فهرست مطالب

عنوان……………………………………………………………………………………………………………………… صفحه

چكیده………………………………………………………………………………………………………………….. 1

فصل اول – كلیات پژوهش …………………………………………………………………………………… 2

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………. 3

1-1) بیان مسأله پژوهش…………………………………………………………………………………………… 3

1-2) اهمیت و ضرورت انجام پژوهش………………………………………………………………………… 5

1-3) اهداف پژوهش……………………………………………………………………………………………….. 6

1-4) سوالات پژوهش………………………………………………………………………………………………. 6

1-5) فرضیه‏های پژوهش………………………………………………………………………………………….. 6

1-6) حدود تحقیق………………………………………………………………………………………………….. 8

1-6-1) قلمرو مکانی……………………………………………………………………………………………… 8

1-6-2) قلمرو زمانی………………………………………………………………………………………………. 8

1-6-3) قلمرو موضوعی………………………………………………………………………………………….. 8

1-7) تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرها………………………………………………………………………. 8

1-7-1) متغیر مستقل………………………………………………………………………………………………. 8

1-7-2) متغیرهای وابسته…………………………………………………………………………………………. 8

 

فصل دوم – ادبیات و پیشینه تحقیق………………………………………………………………………… 10

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………. 11

بخش اول- ساختار مالی………………………………………………………………………………………….. 11

2-1) تئوریهای ساختار سرمایه…………………………………………………………………………………….. 11

2-1-1) نظریه سنتی…………………………………………………………………………………………. 13

2-1-2) نظریه درآمد خالص………………………………………………………………………………. 14

2-1-3) نظریه درآمد خالص عملیاتی…………………………………………………………………… 14

2-1-4) نظریه میلر و مودیلیانی…………………………………………………………………………… 15

2-1-4-1) بدون وجود مالیات……………………………………………………………………………. 16

2-1-4-2) با درنظر گرفتن مالیات……………………………………………………………………….. 16

 

فهرست مطالب

عنوان……………………………………………………………………………………………………………………… صفحه

 

2-1-5) تئوری سلسله مراتبی……………………………………………………………………………… 17

2-1-6) تئوری موازنه……………………………………………………………………………………….. 18

2-1-6-1) تئوری موازنه ایستا…………………………………………………………………………….. 19

بخش دوم- فاکتورهای کلان اقتصادی………………………………………………………………………… 20

2-2) تورم……………………………………………………………………………………………………………… 21

2-2-1) پیامدهای تورم……………………………………………………………………………………… 22

2-2-2) آثار سیاسی و اجتماعی تورم……………………………………………………………………. 22

2-2-3) اثر تورم بر سودآوری بانک‎ها………………………………………………………………….. 22

2-3) نرخ ارز………………………………………………………………………………………………………….. 23

2-3-1) تغییرات نرخ ارز…………………………………………………………………………………… 24

2-3-2) اثر نرخ ارز بر سودآوری بانک‎ها………………………………………………………………. 24

2-4) تولید ناخالص داخلی (GDP)……………………………………………………………………. 25

2-4-1) تولید ناخالص داخلی واقعی در مقابل تولید ناخالص داخلی اسمی…………………… 26

2-4-2) اثر GDP  بر سودآوری بانک‎ها………………………………………………………………………… 26

بخش سوم- معیارهای عملکرد بانک…………………………………………………………………………… 27

2-5) معیارهای سودآوری………………………………………………………………………………………….. 27

بخش چهارم- پیشینه پژوهش……………………………………………………………………………………. 28

2-6) پژوهش‎های داخلی…………………………………………………………………………………………… 28

2-7) پژوهش‎های خارجی…………………………………………………………………………………………. 30

فصل سوم – روش شناسی پژوهش………………………………………………………………………….. 34

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………. 35

3-1) روش پژوهش………………………………………………………………………………………………… 35

3-2) حدود زمانی و مکانی پژوهش …………………………………………………………………………… 35

 

 

فهرست مطالب

عنوان……………………………………………………………………………………………………………………… صفحه

 

