریه های منعطف به مدیریت شهری    13

2-1-3-1 ماکس وبر و نظریه دیوان سالاری    14

2-1-3-2 برایان  مک للین و نظریه حاکمیت و مدیریت شهری    15

2-1-3-3  نظریه رکس و مور  16

2-1-3-4  نظریه پال   17

2-1-3-5  نظریه ریچارد تاردانیکو  18

2-1-4  دیدگاه مشارکتی و مردم سالاری در مدیریت شهری    19

2-1-4-1- نظریه صلاح الدین یلدیریم   20

2-1-4-2  نظریه مشارکت مردمی و نخبگان لیون فولکت    21

2-1-4-3  نظریه مشارکتی جان ترنر  22

2-1-4-4  نظریه مشارکتی جیمز میجلی    23

2-1-4-5  نظریه مشارکتی شری ارنشتاین    24

2-1-4-6  نظریه مشارکتی اسکات دیوید سون   25

2-1-4-7  نظریه مشارکتی دیوید دریسکل    25

2-1-4-8  نظریه میانجی گری    27

2-1–5 مدل های مدیریت شهری    27

2-1-5–1انواع مدل های مدیریت شهری در کشور آمریکا 29

2-1-5-2  انواع مدل های مدیریت شهری در کشور های اروپایی    35

2-1-5-3 سیر تحول مدل های مدیریت شهری در ایران   39

2-1-5-1 جمع بندی    41

2-1-6  شهرهای مقصد گردشگری    42

2-1-6-1  شهر نور  44

2-1-6-2  شهر چالوس     45

2-1-6-3 شهر بابلسر  46

2-1-6-4  شهر تنکابن    48

2-1-7 مدیریت شهری و توسعه گردشگری    49

2-1-8  تعریف حکمرانی و انواع آن   51

2-1-8-1حکمرانی    51

2-1-8–2حکمرانی شهری    53

2-1-8–3حکومت شهری    54

2-1-8–4تفاوت بین حکومت شهری و حکمرانی شهری    55

2-1-8-5 حکمرانی الکترونیک     57

2-1-8-6 حکمرانی الکترونیک و حکمرانی شهری    59

2-1-9 اهداف حکمرانی شهری    60

2-1-10 مدل های حکمرانی شهری    60

2-1-11 حکمرانی خوب    61

2-1-12 حکمرانی خوب شهری    63

2-1-13 حکمرانی شهری و کیفیت زندگی    66

2-1-14 نقش نهاد های محلی (شهرداری و شورای شهر) در توسعه گردشگری    67

فصل دوم – بخش دوم: پیشینه تحقیق

2-2-1 مقدمه  69

2-2-2 پژوهش های داخلی    69

2-2-3 پژوهش های خارجی    71

2-2-4 اسناد حقوقی و بین المللی    72

2-2-5 اقدامات دولت ها در مهمترین کنفرانس های بین المللی    72

فصل دوم – بخش سوم: تشریح اجزای مدل

2-3-3-1مشارکت    75

2-3-3-2 حاکمیت قانون   75

2-3-3-3 شفافیت    75

2-3-3-4 مسئولیت و پاسخگویی    75

2-3-3-5 پاسخده بودن   75

2-3-3-6 بینش راهبردی    75

2-3-3-7 اجماع سازی    76

2-3-3-8 عدالت و انصاف    76

2-3-3-9 امنیت    76

 

2-3-3–10 اثر بخشی و کارایی    76

2-3-3-11 تمرکز زدایی    76

فصل سوم: روش شناسی تحقیق

3-1 مقدمه  77

3-2 روش تحقیق    78

3-3جامعه‌ی آماری    79

3-4 نمونه‌ی آماری    80

3–5روش جمع‌ آوری داده‌ها 82

3-6 روایی و پایایی ابزار پژوهش      82

3-7روش تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و اطلاعات    83

3-7-1 روش تحلیل اهمیت- عملکرد  83

3-7-1-1تشکیل ماتریس اهمیت-عملکرد  84

3-7-1–2تحلیل ماتریس اهمیت-عملکرد  86

3-7-2 روش تحلیل سلسله مراتبی    87

3-7-2-1 مدل سازی مساله تصمیم   88

3-7-2-2 مقایسه اهمیت و ارجحیت    88

3-7-2-3 بررسی میزان سازگاری در قضاوت‌ها 89

3-8  جمع بندی 90

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات

4-1مقدمه  91

4-2- روش تحلیل اهمیت – عملکرد 91

4-2–1داده های توصیفی    92

4-2-2مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر جنسیت    92

4-2–3مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر تحصیلات    93

4-2-4مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر سن    94

4-2-5 مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر میزان سابقه کاری    95

4-3 آزمون فرضیه قابلیت اعتماد یا پایایی ابزار اندازه‏گیری(پرسشنامه) 96

4-4 ارزیابی اهمیت و عملکرد شاخص های حکمرانی خوب شهری    97

4-5 آزمون دو جمله ای شاخص های حکمرانی خوب شهری    98

4-6 نمره افتراقی و تجزیه و تحلیل شکاف    99

4-7 تجزیه و تحلیل ماتریس اهمیت – عملکرد  101

4-7-1ماتریس اهمیت – عملکرد شهر بابلسر  102

4-7-2 ماتریس اهمیت – عملکرد شهر نور  104

4-7–3ماتریس اهمیت – عملکرد شهر تنکابن    106

4-7-4 ماتریس اهمیت – عملکرد شهر چالوس     108

4-8 جمع بندی روش تحلیل اهمیت – عملکرد  110

4-9 روش تحلیل سلسله مراتبی    110

4-9-1 داده های توصیفی    110

4-9-2 مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر جنسیت    111

4–9-3  مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر تحصیلات    112

4-9-4 مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر سن    113

4-9-5 مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر میزان سابقه کاری    114

4-10 مدل سازی سلسله مراتبی و تشکیل درخت تصمیم گیری    115

4-11 اولویت بندی اهمیت شاخص های حکمرانی خوب شهری    116

4-12 اولویت بندی عملکرد شاخص های حکمرانی خوب شهری    118

4-21–1اولویت بندی عملکرد در شهر بابلسر  119

4-21- 2اولویت بندی عملکرد در شهر نور  121

4-12-3 اولویت بندی عملکرد در شهر تنکابن    123

4-12-4 اولویت بندی عملکرد در شهر چالوس     125

4-13 جمع بندی روش تحلیل سلسله مراتبی    126

4-14- مقایسه دو روش اهمیت-عملکرد و تحلیل سلسله مراتبی    127

4-14-1مقایسه نمونه آماری    127

4-14-2 مقایسه نتایج حاصل از دو روش     128

4- 15 جمع بندی    130

فصل پنجم: یافته ها، نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات

5-1مقدمه  131

5-2مروری مختصر بر هدف، مسئله و چگونگی كار  131

5- 3 یافته‌ها 132

5-4بحث    135

5-5 نتیجه گیری    137

5-6 پیشنهادات کاربردی    138

5-7 محدودیت های تحقیق    141

5-8 پیشنهاد‌هایی برای تحقیقات آینده  141

منابع     142

پیوست 149

 

فهرست جداول

جدول2- 1 نردبان مشارکت   24

جدول2- 2 حرکت از مشارکت عمومی به سوی برنامه ریزی مشارکتی   27

جدول2- 3 انواع مدل های مدیریت شهری در کشورهای آمریکایی   34

جدول2- 4 مدل های مدیریت شهری در کشور های اروپایی   36

جدول2- 5 مدل های غالب مدیریت شهری در ایران   40

جدول2- 6 تفاوت بین حکومت شهری و حکمرانی شهری   56

جدول2- 7 ویژگی های مدل های حکمرانی شهری   61

جدول3- 1تعاریف مقیاس های مقایسه گزینه ها 89

جدول4- 10 موقعیت قرارگیری شاخص ها در ماتریس اهمیت – عملکرد شهر نور 105

جدول4- 11 موقعیت قرارگیری شاخص ها در ماتریس اهمیت – عملکرد شهر تنکابن   107

جدول4- 12 موقعیت قرارگیری شاخص ها در ماتریس اهمیت-عملکرد شهر چالوس    109

جدول4- 13 چگونگی توزیع نمونه آماری بر اساس متغییر جنسیت   111

جدول4- 14 چگونگی توزیع نمونه آماری بر اساس متغییر تحصیلات   112

جدول4- 15 چگونگی توزیع نمونه آماری بر اساس متغییر سن   113

جدول4- 16 چگونگی توزیع نمونه آماری بر اساس متغییر سابقه کاری   114

جدول4- 17 مقایسات زوجی و میزان سازگاری در قضاوت ها در اهمیت شاخص ها 117

جدول4- 18 وزن نهایی اهمیت شاخص ها در تحلیل سلسله مراتبی   118

جدول4- 19مقایسات زوجی و میزان سازگاری در قضاوت ها در عملکرد شاخص ها در شهر بابلسر  119