3-3) جامعه آماری…………………………………………………………………………………………………… 36

3-4) روش نمونه‏گیری و حجم نمونه…………………………………………………………………………… 36

3-5) متغیرهای پژوهش……………………………………………………………………………………………. 36

3-6) روش جمع آوری اطلاعات………………………………………………………………………………… 39

3-7) آزمونها و روش های آماری…………………………………………………………………………………… 39

3-8) روش آزمون فرضیات……………………………………………………………………………………………………..42

3-8-1) آزمون پیش فرض استفاده از مدل رگرسیون…………………………………………………………………..43

3-8-1-1) آزمون مناسب بودن الگوی خطی و نداشتن نقاط نامربوط…………………………………………….43

3-8-1-2) آزمون عدم خود همبستگی داده‌ها…………………………………………………………………………….43

3-8-1-3) آزمون همسانی واریانس‌ها……………………………………………………………………………………….43

فصل چهارم – تجزیه و تحلیل داده ها……………………………………………………………………. 44

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………… 45

4-1) آمار توصیفی داده‌ها………………………………………………………………………………………. 45

4-2) آزمون نرمال بودن…………………………………………………………………………………………. 46

 

4-3) آزمون همبستگی متغیرها………………………………………………………………………………… 47

4-4) رگرسیون(بررسی مدل و آزمون فرضیات)…………………………………………………………… 48

4-4-1) آزمون دوربین واتسون مدلهای اول، دوم و سوم………………………………………… 48

4-4-2) آزمون خطی بودن رابطه بین متغیرها……………………………………………………….. 49

4-4-3) آزمون ضرایب رگرسیون……………………………………………………………………… 50

4-4-4) آزمون دوربین واتسون مدلهای چهارم، پنجم و ششم………………………………….. 52

4-4-5) آزمون خطی بودن رابطه بین متغیرها (مدلهای چهارم، پنجم و ششم)………………. 52

4-4-6) آزمون ضرایب رگرسیون……………………………………………………………………… 53

4-4-7) آزمون دوربین واتسون مدلهای هفتم، هشتم و نهم………………………………………. 55

4-4-8) آزمون خطی بودن رابطه بین متغیرها (مدلهای هفتم، هشتم و نهم)………………….. 55

4-4-9) آزمون ضرایب رگرسیون……………………………………………………………………… 56

4-4-10) آزمون دوربین واتسون مدلهای دهم، یازدهم و دوازدهم…………………………….. 58

فهرست مطالب

عنوان……………………………………………………………………………………………………………………… صفحه

 

4-4-11) آزمون خطی بودن رابطه بین متغیرها (مدلهای دهم، یازدهم و دوازدهم)…………. 59

4-4-12) آزمون ضرایب رگرسیون……………………………………………………………………. 60

فصل پنجم – نتیجه گیری و پیشنهادات……………………………………………………………………. 62

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………. 63

5-1) خلاصه تحقیق………………………………………………………………………………………………… 63

5-1-1) فرضیه­ اول……………………………………………………………………………………………….. 64

5-1-2) فرضیه­ دوم………………………………………………………………………………………………. 65

5-1-3) فرضیه­ سوم………………………………………………………………………………………………. 66

5-1-4) فرضیه­ چهارم……………………………………………………………………………………………. 67

5-1-5) فرضیه­ پنجم……………………………………………………………………………………………… 67

5-1-6) فرضیه­ ششم…………………………………………………………………………………………….. 68

5-1-7) فرضیه­ هفتم……………………………………………………………………………………………… 68

5-1-8) فرضیه­ هشتم…………………………………………………………………………………………….. 69

5-1-9) فرضیه­ نهم……………………………………………………………………………………………….. 69

5-1-10) فرضیه­ دهم…………………………………………………………………………………………….. 70

5-1-11) فرضیه­ یازدهم…………………………………………………………………………………………. 71

5-1-12) فرضیه­ دوازدهم……………………………………………………………………………………….. 71

5-3) نتیجه گیری و پیشنهادات…………………………………………………………………………………… 72

5-3-1) پیشنهادات مبتنی بر فرضیات اول، دوم و سوم…………………………………………………….. 73

5-3-1) پیشنهادات مبتنی بر فرضیات چهارم، پنجم و ششم……………………………………………….. 74

5-3-1) پیشنهادات مبتنی بر فرضیات هفتم، هشتم و نهم…………………………………………………… 74

5-3-1) پیشنهادات مبتنی بر فرضیات دهم، یازدهم و دوازدهم…………………………………………… 74

5-4) محدودیتهای پژوهش……………………………………………………………………………………….. 75

5-5) پیشنهاد برای پژوهشهای آتی……………………………………………………………………………… 75

منابع…………………………………………………………………………………………………………………….. 77

چکیده انگلیسی………………………………………………………………………………………………………. 106

فهرست جداول

عنوان……………………………………………………………………………………………………………………… صفحه

جدول 4-1- آمار توصیفی متغیر ها……………………………………………………………………………… 45

جدول 4-2- نتایج آزمون نرمال بودن……………………………………………………………………………. 46

جدول 4-3- ماتریس همبستگی متغیرهای مستقل و وابسته………………………………………………… 47

جدول 4-4- آزمون دوربین- واتسون مدلهای اول، دوم و سوم…………………………………………… 48

جدول 4-5- آنالیز واریانس مدل اول……………………………………………………………………………. 49

جدول 4-6- آنالیز واریانس مدل دوم…………………………………………………………………………… 49

جدول 4-7- آنالیز واریانس مدل سوم…………………………………………………………………………… 49

جدول 4-8- ضرایب رگرسیون مدل اول……………………………………………………………………….. 50

جدول 4-9- ضرایب رگرسیون مدل دوم………………………………………………………………………. 50

جدول 4-10- ضرایب رگرسیون مدل سوم…………………………………………………………………….. 51

جدول 4-11- آزمون دوربین- واتسون مدلهای چهارم، پنجم و ششم…………………………………… 52

جدول 4-12- آنالیز واریانس مدل چهارم………………………………………………………………………. 52

جدول 4-13- آنالیز واریانس مدل پنجم………………………………………………………………………… 52

جدول 4-14- آنالیز واریانس مدل ششم……………………………………………………………………….. 53

جدول 4-15- ضرایب رگرسیون مدل چهارم………………………………………………………………….. 53

جدول 4-16- ضرایب رگرسیون مدل پنجم……………………………………………………………………. 54

جدول 4-17- ضرایب رگرسیون مدل ششم……………………………………………………………………. 54

جدول 4-18- آزمون دوربین- واتسون مدلهای هفتم، هشتم و نهم……………………………………….. 55

جدول 4-19- آنالیز واریانس مدل هفتم………………………………………………………………………… 55

جدول 4-20- آنالیز واریانس مدل هشتم……………………………………………………………………….. 56

جدول 4-21- آنالیز واریانس مدل نهم………………………………………………………………………….. 56

جدول 4-22- ضرایب رگرسیون مدل هفتم……………………………………………………………………. 56

جدول 4-23- ضرایب رگرسیون مدل هشتم…………………………………………………………………… 57

جدول 4-24- ضرایب رگرسیون مدل نهم……………………………………………………………………… 58

جدول 4-25- آزمون دوربین- واتسون مدلهای دهم، یازدهم و دوازدهم……………………………….. 58

جدول 4-26- آنالیز واریانس مدل دهم…………………………………………………………………………. 59

جدول 4-27- آنالیز واریانس مدل یازدهم……………………………………………………………………… 59

فهرست جداول

عنوان……………………………………………………………………………………………………………………… صفحه

جدول 4-28- آنالیز واریانس مدل دوازدهم……………………………………………………………………. 59

جدول 4-29- ضرایب رگرسیون مدل دهم…………………………………………………………………….. 60

جدول 4-30- ضرایب رگرسیون مدل یازدهم…………………………………………………………………. 60

جدول 4-31- ضرایب رگرسیون مدل دوازدهم……………………………………………………………….. 61

جدول 5-1- خلاصه یافته‎های تحقیق…………………………………………………………………………… 64

پیوست- خروجی آمار……………………………………………………………………………………………… 81

 