جدول4- 1چگونگی توزیع جنسیت پاسخ دهندگان   92

جدول4- 2 چگونگی توزیع تحصیلات پاسخ دهندگان   93

جدول4- 20 وزن نهایی عملکرد شاخص ها در شهر بابلسر  120

جدول4- 21 مقایسات زوجی و میزان سازگاری در قضاوت ها در عملکرد شاخص ها در شهر نور 121

جدول4- 22 وزن نهایی عملکرد شاخص ها در شهر نور 122

جدول4- 23 مقایسات زوجی و میزان سازگاری در قضاوت ها در عملکرد شاخص ها در شهر تنکابن   123

جدول4- 24 وزن نهایی عملکرد شاخص ها در شهر نور 124

جدول4- 25 مقایسات زوجی و میزان سازگاری در قضاوت ها در عملکرد شاخص ها در شهر چالوس    125

جدول4- 26 وزن نهایی عملکرد شاخص ها در شهر چالوس    126

جدول4- 27 نتایج حاصل از اولویت بندی عملکرد و اهمیت شاخص ها از دو روش IPA و AHP   128

جدول4- 28 مقایسه نتایج حاصل از دو روش IPA و AHP   128

جدول4- 3 چگونگی توزیع سن پاسخ دهندگان   94

جدول4- 4 چگونگی توزیع سابقه کار پاسخ دهندگان   95

جدول4- 5 نتیجه آزمون آلفای کرونباخ  96

جدول4- 6 میزان اهمیت و عملکرد شاخص ها بر اساس مدل IPA   97

جدول4- 7 نتایج آزمون دو جمله ای   98

جدول4- 8 نتایج تحلیل آزمون t و نمره افتراقی   100

جدول4- 9 موقعیت قرارگیری شاخص ها در ماتریس اهمیت – عملکرد شهر بابلسر  103

جدول5- 1 نتایج حاصل از مدل IPA   132

جدول5- 2 نتایج حاصل از مدل AHP   133

جدول5- 3 نتایج حاصل از آزمون نمره افتراقی و تجزیه و تحلیل شکاف   133

 

فهرست شکل ها

 

شکل1- 1مدل تحلیل اهمیت – عملکرد  8

شکل2- 1 مدل شهردار قوی – شورا 31

شکل2- 2 مدل شورا – مدیر شهر  32

شکل2- 3 حرکت به سمت حکمرانی خوب   63

شکل2- 4 مدل مفهومی تحلیل اهمیت – عملکرد  74

شکل3- 1 ماتریس اهمیت – عملکرد  86

شکل4- 1 توزیع فراوانی نمونه آماری از لحاظ جنسیت   92

شکل4- 10 ماتریس اهمیت – عملکرد داده محور شهر تنکابن   106

شکل4- 11 ماتریس اهمیت – عملکرد مقیاس محور شهر چالوس    108

شکل4- 12 ماتریس اهمیت – عملکرد داده محور شهر چالوس    108

شکل4- 13 چگونگی توزیع نمونه آماری بر اساس متغییر جنسیت   111

شکل4- 14 چگونگی توزیع نمونه آماری بر اساس متغییر تحصیلات   112

شکل4- 15 چگونگی توزیع نمونه آماری بر اساس متغییر سن   113

شکل4- 16 چگونگی توزیع نمونه آماری بر اساس متغییر سابقه کار 114

شکل4- 17 مدل تحلیل سلسله مراتبی   115

شکل4- 2 توزیع فراوانی نمونه آماری از لحاظ تحصیلات   93

شکل4- 3 توزیع فراوانی نمونه آماری از لحاظ سن   94

شکل4- 4 توزیع فراوانی نمونه آماری از لحاظ سابقه کار 95

شکل4- 5 ماتریس اهمیت – عملکرد مقیاس محور شهر بابلسر  102

شکل4- 6 ماتریس اهمیت – عملکرد داده محور شهر بابلسر  102

شکل4- 7 ماتریس اهمیت – عملکرد مقیاس محور شهر نور 104

شکل4- 8 ماتریس اهمیت – عملکرد داده محور شهر نور 104

شکل4- 9 ماتریس اهمیت – عملکرد مقیاس محور شهر تنکابن   106

شکل5- 1 ماتریس اهمیت – عملکرد شهر چالوس    134

شکل5- 2 ماتریس اهمیت – عملکرد شهر تنکابن   134

شکل5- 3 ماتریس اهمیت – عملکرد شهر نور 135

شکل5- 4 ماتریس اهمیت – عملکرد شهر بابلسر  135

 

فصل اول: کلیات تحقیق

 

• 1-1- مقدمه

امروزه جمعیت مردمی که در مناطق شهری زندگی می کنند از تمام ادوار تاریخ انسان بیشتر است. روند شهرنشینی غیر قابل بازگشت است (مصطفی قدمی و همکاران، 1391). تخمین زده شده است که جمعیت شهری دنیا تا سال 2025 دو برابر شده و به بیش از 5 میلیارد نفر خواهد رسید که بیش از 90 درصد این رشد در کشور های در حال توسعه خواهد بود (برنامه اسکان سازمان ملل[1]، 2003). از سوی دیگر جهان امروز با چالش هایی مواجه است که ناشی از دگرگونی های حاصل از پیشرفت علم و صنعت و طرح نیاز های جدید سازمانی و اجتماعی است. در جهان متحول امروز، دولت ها به تنهایی قادر به پاسخگویی به نیازهای جدید نخواهند بود. این مهم نیازمند الگوی جدیدی است که بتوان از همه ظرفیت های جامعه در بخش های دولتی، خصوصی و مدنی استفاده نمود تا تولید و ارئه خدمات عمومی را حداکثر ساخت (رفیعیان و همکاران، 1390). در سیستم مدیریت شهری نوین برای رفع این مشکلات و چالش ها در زندگی شهری، الگوهای متعددی ارائه شده است. یکی از این الگوها که مدل غالب در مدیریت شهری[2] محسوب می شود، الگوی حکمرانی شهری است[3] (زیاری و همکاران، 1390). حکمرانی موضوعی است که بر نحوه تعامل دولت ها و سایر سازمان های اجتماعی با یکدیگر، نحوه ارتباط با شهروندان و نحوه اتخاذ تصمیمات در جهانی پیچیده تمرکز داشته و فرایندی است که از طریق جوامع و سازمان ها تصمیمات خود را اتخاذ و بواسطه آن مشخص می کنند که چه کسانی در این فرایند درگیر و چگونه وظایف خود را به انجام برسانند (نوبری و همکاران، 1389). محیط شهری پیچیده، پویا و متنوع مستلزم ظرفیت بالای مدیریت است که حکمرانی خوب شهری[4] قابلیت فراهم کردن آن را دارد (صالحی، 1392). از سوی دیگر گردشگری شهری ترکیب پیچیده ای از فعالیت ها ی مختلف می باشد که از به هم پیوستن ویژگی های محیطی و میزان توانمندی و کشش شهر در جذب بازدیدکنندگان و ارائه خدمات تشکیل شده است. نخستین شرط موفقیت هر شهر در توسعه گردشگری، وجود زیرساخت های مناسب شهری، یکپارچه گی همه سازمان های ذیربط و مدیریت عاقلانه و مدبرانه در عرصه های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی است. از طرف دیگر تنسیق و آمایش جاذبه های شهر، استفاده پایدار از منابع گردشگری، ایجاد منابع و تسهیلاتی که دسترسی به جاذبه ها را تسهیل می کند، رضایت خاطر بازدیدکنندگان و کنترل محلی دومین شرط لازم در توسعه گردشگری است (دیناری، 1384). در راستای تحقق گردشگری، مدیریت شهری که از سازمان دهی عوامل، نیروها و منابع برای اداره امور و پاسخگویی نیازهای ساکنین شهر شکل گرفته، مهمترین ابزار است (رضویان، 1381).