چکیده

هدف تحقیق حاضر ارزیابی نقش فاکتورهای اقتصاد کلان و ساختار مالی بر عملکرد بانک‎های خصوصی ایران می‎باشد. معیار تبیین متغیر مستقل ساختار مالی، نسبت بدهی به کل دارایی‎های و متغیر مستقل فاکتورهای اقتصادی کلان شامل نرخ تورم(Inf) ، نرخ ارز(EX) و تولید ناخالص داخلی (GDP) بوده و معیار تبیین عملکرد بانک‎ها معیارهای سودآوری می‎باشند که شامل نرخ بازده دارایی‎ها (ROA)، نرخ بازده حقوق صاحبان سهام(ROE) و حاشیه بهره خالص (NIM) می‎باشد. لذا سوال اصلی تحقیق در راستای هدف اصلی تحقیق این است که آیا بین فاکتورهای اقتصاد کلان و ساختار مالی با عملکرد بانک‎های ایرانی رابطه معناداری وجود دارد؟ برای دستیابی به پاسخ سوال فوق از بین بانک‎هایی که در دوره‎های 1386 تا 1390 عضو بورس اوراق بهادار تهران بوده‎اند، 7 بانک بعنوان نمونه آماری انتخاب گردید. جهت بررسی آزمون معنادار بودن فرضیات، از توزیع فیشر (F) استفاده گردیده که نتایج بیانگر آن است که بین ساختار مالی و فاکتور اقتصادی GDP با عملکرد بانک‎های خصوصی رابطه معناداری وجود دارد در حالی که بین نرخ تورم و عملکرد بانک‎ها رابطه وجود نداشته است. همچنین نتایج نشان داده که بین نرخ ارز با حاشیه بهره خالص رابطه معناداری وجود دارد.

واژه‎های کلیدی: ساختار مالی، فاکتورهای اقتصادی کلان، عملکرد بانک

 فصل1ول

کلیات تحقیق

مقدمه

اهمیت و حساسیت نظام بانکی در کل نظام اقتصادی و در تنظیم روابط و مناسبتهای پولی هر کشور از یک طرف و تأثیر بسزای آن در صحنه اقتصاد جهانی از طرف دیگر، باعث گردید تا صاحب‎نظران اقتصادی، بانکها را بعنوان یکی از عوامل مؤثر در توسعه اقتصادی و شکل‎گیری ظرفیت و توان تولید کشورها به حساب آوردند. بانکها به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای اجرای سیاستهای پولی در سیستم اقتصادی محسوب می‎گردند و از آنجاییکه سودآوری از اهداف اساسی هر بنگاه تجاری می‎باشد، واحدهای تجاری  بانکی نیز تلاش می‎کنند خود را در جهت رسیدن به اهداف برنامه‎ ریزی شده به منظور نیل به بازدهی مورد انتظار و با توجه به اثرات چگونگی تعیین ساختار مالی خود و اثرات خارجی و غیر قابل کنترل اقتصادی گام بر دارند.

در این فصل به تشریح و بیان موضوع پژوهش، اهمیت، اهداف و مبانی اصلی پژوهش شامل سوالات، فرضیات، روش پژوهش و در انتهای فصل نیز برخی واژه‌های کلیدی و اختصاصی پژوهش بیان می‌شود.

 

• بیان مسأله تحقیق

تغییرات اقتصادی در هر جامعه‎ای بخشهای مختلف فعال در آن را بطور مستقیم و غیرمستقیم تحت تأثیر قرار خواهد داد. عوامل گوناگونی درون این اقتصاد نقش اصلی را ایفا می‎کنند که می‎توانند بر کل سیستم تأثیرگذار باشند. از جمله این عوامل را می‎توان، بیکاری، نرخ تورم[1]، تولید ناخالص داخلی[2] (GDP)، نرخ ارز[3] و قیمت نفت اشاره نمود که برآیند تغییرات در این عوامل در بخشهای مختلف اقتصاد قابل لمس می‎باشد. از سوی دیگر بانکها یکی از اصلی‎ترین فعالان بازار پولی و اقتصاد جامعه می‎باشند که به عنوان یک واسطه، منابع مالی مازاد را در قالب انواع سپرده جذب نموده و آنها را بصورت تسهیلات به متقاضیان دریافت منابع مالی، پرداخت می‎کنند و با توجه به اینکه تمامی این فعالیتها درون اقتصاد انجام می‎شوند از اینرو هرگونه تغییر در وضعیت اقتصاد می‎تواند بر آنها نیز تأثیرگذار باشد(کلانتری، 1390). از آنجائیکه سود نیروی حیاتی کسب و کار می‎باشد و بدون آن کسب وکارها قادر به ادامه حیات در بازار رقابتی نخواهند بود، از اینرو منجر به بقای کسب و کارها می‎گردد و رشد و توسعه اقتصاد ملی را دربر خواهد داشت. همچنین توانائی خلق سود بوسیله مدیریت کسب و کارها وابسته به مهارت و تجربه آنان و همچنین به درک فضای اقتصادی کشور در فعالیتها‎یشان می‎باشد.

منطبق بر تحقیقات گذشته در داخل و خارج از کشور در بخش بانکداری، ساختار مالی و متغیرهای اقتصاد کلان ثأثیر معناداری بر سودآوری بانکها داشته است. ساختار مالی به بکارگیری ترکیبات تأمین مالی از طریق بدهی و حقوق صاحبان سهام در عملیات شرکت اشاره دارد. نسبت‎های سودآوری شامل نرخ بازده دارایی‎ها[4] (ROA)، حاشیه بهره خالص[5] (NIM) و نرخ بازده صاحبان سهام[6] (ROE) می‎باشند که همگی بوسیله بدهی که بعنوان اجزا کلیدی ساختار سرمایه می‎باشد، تأثیر می‎پذیرند. اینکه چه مقدار بدهی در عملیات بانکها نیاز می‎باشد زمانی مهم تلقی می‎گردد که بانکها اهرم مالی بالایی بواسطه جذب سپرده داشته باشند. بدهی منجر به تأمین مالی دارییهای بلندمدتی می‎گردد که منجر به درآمد شرکتها می‎گردد. بر اساس مطالعه بِراندِر و لویس[7] (1986) و ماکسیموویچ[8] (1986) بدهی بالای شرکت به منزله جسورانه بودن شرکت و منجر به افزایش بازدهی می‎گردد. این حاکی از آن است که شرکتهای بانکی با اهرم بالا با توجه به رقابت نامناسب و آسیب پذیری بواسطه هزینه قرض‎گیری بالا، در نرخ تورم بالا آسیب‎پذیرند. شارپ (1995) معتقد است که ماهیت چرخشی نیروی کار با اهرم مالی مرتبط می‎باشد و سودآوری مستمر یک شرکت بانکی تا حد زیادی به کیفیت مدیریت وابسته است و معتقد است که جهت فراهم آوردن فرصتهای بهتر آتی بهترین مدیران را انتخاب نمایید. این بدین معنی این است که بدهی های بالا ممکن است منجر به نقض مهارتهای تیم مدیریت امور بانک گردد و در نتیجه منجر به ناکارآمدی و سودآوری پایین گردد. نرخ بهره بالا اقتصاد منجر به دستیابی هزینه وام‎گیری می‎گردد که بر ساختار تأمین مالی بواسطه خالص درآمد بهره بانک افزایش می‎یابد.

منطبق بر مطالعات بیکِر و هو[9] (2002)، یک رابطه مثبت بین سودآوری بانک و چرخه تجاری وجود دارد. سودآوری بانکها منجر به توسعه اقتصاد و کاهش بحران مالی می‎گردد. توسعه اقتصادی (GDP بالا)، منجر به ایجاد شغل و کاهش بیکاری می‎گردد. و این منجر به پس انداز بیشتر در بانکها می‎گردد. کسب کارهای از بانکهایی که سود خود را بیشتر از حاشیه درآمد خالص افزایش داده‎اند، وام می‎گیرند. در کشورهای با GDP پایین بیکاری افزایش یافته و نتیجه آن قرض‎گیری پایین و نرخ معوق بالا منجر به عملکرد پایین بانکها می‎گردد.

مقداری که تورم بر سودآوری بانکها تأثیر می‎گذارد به قابل پیش بینی بودن نوسانات آتی نرخ تورم بستگی دارد. چنانچه نرخ تورم قابل پیش بینی باشد، سود بانکهایی که بدرستی از طریق تعدیل نرخ بهره می‎گردد و درنتیجه درآمد افزایش می‎یابد. منطبق بر مطالعات بورک[10] (1989)، مولینیوکس و دورنتون[11] (1992) رابطه مثبت بین تورم و نرخهای بهره بلندمدت و عملکرد بانکها وجود دارد. گِرلاچ و همکاران[12] (2003) به این نتیجه دست یافت که، تغییر در سودآوری بطور مستقیم با حاشیه بهره خالص مرتبط می‎باشد. با توجه به مفاهیم فوق در این تحقیق بدنبال آنیم که در بانکهای ایرانی، ساختار مالی و فاکتورهای اقتصادی کلان چه تأثیری بر عملکرد منطبق بر سودآوری بانکها دارد.

[1] Inflationary Rate

[2] Gross Domestic Products

[3] Exchange Rate

[4] Return on asset