 

• 1-2- اهمیت و ضرورت

استنباط سازمان ها و نهاد های بین المللی از حکمرانی خوب شهری مطابق با تجزیه عملکردی برنامه اسکان در دو دهه اخیر است. این تجربه بر این نکته تاکید دارد که در اداره امور شهرها نه سرمایه، نه تکنولوژی و نه حتی تخصص، کافی نیست. بلکه مدیریت مطلوب وجه ممیزه یک شهر برون گرا با مدیریت مطلوب در مقابل یک شهر با مدیریت نامطلوب یا شهر منزوی است بر این اساس حرکت اصلی در جهت حکمرانی خوب شهری، رسیدن به یک شهر برونگرا خواهد بود. در شهر برونگرا هر فرد بدون توجه به ثروت، جنسیت، مذهب، نژاد و سن، شایسته مشارکت سازنده و مثبت در فرصت های موجود در شهر است (نازک نوبری و همکاران ، 1389(. از طریق حکمروایی خوب شهری نوعی از توسعه پدید می آید که در آن فقرا حق تقدم دارند، امور زنان بهبود میابد، محیط زیست پایدار ایجاد می شود و فرصت های اشتغال و عوامل رفاهی پدید می آیند. به این ترتیب مفهوم حکمروایی خوب و توسعه پایدار انسانی جدایی ناپذیر است (محمد موئدی، 1392). هدف از شاخصهای حکمرانی خوب شهری[5] سنجش اندازه گیری و کیفیت اداره امور شهری است. با توجه به این شاخص ها هر شهر می تواند به مقایسه های منطقه ای و جهانی بر اساس کیفیت حکمرانی شهری خودش دست بزند و به طور یقین فرایند سنجش در سرعت بخشیدن به بهبود کیفیت حکمرانی محلی، نقش قابل توجه ایفا می کند. در سطح محلی نیز شاخص تسریع اقدام محلی مورد انتظار برای بهبود کیفیت حکمرانی شهری را در بر می گیرد (نازک نوبری و همکاران ، 1389).

با توجه به بررسی مفهوم حکمروایی خوب شهری میتوان مهمترین اهداف کلان آن را اینگونه بیان کرد:

• بازساخت جامعه مدنی برای تقویت و اعتلای بیشتر سازمان ها، نهادها و جوامع محلی
• کاهش فقر و جدایی گزینی های اجتماعی، قومی و فرهنگی در شهرها
• افزایش مشارکت و مداخله افراد و صاحبان منافع در فرایند های سیاسی درون شهرها
• همچنین حکمرانی خوب شهری به طور خاص نیز اهداف عملیاتی زیر را دنبال می کند:
• کاهش فساد
• بهبود کیفیت و افزایش امکان زندگی برای همه شهروندان
• حفظ دموکراسی
• ایجاد فرصت و امکان برای مردم به منظور نشان دادن خواسته ها و آمالشان در زندگی
• اعتلای امنیت، برابری و پایداری (برنامه توسعه سازمان ملل متحد[6] ، 2008).

حال با توجه به اینکه شهرهای ایران خصوصا در سالهای اخیر رشد شتابان و ناموزونی را تجربه کرده اند و با توجه به این رشد شتابان شهرنشینی و هم چنین عدم وجود سیستم مدیریتی کارامد چه در گذشته و چه در حال به نظر می رسد وجود سیستم مدیریتی جدید که نگرش پویاتر به شهر و شهروندان داشته باشد لازم است. با توجه به اینکه مدیریت شهرهای ایران در سطح پایینی است (مصطفی قدمی و همکاران، 1391) به نظر می رسد که شهرهای با مقصد گردشگری[7] (به عنوان نمونه شهرهای ساحلی استان مازندران) نیز از این قاعده مستثنی نبوده و نیازمند سیستم جدید و پویاتری می باشند تا بتوانند به توسعه پایدار دست یابند. از سوی دیگر با توجه به اینکه اقتصاد شهرهای مقصد گردشگری به ویژه شهرهای ساحلی استان مازندران وابستگی شدیدی به برنامه ریزی و مدیریت صحیح در راستای ارتقای زیرساخت های صنعت گردشگری شهری دارند و تمام شهروندان آنها به عنوان عضو فعال در این صنعت مشغول به فعالیت می باشند و خیلی از مشاغل شکل گرفته در شهرهای مقصد گردشگری در راستای همین صنعت ایجاد شده است، در این شهرها ضرورت تحقق حکمرانی خوب شهری با توجه به ویژگی مشارکتی[8] بودن آن امری انکار ناپذیر است.

[1] UN-HABITAT

[2] Urban Management

[3] Urban Governance

فهرست مطالب

عنوان                                                         صفحه
. 1 
1-1 مقدمه. 2
1-2 بررسی مصرف انرژی در برج تقطیر. 2
1-3 بیان روش های بهبود راندمان مصرف انرژی.. 3
1-4ضرورت انجام پژوهش…. 4
1-5 اهداف ونوآوری پژوهش…. 7
1-6ساختار پژوهش…. 7
. 9
2-1 مقدمه. 10
2-2 تحقیق های انجام شده پیرامون اکسرژی.. 10
2-3 تحقیق‌های انجام شده پیرامون انتگراسیون داخلی برج تقطیر. 13
2-4تحقیق‌های انجام شده پیرامون انتگراسیون داخلی برج تقطیر با بهره گرفتن از اکسرژی   15
2-5 نتیجه‌گیری 15
.. 17
3-1مقدمه. 16
3-2 مفهوم اکسرژی.. 18
3-3 مقایسه انرژی و اکسرژی.. 21
3-4 شبیه سازی و آنالیز اكسرژی برج تقطیر. 22
3-5 بهینه سازی.. 23
3-6 بهینه سازی برج تقطیر با بهره گرفتن از آنالیز اكسرژی.. 24
3-7 اثر انتگراسیون حرارتی داخلی بر روی کیفیت مصرف انرژی.. 25
3-8 موازنه اکسرژی.. 26
. 29
4-1 مقدمه. 30
4-2 بررسی بهبود کیفیت و راندمان مصرف انرژی در انتگراسیون حرارتی برج تقطیر  30
4-3 انتگراسیون حرارتی داخلی برج های تقطیر. 32
4-4 .. 36
4-5 پیاده سازی ساختار انتگراسیون حرارتی داخلی.. 37
4-6 مبدل حرارتی.. 39
4-7 روش NTU-έ. 39
4-8 روش حداقل دمای نزدیکی.. 40
4-9 شیر فشار شکن.. 41
4-10اثر انتگراسیون حرارتی داخلی بر روی میزان مصرف انرژی.. 41
4-11اثر انتگراسیون حرارتی داخلی بر روی کیفیت مصرف انرژی.. 43
4-12 بهینه سازی ترمودینامیکی برج تقطیر. 43

 

4-13 نمودار دما-آنتالپی.. 44
4-14 حداقل نیروی محرکه در طراحی فرایند. 49
4-15 نیروی محرکه در برج تقطیر. 51
4-16 تعیین حداقل اتلاف اکسرژی.. 53
4-17 نمودار حداقل نیروی محرکه. 56
4-18 محاسبه ی الگوریتم (عددی ) 57
4-19 تعیین محل مناسب برای یک برج اصلاح شده 58
. 61
5-1مقدمه. 62
5-2 واحد دی بوتانایزر پالایشگاه شیرازUnit 100) ) 62
5-3 انتگراسیون حرارتی داخلی برج تقطیر. 63
5-4 تعیین حداقل نیروی محرکه در طراحی فرایند. 64
5-5 تعیین محل مناسب برای یک برج اصلاح شده 70
5-6 نتیجه‌گیری 74
… 75
6-1نتیجه‌گیری.. 76
6-پیشنهادها 77
مراجع. 78
پیوست… 82
فهرست جدول‌ها
عنوان جدول                                                                                                              صفحه
جدول 4-1 مدل های اكتیویته مناسب برای حالت های مختلف محلول ها…………………………………………………. 37
جدول5-1.نتیجه شبیه سازی اولیه ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 71
جدول 5-2. نتیجه شبیه سازی بعد از انتگراسیون ……………………………………………………………………………………………………………………. 72
جدول 5-3. نتیجه شبیه سازی برج اصلاح شده ………………………………………………………………………………………………………………………….. 72
فهرست شکل‌ها
عنوان شکل                                                                                                                   صفحه
شکل1-1. نمای کلی از یک برج تقطیر متداول …………………………………………………………………………………… 3
شکل1-2. نمودار برج برگشت پذیر برای سیستم دو تایی……………………………………………………………………… 5
شکل 4-1. نمای کلی از یک HIDIC ایده آل………………………………………………………………………………… 33
شکل 4-2. . نمای کلی از یک برج یکپارچه حرارتی داخلی………………………………………………………………… 38
شکل 4-3. تغییرات کار مصرفی کمپرسور بر حسب نسبت تراکم کمپرسور…………………………………………… 43
شکل4-4مراحل مورد نیاز برای رسیدن به اهداف در برج……………………………………………………………………. 44
شکل4-5. نمودار ترکیب برای برج های مختلف…………………………………………………………………………………. 48
شکل 4-6.حداقل نیروی محرکه برای شبکه مبدل حرارتی…………………………………………………………………. 50
شکل 4-7. تأثیر سیال انرژی جانبی بر روی نیروی محرکه…………………………………………………………………. 50
شکل 4-8. نمودار اتلاف اکسرژی……………………………………………………………………………………………………… 53
شکل 4-9. بار حرارتی مبدل جانبی با بهره گرفتن از حداقل نیروی محرکه……………………………………………….. 54
شکل 4-10 اطلاعات پینچ درسیستم های چند جزئی……………………………………………………………………….. 56
شکل 4-11درصد اکسرژی ذخیره شده…………………………………………………………………………………………….. 59
شکل 4-12 اضافه کردن تعداد سینی های مورد نیاز………………………………………………………………………….. 60
شکل5-1. شبیه سازی واحد دی بوتانایزر پالایشگاه شیراز………………………………………………………………….. 63
شکل 5-2. شبیه سازی انتگراسیون داخلی برج دی بوتانایزر……………………………………………………………….. 64
شکل 5-3نمودار اتلاف اکسرژی برای برج دی بوتانایزر……………………………………………………………………….. 65
شکل 5-4. نمودار اتلاف اکسرژی بعد از اصلاحات………………………………………………………………………………. 66
شکل5-5. نمودار بار حرارتی هدف در برج برگشت پذیر…………………………………………………………………….. 67
شکل5-6.نمودار حداقل بار حرارتی برای05/0 = ∆………………………………………………………………………………………….. 68
شکل 5-7نمودار اتلاف اکسرژی برای 05/0 = ∆………………………………………………………………………………………………… 69

فهرست  مطالب

فصل اول: کلیات پژوهش… 1

1- 1 مقدمه. 2

1-2 اهمیت و ضروریت انجام پژوهش… 3

1-3 اهداف پژوهش… 5

1-4 ادبیات و پیشینه پژوهش: 5

1-4-1 پیشینه داخلی : 5

1-4-2  پیشینه خارجی: 7

1-5 تعریف و بیان مسأله پژوهش… 8

1-6 چهارچوب نظری: 11

1-7 فرضیات و مدل پژوهش : 12

1-8 روش و ابزار جمع آوری اطلاعات.. 13

1-9 جامعه آماری و روش نمونه گیری.. 13

1-10 قلمرو پژوهش… 14

1-11 روش تجزیه وتحلیل داده ها 14

1-12 تعاریف اصطلاحات و متغیرهای پژوهش… 14

فصل دوم: مروری بر ادبیات پژوهش… 16

2-1 مقدمه. 17

2-2 مفهوم کارآفرینی.. 18

2-2-1 سیر تاریخی کارآفرینی : 24

2-2-1-1 دوره اول: قرن 15 و 16 میلادی، (( مردمان عهده دار پروژه های بزرگ)). 25

2-2-1-2 دوره دوم: قرن 17 میلادی، (( مخاطره پذیری )). 25

2-2-1-3 دوره سوم: قرن 18 و 19 میلادی، ((تمایز کارآفرینان از دیگر بازیگران صحنه اقتصاد)). 25

2-2-1-4 دوره چهارم: دهه های میانی قرن 20 میلادی، ((نوآوری)). 26

2-2-1-5 دوره پنجم: دوره معاصر (1980 تا کنون )، ((رویکرد چند جانبه)). 26

2-2-2 اهمیت کارآفرینی : 27

2-2-3 انواع کارآفرینی.. 30

2-2-3-1 تقسیم بندی کارآفرینی بر حسب مبنای کار. 30

2-2-3-2 تقسیم بندی کارآفرینی بر حسب ماهیت.. 30

2-2-3 -3 تقسیم بندی کارآفرینی بر حسب مقیاس… 31

2-2-3-4 تقسیم بندی کارآفرینی بر حسب مضمون. 31

2-2-3-5 تقسیم بندی کارآفرینی بر مبنای سیستم و سطح فعالیت کارآفرینان. 31

2-3کارآفرین : 33

2-3-1 ویژگی های کارآفرینان. 34

2-3-2 نقش‌ و آثار كارآفرینان‌ در جامعه‌: 36

2-4 آموزش کارآفرینی : 37

2-4-1 زمینه تاریخی آموزش کارآفرینی.. 40

2-4-2 اهداف آموزش کارآفرینی.. 41

2-4-3 روش های آموزش کارآفرینی.. 43

2-4-4 آموزش كارآفرینی در ایران. 44

2-5 سرمایه انسانی.. 45

2-5-1 اهمیت سرمایه ی انسانی.. 47

2-5-2 طبقه بندی مفاهیم سرمایه انسانی.. 49

2-6 ادبیات و پیشینه پژوهش: 53

2-6-1 پیشینه داخلی : 53

2-6-2 پیشینه خارجی: 55

فصل سوم: روش شناسی پژوهش… 57

3-1 مقدمه. 58

3-2 روش و نوع پژوهش… 59

3-3 متغیر های پژوهش… 59

3-4 فرضیات و مدل پژوهش… 61

 

3-5 جامعه پژوهش… 63

3-6 قلمرو پژوهش… 64

3-7 حجم نمونه و روش نمونه گیری : 64

3-8 ابزار گردآوری اطلاعات.. 65

3-9 روش گردآوری اطلاعات.. 65

3-10 بررسی پایایی ابزار اندازه گیری.. 66

3-11 بررسی روایی ابزار اندازه گیری.. 67

3-12روش تجزیه وتحلیل داده ها 67

3-13 جمع بندی.. 68

فصل چهارم: یافته های پژوهش… 69

4-1 مقدمه. 70

4-2 آمار توصیفی.. 71

4-3 آمار استنباطی.. 74

4-3-1 تعیین نرمال بودن داده های پژوهش… 74

4-3-2 آزمون فرضیات پژوهش… 76

4-3-2-1 آزمون فرضیه اول. 76

4-3-2-2 آزمون فرضیه دوم. 77

4-3-2-3 آزمون فرضیه سوم. 78

4-3-2-4 آزمون فرضیه چهارم. 79

4-4 بیان خلاصه نتایج فرضیه ها 79

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات.. 81

5-1 مقدمه. 82

5-2 خلاصه پژوهش… 83

5-3 توصیف یافته های پژوهش… 83

5-3-1 نتایج مربوط به آمار توصیفی.. 84

5-3-2 نتایج مربوط به آمار استنباطی.. 85

5-4 پیشنهادها و راهکارها 88

5-5 محدودیت های پژوهش… 89

5-6 پیشنهادها برای پژوهش های آتی.. 89

 

فهرست جدول ها

جدول شماره 4- 1: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب جنس… 71

جدول شماره 4-2 توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب گروه سنی.. 72

جدول شماره 4-3 توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تحصیلات.. 73

جدول شماره 4-4 توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سابقه فعالیت.. 74

جدول شماره 4-5: آزمونk-s برای خوبی برازندگی توزیع نمرات مربوط.. 75

جدول شماره 4-6: نتایج آزمون T تاثیر آموزش کارآفرینی برشکل گیری سرمایه انسانی کارآفرینانه. 77

جدول شماره 4-7: نتایج آزمونT تاثیر  آموزش کارآفرینی بر عملکرد های کارآفرینانه. 77

جدول شماره 4-8: نتایج آزمون T تاثیر آموزش کارآفرینی عملی بر شکل گیری سرمایه انسانی کارآفرینانه. 78

جدول شماره 4-9: نتایج آزمون T تاثیر آموزش کارآفرینی عملی بر شکل گیری عملکرد های کارآفرینانه. 79

جداول تحلیل آماری SPSS آزمون فرضیه ها : 100

 

فهرست نمودار ها

نمودار شماره 4-1: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب جنس… 71

نمودار شماره 4-2 توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب گروه سنی.. 72

نمودار شماره 4-3 توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تحصیلات.. 73

نمودار شماره 4-4 توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سابقه کار. 74

 

فهرست شکل ها

شکل 1-1 مدل تحقیق.. 12

شکل 3-1 مدل تحقیق.. 63

 

فصل اول: کلیات پژوهش

1- 1 مقدمه

همانطور که می دانیم نقش کارآفرینان در این رشد اقتصادی- اجتماعی و اشتغالزایی انکارناپذیر است. کارآفرینان با فعالیت های خود اقتصاد جهانی را تغییر داده اند و کسب و کارهای جدید و در حال ظهور بسیاری از فعالیت های نوآورانه را تولید كرده اند که شیوه های زندگی مارا تغییر داده اند.از این رو در این دنیای در حال تغییر که رقابت ها بصورت بین المللی می باشد توجه به مقوله کارآفرینی یکی از دغدغه های مهم دانشگاه و موسسات آموزش عالی است. دانشگاه ها بایستی ضمن همکاری با دنیای کار نیازهای جامعه را مورد توجه قرار دهند و با توسعه ظرفیت های کارآفرینی توان و امکان اشتغال افراد را فراهم کنند.

آموزش  کارآفرینی در نقاط مختلف جهان به سرعت در دانشگاه ها و کالج ها در حال رشد است کتز[1] و همکاران2005 دولت ها به طور مستقیم و غیرمستقیم از طریق سرمایه گذاریهای عمده در کارفرمایان احتمالی آینده و کسب و کارهای کوچک موجود در حال رشد می باشند. این روند با تایید این نکته که کارآفرینی می تواند نقشی مهم (حتی حیاتی) در رشد اقتصادی و اشتغال و ادعای این که آموزش کارآفرینی می تواند نقشی حیاتی در توسعه کارآفرینان بیشتر یا توانمندتر بازی کند، تقویت می شود.

آموزش کارآفرینی مهم ترین تلاشی است که بستر لازم برای فراگیری دانش و مهارتهای ضروری رابرای افراد علاقمند مخصوصا دانشجویان و دانش آموختگان دانشگاهی که جویای مشاغل ارضاکننده و چالش انگیز هستند فراهم می کند. این مسئولیت کلا بر عهده دانشگاه ها به ویژه دانشکده ها و گروه های علمی، تخصصی است که با توجه به مقتضیات کنونی و آتی کشور در جهت ایجاد سیستم های مطالعاتی و تدوین برنامه های آموزشی مناسب آموزش کارآفرینی را در سطح دانشگاه ها نهادینه کنند.

آمادگی ورود به کسب و کار را شاید بتوان مهمترین ثمره آموزش های کارآفرینی دانست. دوره های آموزش کارآفرینی باید به گونه ای طراحی و اجرا شوند که فارغ التحصیلان این دوره ها بتوانند با بهره مندی از حس استقلال طلبی و اعتماد به نفس کافی وارد بازار کارشده و با شناخت کامل از محیط و قوانین کسب و کار، فرصت های بازار را شناسایی کرده و با بهره گیری از خلاقیت و ریسک پذیری، دانش مدیریتی خود را برای تشکیل یک تیم کاری مورد استفاده قرار داده و کسب و کار مناسبی را راه اندازی نمایند. از این رو پژوهش حاضر در پی بررسی تاثیر آموزش های کارآفرینی بر میزان آمادگی افراد برای ورود به کسب و کار می باشد. در این فصل، پس از تبیین ضرورت و اهمیت موضوع، به بیان مسئله پرداخته و سپس اهداف، سوالات و فرضیات پژوهش را برخواهیم شمرد. در ادامه، کاربرد ها و قلمرو پژوهش را بیان نموده و پس از تعریف واژگان کلیدی پژوهش ، سازمانده ی پژوهش و چگونگی ارتباط مباحث را تشریح می کنیم.

 

 

1-2 اهمیت و ضروریت انجام پژوهش

دولت ها و نظام های سیاسی در کشور های مختلف در تلاش برای رشد اقتصادی و توانمندی بومی اقتصاد ملی خود می باشند و از آنجاییکه پس از روی دادن تحولات بزرگ سیاسی و اقتصادی در دهه 90 میلادی که منجر به فروپاشی عقاید کمونیستی و جهانشمول شدن نظریه های مبتنی بر بازار و سرمایه داری شده است.در نظامات سیاسی و اقتصادی معمول در عصر حاضر، عمده فعالیت های اقتصادی بر عهده کنشگران خصوصی و کارآفرینان بخش خصوصی می باشد.

از آنجاییکه کنترل اقتصاد بطور عمده در اختیار فعالان اقتصادی بخش خصوصی می باشد و لذا با توانمند سازی ایشان از طریق آموزش های کارآفرینی می تواند بر خروجی کلی اقتصاد و ابتکارات و فعالیت های کارآفرینی اثر جدی گذاشت .

با توجه به موارد بالا، با اهتمام ویژه دولتها بر توانمند سازی نیروی انسانی، آموزش کارآفرینی در نقاط مختلف جهان به سرعت در دانشگاه ها و کالج ها در حال رشد است و تلاش دولتها به طور مستقیم و غیرمستقیم جهت سرمایه گذاریهای عمده بر کارفرمایان احتمالی آینده و کسب و کارهای کوچک موجود در حال رشد می باشد. این روند با تایید این نکته تقویت می شود که کارآفرینی می تواند نقشی مهم (حتی حیاتی) در رشد اقتصادی و اشتغال در آینده بازی کند و ادعا می گردد که آموزش کارآفرینی می تواند نقشی حیاتی در توسعه کارآفرینان بیشتر یا توانمندتر بازی کند ایفا نماید. متاسفانه، همانطور که محقان متعددی ذکرنموده اند شواهد اندکی برای تایید این ادعاها وجود دارد.

کارآفرینی بعنوان سنبل و نماد تلاش و موفقیت در امور تجاری بوده و کارآفرینان پیشگامان موفقیتهای تجاری در جامعه هستند. توانایی آنها در بهره گیری از فرصتها، نیروی آنها در نوآوری و ظرفیت آنها در قبال موفقیت، بعنوان معیارهایی هستند که کارآفرینی نوین بوسیله آنها سنجیده می شود. کارآفرینان از نظر رهبری، مدیریت، نوآوری، کارایی، ایجاد شغل، رقابت، بهره وری و تشکیل شرکتهای جدید سهم مهمی در رشد اقتصادی دارند. بنابر اعتقادی، در جوامع لازم است كه جهت توسعه همه جانبه انقلاب کارآفرینی رخ دهد. این انقلاب در قرن حاضر، اهمیتی به مراتب بیشتر از انقلاب صنعتی دارد. کارآفرینی یا همان فرایند کشف فرصتها بیان می کند که چگونه افراد بصورت مستقل و یا در داخل سازمانها، مسائل و چالشهای ناشناخته را می بینند و چارچوبی جدید از ابزارها و اهداف ایجاد می کنند تا از آنها استفاده کنند. البته کارآفرین فقط مواردی را می بیند و برای استفاده از آن برنامه ریزی می کند که ارزش لازم را داشته باشند. در راستای استفادهاز فرصتها، کارآفرین کالاها یا خدماتی را به جامعه عرضه می کنند که مشتری پسند بوده و بازار یا محیط خواهان آنهاست. بنابراین لازم است کارآفرین اطلاعات کاملی از بازار و محیط داشته باشند. فرایند مبادله و تعامل با محیط می تواند این اطلاعات را فراهم کند.

در سالهای اخیر تقویت و توسعه کارآفرینی از مهم ترین مسائلی است که در سیاست های کلان یک کشور به آن پرداخته می شود. این مسئله به دلیل نقش و اهمیت قابل توجه کارآفرینان در رشد و پیشرفت اقتصادی کشور می باشد. در وضعیتی که نقش کارآفرینی در اشتغال زایی و رشد اقتصادی، اجتماعی تمام کشورها بالاخص کشورهای توسعه یافته در دهه های اخیر ثابت شده است، آموزش و تعلیم کارآفرینی بین افراد جامعه به مسئله روز کشورهای فرا صنعتی تبدیل شده است. کارآفرینی علاوه بر ایجاد اشتغال موجب بالا رفتن کیفیت زندگی، توزیع مناسب درآمد، کاهش اضطرابهای اجتماعی و بهره وری از منابع ملی می شود. صاحبنظران بر این عقیده هستند که فرایند و برنامه های آموزشی ویژه می تواند با تغییر بینش و فرهنگ افراد و تجهیز آنها به دانش و مهارتهای خاص راهی را که آنها احتمالا زمان طولانی به آن می رسند بسیار کوتاه نموده و به سرعت یک کارآفرین بالقوه را به یک کارآفرین بالفعل تبدیل می کند. به همین منظور در جند سال گذشته دولتها بطور جدی به تشویق کارآفرینی پرداخته اند. یکی از مهمترین راهکار های توسعه کارآفرینی در میان دانشجویان، توسعه و ارتقا رفتار کارآفرینانه افراد از طریق ترویج، آموزش، حمایت و شناخت مستعدان کارآفرینی است. بدین منظور برای ارتقا قابلیت های کارآفرینی باید برنامه های آموزشی خاصی برای افراد مستعد تدوین شود تا از این طریق بجای این که فارغ التحصیلان دانشگاه ها بدنبال استخدام و جستجوی کار باشند خودشان کسب و کار جدید ایجاد کنند.از اینرو ترویج فرهنگ کارآفرینی مستلزم درک اهمیت آن توسط سیاست گذاران و برنامه ریزی جامع و حمایت همه جانبه مقامات و کارگزاران دولتی است

طبق نتایج پژوهش های انجام شده چرخه یادگیری کارآفرینانه، صلاحیت های کارآفرینی را تقویت کرده و از آن حمایت می کند. پژوهش های ((هی وارد[2])) نیز نشان داده است که دوره های کارآفرینی نه تنها دانش و مهارت های مفید به دانشجویان ارائه می دهد، بلکه موجب آگاهی بیشتر ایشان نسبت به مسایلی که در آن آگاهی نداشتند نیز می شود و آنها را به سمت جستجوی اطلاعات بیشتر در این زمینه رهنمون می کند. بر اساس پژوهش (یوچان[3]) برخی دانشگاه ها و دانشکده های مالزی کارآفرینی را بعنوان یکی از موضوع های مهم درسی در نظر گرفته اند و با آموزش رسمی به افراد توانسته اند آنها را کارآفرین نمایند. از سوی دیگر برخی پژوهش های داخلی نشان میدهند که آموزش های کارآفرینی فعلی دانشگاه های ایران برای ترویج کارآفرینی نامناسب است. لذا میزان کارآیی و اثربخشی برگذاری دوره های آموزش کارآفرینی در دانشگاه های کشور وابستگی مستقیم به میزان توجه به این نکته دارد که ((آموزش کارآفرینی به خودی خود هدف نیست)) بلکه آنچه که از ابتدای طراحی دوره های آموزش کارآفرینی باید مورد نظر باشد این است که (( آموزش های کارآفرینی)) چگونه می تواند(( تعداد کارآفرینان)) و همچنین (( میزان کارآفرینی)) آنها را افزایش دهد. اقتصاد کشور در صورتی پویایی و روند رو به رشد مستمر خواهد داشت که خروجی دانشگاه های کشور یعنی فارغ التحصیلان دانشگاه ها بتوانند پاسخگوی نیاز بازار کار باشند. در واقع تعادل عرضه و تقاضای نیروی کار در شرایطی به وقوع

1-1 مقدمه

مدیریت مالی جدید، با بررسی تئوری بازار کارا، بی‌قاعدگی‌های تقویمی مانند اثر روزهای معاملاتی هفته، اثر آخر هفته، اثر آخر سال و نیز اثر تعطیلات را در بازارهای مالی شناسایی و مورد تأکید قرار داده است و از این طریق کارایی بازار مالی را به چالش کشیده است. در بازار کارا اطلاعات مربوط به بازار و یکایک سهام در دسترس همه است. از این‌رو کسی نمی‌تواند به‌طور مرتب بازده اضافی کسب کند. اثرات تقویمی موجب ایجاد بازدهی‌هایی می‌شوند که متناسب با ریسک نیستند. این تحقیق بر آن است وجود اثر تعطیلات را به‌عنوان یکی از اثرات تقویمی شناخته شده در دنیا، در بازار سهام تهران بررسی کند.

1-2 تبیین موضوع تحقیق

شواهد تجربی فراوانی در نقاط مختلف دنیا، حکایت از وجود الگوهای تکرارپذیر در طول زمان دارد. این امر با مفاهیم بازار کارا و تئوری‌های مرتبط با آن سازگار نیست. اساس و بنیان مفهوم کارایی بازار و تئوری‌های نوین مالی، بر غیرقابل پیش‌بینی بودن رفتار بازار در بلندمدت بنا نهاده شده است. جمع کثیری از محققین در سال‌های اخیر، ریشه‌ی این پدیده‌ها را در مباحث مالی رفتاری[1] جست‌وجو می‌کنند. یکی از معروف‌ترین این روندها بی‌نظمی‌های دوره‌ای[2] است که توجه خود را به کشف روندهای دوره‌ای موجود در بازار معطوف می‌سازد. در بین این بی‌نظمی‌های دوره‌ای که مورد بررسی قرار گرفته‌اند، اثرات تقویمی[3] جایگاه ویژه‌ای را به خود اختصاص داده‌اند. اثرات تقویمی توجه خود را به بررسی رفتار بازار در اوقات مختلف سال (از جمله اثر ابتدای سال[4] (اوقات مختلف ماه (شامل اثر گردش ماه[5]) اوقات مختلف هفته (اثر روزهای هفته[6] و اثر آخر هفته[7] ( و روزهای قبل و بعد از تعطیلات رسمی (اثر تعطیلات[8](  معطوف می‌سازد. (حساب تعطیلات رسمی از تعطیلات آخر هفته جدا است.)

یكی از پایه‌های اساسی نظریه مدرن مالی، طی سال‌های دهه 50 نظریه بازار كاراست. یكی از مباحث و آزمون‌هایی كه در سطح ضعیف كارایی بازار صورت می‌گیرد، بررسی وجود یا عدم وجود الگوهای فصلی و تقویمی است كه بر اساس اطلاعات تاریخی، شناسایی شده و مورد توجه تحلیل‌گران جهت پیش‌بینی آینده قرار می‌گیرد. الگوهای تقویمی با بررسی تاریخی، بازده اوراق بهادار و یا حجم معاملات در مقاطع زمانی مشخص، شناسایی می‌شود و در صورت معنادار بودن چنین الگویی، اطلاعات تاریخی مبنایی جهت تصمیم‌گیری آینده سهامداران می‌شود. براساس فرضیه كارا، الگوی فصلی نباید دارای اثرات معنادار باشد. بعضی از آزمون‌های تجربی نشان داده‌اند كه استفاده از الگوهای خاص معامله، بر اساس اوقات مختلف روز، ماه یا سال، می‌تواند منجربه ایجاد بازده اضافی گردد. كسب بازده اضافی، كارایی بازار را به چالش می‌كشاند. بنابراین اثرات تقویمی یا دوره‌ای، می‌تواند به‌عنوان یكی از فاكتورهای پیش‌بینی‌كننده رفتار آتی سهام مطرح باشد. الگوهای فصلی با بررسی تاریخی بازده اوراق بهادار و یا حجم معاملات در مقاطع زمانی مشخص، شناسایی می‌شود و در صورت معنادار بودن چنین الگویی، اطلاعات تاریخی، مبنایی جهت تصمیم‌گیری آینده سهامداران می‌شود. بسیاری از مطالعات انجام گرفته با بررسی اثر پایان سال، اثر روزهای هفته، اثر ماه های خاص سال و مانند آن به الگوی خاصی در رفتار بازار پی بردند. (راعی و شیرزادی، 1387). مطالعات زیادی در کشورهای مختلف انجام شده که در آن شواهدی دال بر وجود بازده‌های غیرعادی بالا در روزهای قبل از تعطیلات رسمی یاد می‌شود. مطالعات زیادی بازده غیرعادی روز قبل از تعطیلی را نه تنها برای تعطیلات سال نو و کریسمس، بلکه برای سایر تعطیلات نیز یافتند. اثرات تعطیلی یکی از مهمترین بی‌قاعدگی‌های تقویمی شناسایی شده در بازارهای مالی هستند. تعطیلات بازارهای مالی معمولاً در روزهای ملی، اولین روزهای سال نو، تعطیلات مذهبی و غیره هستند. دو دسته از اثرات تعطیلی شناسایی شده‌اند: (Dumitriu et al., 2011)

• اثر روز قبل از تعطیلی، زمانی‌که بازده قیمت روز قبل از تعطیلات به‌طور معناداری متفاوت از روزهای دیگر است.
• اثر روز بعد از تعطیلی که شامل تفاوت معنادار مابین بازده قیمت روز پس از تعطیلات و سایر روزهاست.

این دو اثر تعطیلی در بسیاری از کشورها شناسایی شده‌اند. اگرچه مطالعات زیادی وجود بازده غیرعادی در روزهای قبل از تعطیلات را تأیید کرده‌اند، اما تعداد کمی از آنها سعی در توضیح اینکه چرا این اثر وجود دارد، کرده‌اند. (Tangjitprom, 2010)

بررسی اثر تعطیلات، به عنوان زیرمجموعه اثرات تقویمی (شاخه‌ای از مالی رفتاری)، بر بازده قیمت در روز قبل و بعد از تعطیلات رسمی توجه می‌كند و به دنبال این است تا ببیند آیا تفاوت معنی‌داری بین بازده روز قبل از تعطیلات با بازده سایر روزها (مطابق آنچه در بسیار ی از بازارهای نقاط مختلف دنیا دیده شده) و نیز بین بازده پس از تعطیلات با بازده سایر روزها وجود دارد یا خیر؟

مطالعات زیادی در كشورهای مختلف انجام شده كه در آن شواهدی دال بر وجود بازده‌های غیرعادی بالا در روزهای قبل از تعطیلات رسمی، به دلیل

 افزایش فعالیت در چنین روزهایی و کمتر بودن آن در روزهای پس از تعطیلات می‌باشد. در بسیاری از مطالعات، رفتار فصلی بازده روزانه بازار سهام در روزهای قبل از تعطیلی، نشان داده شده است. مطالعات زیادی در بازار سهام ایالات متحده، حاکی از وجود بازده غیرمعمول اضافی در روزهای قبل از تعطیلات هم در شرکت‌های بزرگ و هم در شرکت‌های کوچک است. در مطالعاتی بازده روزهای قبل از تعطیلات در ایتالیا را بررسی شد و بازده اضافی در روزهای قبل از تعطیلات مهم عمومی ایتالیا، تأیید شد. در مطالعات دیگری نیز اثر روز قبل از تعطیلی در کشورهایی مانند کانادا، ژاپن، استرالیا و هنگ کنگ تأیید شد.

1-3 اهمیت و ضرورت اجرای تحقیق

امروزه بازار سرمایه از بخش‌های حیاتی اقتصاد هر کشوری است که با رشد و توسعه اقتصاد، جایگاه گسترده‌تر و مهمتری یافته است. این بازار با هدایت سرمایه و پس‌انداز مردم، راه توسعه و ایجاد شغل و افزایش سطح رفاه عمومی را هموار می‌کند. یکی از مهمترین عوامل تأثیرگذار بر رشد اقتصادی، شکل‌گیری پس‌انداز و تجهیز آن به سمت سرمایه‌گذاری است. بازار سرمایه از سه بخش اصلی تشکیل شده است: بخش اول سهامداران و سرمایه‌گذارانند که وجوه اضافی خود را مصروف سرمایه‌گذاری کرده‌اند. بخش دوم، بازار اوراق بهادار است که محیطی را برای معامله بین خریدار و فروشنده فراهم می‌آورد. بخش سوم نیز شرکتهای پذیرفته شده در بورس یا سرمایه‌پذیرانند که در ازای دریافت اندوخته‌های سرمایه‌گذاران، اوراق بهادار را به آنها واگذار می‌کنند. در صورت عدم وجود هریک از عناصر فوق، بازار سرمایه تشکیل نخواهد شد.

بدون شک از دید یک سرمایه‌گذار، هیچ چیز شیرین‌تر از کشف روندهای موجود در بازار و کسب بازده نیست. جدای از جذابیت‌های عملی و پرسود شناسایی این‌گونه روندها برای سرمایه‌گذاران فعال در بازار، شناخت چنین روندهایی از دید محققان و پژوهشگران علاقمند در زمینه مسائل اقتصادی، بسیار پراهمیت است.

یک بازار با توجه به مجموعه‌ای از اطلاعات خاص، در صورتی کارا است که کسب سودهای غیرنرمال (به غیر از آنهایی که به‌طور شانسی به دست می‌آیند) از طریق استفاده از این مجموعه اطلاعات برای قاعده‌مندسازی تصمیمات خرید  فروش، امکان‌پذیر نباشد. (شارپ و همکاران، 1391)

در بازارهای غیرکارا، سرمایه‌گذاران می‌توانند با خرید و فروش اوراق بهادار، انتظار بازده غیرعادی بالا را داشته باشند. بسیاری از مطالعات صورت گرفته در بورس اوراق بهادار تهران، کارایی بازار سهام تهران را حتی در سطح ضعیف به چالش کشیده‌اند. یکی از عواملی که می‌تواند سرمایه‌گذاران را در به‌دست آوردن سود اضافی یاری رساند، شناسایی الگوهای فصلی یا همان بی‌قاعدگی‌های تقویمی است. یکی از مهمترین آنها اثر تعطیلی است که در بسیاری از کشورهای دنیا شناسایی شده است. به رغم فقدان سوابق داخلی پیرامون اثر تعطیلات، تحقیقات خارجی زیادی در بازارهای مختلف دنیا پیرامون این موضوع صورت گرفته است. از آنجا که دانش مالی رفتاری از زمینه‌های کاملاً جدید دانش مالی است، اهمیت دارد که تحقیقات آتی به سوی این مباحث جدید سوق داده شوند و قابلیت کاربرد و اجرای آن در بازارهای در حال توسعه‌ای چون ایران بررسی شود.

1-4 اهداف تحقیق

1-4-1 هدف اصلی

هدف اصلی این تحقیق بررسی وجود الگوی تقویمی در روزهای قبل و بعد از تعطیلات در بورس اوراق بهادار تهران است. همچنین این تحقیق به دنبال آن است تا اثر تعطیلات رسمی را از سایر اثرات تقویمی مذکور جداسازی كند.

1-4-2 اهداف فرعی

1. تجزیه و تحلیل بازدهی بازار بورس تهران، به منظور تعیین این ‌که آیا سرمایه‌گذاران می‌توانند با پیروی کردن از یک الگوی مشخص، در روزهای قبل یا بعد از تعطیلی، بازده اضافی کسب کنند؟
2. یافتن رابطه بین نوع تعطیلی و بازده بازار سهام.
3. یافتن رابطه‌ای بین تعداد روزهای تعطیل در هر دوره تعطیلی، و بازده بازار سهام در روز قبل و بعد از تعطیلی.

1-5 سؤالات تحقیق

هر تحقیق فرایندی علمی و روشمند است که طی آن، پژوهشگر تلاش می‌کند تا برای یک مسأله پاسخی نظری پیدا کند و یا برای حل یک مشکل واقعی در دنیای عمل راهکاری بیابد. (خاکی، 1388) لذا سؤالات ذیل را به‌عنوان مسأله تحقیق حاضر بیان می‌کنیم که شامل یک سؤال اصلی و سؤالات فرعی مستخرج از سؤال اصلی می‌باشد.

1-5-1 سؤال اصلی

آیا اثر تعطیلی در بازار بورس اوراق بهادار تهران وجود دارد؟

1-5-2 سؤالات فرعی

1. آیا بازده غیرمعمول اضافی در روز قبل از تعطیلات در بازار سهام ایران نیز وجود دارد یا خیر؟
2. آیا بازده غیرمعمول اضافی در روز بعد از تعطیلات در بازار سهام ایران نیز وجود دارد یا خیر؟
3. آیا رابطه معناداری بین تعداد روزهای تعطیل در هر دوره تعطیلی و روز قبل از تعطیلی در شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران تهران وجود دارد یا خیر؟
4. آیا رابطه معناداری بین تعداد روزهای تعطیل در هر دوره تعطیلی و روز بعد از تعطیلی در شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران وجود دارد یا خیر؟
5. آیا تفاوتی بین تعطیلات سوگواری و شادی در شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران وجود دارد یا خیر؟

[1]. Behavioral Finance

[2]. Seasonal anomaly

[3]. Calender Effect

فهرست مطالب

عنوان……………………………………………………………………………………………………………. صفحه

فصل اول: مقدمه – بررسی منابع

پیشگفتار…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 2

1-1- پلی‌اتیلن تجاری………………………………………………………………………………………………………………….. 3

1-1-1- تاریخچة پلی‌اتیلن…………………………………………………………………………………………………… 3

1-1-2- پلی‌اتیلن از دیدگاه اقتصادی…………………………………………………………………………………. 8

1-1-3- مقایسة کاتالیزور فیلیپس با سایر کاتالیزورها…………………………………………………….. 10

1-2- ساختار کاتالیزور فیلیپس و مکانیسم عملکرد آن…………………………………………………………. 13

1-3- توسعة کاتالیزورهای فیلیپس………………………………………………………………………………………….. 14

1-4- روش‌های آنالیز محصولات پلیمری…………………………………………………………………………………. 16

1-4-1- سرعت جریان مذاب……………………………………………………………………………………………. 17

1-4-2- دانسیتة حالت مذاب…………………………………………………………………………………………… 17

1-4-3- دانسیتة توده‌ای…………………………………………………………………………………………………… 18

1-4-4- آنالیز اندازة ذرات………………………………………………………………………………………………… 19

1-5- اهداف کار پژوهشی حاضر………………………………………………………………………………………………. 21

فصل دوم: بخش تجربی – مواد و روش‌ها

2-1- مواد شیمیایی مورد استفاده……………………………………………………………………………………………. 23

2-1-1- هگزان نرمال (n-Hexane)………………………………………………………………………………….. 23

2-1-2- 1- هگزن ((1-Hexene……………………………………………………………………………………… 23

2-1-3- محلول تری n- اکتیل آلومینیم ((TnOA در هگزان نرمال……………………………… 23

2-1-4- کاتالیزور فیلیپس (Phillips Catalyst)……………………………………………………………… 23

2-1-5- اتیلن ((Ethylene……………………………………………………………………………………………….. 24

2-1-6- هیدروژن (H2)…………………………………………………………………………………………………….. 24

2-2- دستگاه‌های مورد استفاده………………………………………………………………………………………………… 24

2-2-1- راکتور تحقیقاتی………………………………………………………………………………………………….. 24

2-2-2- دستگاه تعیین سرعت جریان مذاب………………………………………………………………….. 25

2-2-3- دستگاه تعیین دانسیتة حالت مذاب…………………………………………………………………. 25

2-2-4- دستگاه آنالیز اندازة ذرات…………………………………………………………………………………… 25

2-3- روش‌های تجربی………………………………………………………………………………………………………………. 25

2-3-1- شمای کلی راکتور……………………………………………………………………………………………….. 25

2-3-2- بررسی اثر TnOA………………………………………………………………………………………………. 27

2-3-3- بررسی اثر کومونومر 1- هگزن…………………………………………………………………………… 28

2-3-4- بررسی اثر هیدروژن……………………………………………………………………………………………. 29

2-3-5- کوپلیمریزاسیون اتیلن با 1- هگزن در حضور هیدروژن………………………………….. 29

2-3-6- بررسی اثر جایگزینی حلال………………………………………………………………………………… 30

فصل سوم: بحث و نتیجه‌گیری

3-1- روند کلی واکنش پلیمریزاسیون اتیلن…………………………………………………………………………… 32

3-2- بررسی اثر TnOA……………………………………………………………………………………………………………. 33

3-3- بررسی اثر کومونومر 1- هگزن……………………………………………………………………………………….. 38

 

3-4- بررسی اثر هیدروژن…………………………………………………………………………………………………………. 43

3-5- بررسی کوپلیمریزاسیون اتیلن با 1- هگزن در حضور هیدروژن………………………………….. 48

3-6- بررسی اثر جایگزینی حلال…………………………………………………………………………………………….. 49

نتیجه‌گیری………………………………………………………………………………………………………………………………….. 50

فهرست منابع………………………………………………………………………………………………………………………………. 51

فهرست شکل‌ها

شکل (1-1) – ساختار آرایش‌های مولکولی مختلف پلی‌اتیلن………………………………………………….. 9

شکل (1-2) – منحنی توزیع جرم مولکولی محصولات پلیمری تولید شده توسط سیستم‌های مختلف کاتالیستی……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 11

شکل (1-3) – منحنی تغییرات ویسکوزیته در مقابل تغییر سرعت برش…………………………….. 12

شکل (1-4) – مکانیسم احتمالی پلیمریزاسیون اتیلن در حضور کاتالیزور فیلیپس……………. 14

شکل (3-1) – واکنش حذف رطوبت توسط تری‌آلکیل آلومینیم…………………………………………. 32

شکل (3-2) – دیاگرام مربوط به اثر TnOA بر روی قابلیت تولید محصول…………………………. 35

شکل (3-3) – دیاگرام مربوط به اثر TnOA بر روی سرعت جریان مذاب…………………………… 36

شکل (3-4) – دیاگرام مربوط به اثر TnOA بر روی دانسیته……………………………………………….. 36

شکل (3-5) – دیاگرام مربوط به اثر TnOA بر روی دانسیتة توده‌ای………………………………….. 37

شکل (3-6) – دیاگرام مربوط به اثر TnOA بر روی اندازة متوسط ذرات……………………………. 37

شکل (3-7) – هیستوگرام مربوط به توزیع اندازة ذرات در بررسی اثر TnOA…………………… 38

شکل (3-8) – دیاگرام مربوط به اثر کومونومر 1- هگزن بر روی قابلیت تولید محصول…….. 40

شکل (3-9) – دیاگرام مربوط به اثر کومونومر 1- هگزن بر روی سرعت جریان مذاب………. 41

شکل (3-10) – دیاگرام مربوط به اثر کومونومر 1- هگزن بر روی دانسیته………………………… 41

شکل (3-11) – دیاگرام مربوط به اثر کومونومر 1- هگزن بر روی دانسیتة توده‌ای…………… 42

شکل (3-12) – دیاگرام مربوط به اثر کومونومر 1- هگزن بر روی اندازة متوسط ذرات…….. 42

شکل (3-13) – هیستوگرام مربوط به توزیع اندازة ذرات در بررسی اثر کومونومر 1- هگزن 43

شکل (3-14) – واکنش انتقال به هیدروژن در پلیمریزاسیون اتیلن…………………………………….. 43

شکل (3-15) – دیاگرام مربوط به اثر هیدروژن بر روی قابلیت تولید محصول……………………. 45

شکل (3-16) – دیاگرام مربوط به اثر هیدروژن بر روی سرعت جریان مذاب…………………….. 45

شکل (3-17) – دیاگرام مربوط به اثر هیدروژن بر روی دانسیته………………………………………….. 46

شکل (3-18) – دیاگرام مربوط به اثر هیدروژن بر روی دانسیتة توده‌ای…………………………….. 46

شکل (3-19) – دیاگرام مربوط به اثر هیدروژن بر روی اندازة متوسط ذرات……………………… 47

شکل (3-20) – هیستوگرام مربوط به توزیع اندازة ذرات در بررسی اثر هیدروژن……………… 47

فهرست جداول

جدول (3-1) – داده‌های مربوط به بررسی اثر TnOA در پلیمریزاسیون اتیلن با کاتالیست بر پایة کروم   34

جدول (3-2) – درصد توزیع اندازة ذرات در بررسی اثر TnOA…………………………………………… 34

جدول (3-3) – داده‌های مربوط به خواص فیزیکی محصولات در پلیمریزاسیون اتیلن در حضور کومونومر 1- هگزن………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 39

جدول (3-4) – درصد توزیع اندازة ذرات در پلیمریزاسیون اتیلن در حضور کومونومر 1- هگزن…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 40

جدول (3-5) – پلیمریزاسیون اتیلن با غلظت متفاوت هیدروژن و داده‌های حاصل از آنالیز پلیمرهای حاصل       44

جدول (3-6) – درصد توزیع اندازة ذرات در پلیمریزاسیون اتیلن با غلظت متفاوت هیدروژن 44

جدول (3-7) – داده‌های مربوط به خواص فیزیکی محصولات در کوپلیمریزاسیون اتیلن با 1- هگزن در حضور هیدروژن………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 48

جدول (3-8) – درصد توزیع اندازة ذرات در کوپلیمریزاسیون اتیلن با 1- هگزن در حضور هیدروژن………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 48

جدول (3-9) – داده‌های مربوط به خواص فیزیکی محصولات در بررسی اثر جایگزینی حلال 49

جدول (3-9) – درصد توزیع اندازة ذرات در بررسی اثر جایگزینی حلال……………………………. 49

 

چکیده:

پلیمریزاسیون اتیلن در حضور کاتالیزور فیلیپس و در فاز دوغابی با موفقیت انجام گرفت. در ادامة کار، تأثیر برخی از پارامترهای مؤثر در پلیمریزاسیون اعم از اثر تری‌آلکیل آلومینیم، اثر کومونومر 1- هگزن، اثر هیدروژن و همچنین اثر جایگزینی حلال مورد بررسی قرار گرفت. تغییرات در اکتیویتة کاتالیست، میزان تولید محصول و همچنین آنالیز برخی از مهم‌ترین خصوصیات محصولات بدست آمده نظیر تعیین سرعت جریان مذاب، تعیین دانسیتة حالت مذاب و