اراک سال 1392

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                                                                  صفحه

فصل اول:کلیات

1                       1-1مقدمه(زمینه پژوهش) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

8                     2-1اهداف پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

8                  3-1سوالات پژوهش و فرضیه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………

9                   4-1تعریف نظری واژه ها………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

5-1 تعریف عملی واژه ها …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………      9

6-1 پیش فرض ها ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….                 12

13                 7-1محدودیت های پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

فصل دوم:زمینه و پیشینه تحقیق

15                   1-2چهارچوب پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

37                   2-2 بر مطالعات انجام شده……………………………………………………………………………………………………………………………………….

فصل سوم:روش اجرای تحقیق

1- 3نوع پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………                       50

2-3جامعه پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….                     50

3-3روش نمونه گیری ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………                     50

4-3نمونه پژوهش و حجم نمونه …………………………………………………………………………………………………………………………………………..                     51

5-3 مشخصات واحد های پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………………                     52

6-3محیط پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….                     52

7-3ابزار گرد آوری اطلاعات…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..                      52

8-3تعیین اعتبار و اعتمادعلمی ابزار……………………………………………………………………………………………………………………………………..                     54

19-3 نحوه گرد آوری اطلاعات……………………………………………………………………………………………………………………………………………..                      56

10-3روش تجزیه تحلیل داده ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………….                    57

11-3ملاحظات اخلاقی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………                      57

فصل چهارم:نتایج تحقیق

1-4یافته های پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………………………           59

2-4جداول……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..        60

فصل پنجم:بحث و بررسی یافته ها

72                 1-  5   تجزیه و تحلیل داده ها …………………………………………………………………………………………………………………………………………..

87                2-5 نتیجه گیری نهایی براساس سوالات  پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………..

89                   3-5    کاربرد یافته ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

91       4-5   پیشنهادات برای پژوهش های بعدی  

 ……………………………………………………………………………………………………….

فهرست منابع……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..                               92

پیوست ها ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………                               101

چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….                                106

 

 

فهرست جداول

 

عنوان                                                                                                                                   صفحه

جدول 4-1 :  توزیع فراوانی  واحدهای پژوهش بر حسب  برخی ویژگی های فردی و اجتماعی و عوامل مرتبط بابیماری در در بیماران مبتلا به  آرتریت روماتوئید ……………………………………………………………..60

جدول 4-2 : توزیع فراوانی وضعیت ناتوانی در بیماران مبتلا به  آرتریت روماتوئید………..          62

جدول4- 3: توزیع  فراوانی” وضعیت  توان خودمراقبتی ” در بیماران مبتلا به  آرتریت روماتوئید ……………………………………………………………………………………………………………………………….                    63

جدول شماره 4- 4:  تعیین میانگین توان خودمراقبتی به تفکیک سطوح ناتوانی در بیماران مبتلا به  آرتریت روماتوئید…………………………………………………………………………………………………….                            63

جدول 4- 5: تعیین درصد توان خودمراقبتی به تفکیک وضعیت ناتوانی در بیماران آرتریت روماتوئید……………………………………………………………………………………………………………………………….        64

جدول  4- 6 : تعیین ” ارتباط بین وضعیت ناتوانی و توان خودمراقبتی”  در بیماران آرتریت روماتوئید…………………………………………………………………………………………………………………………..          65

جدول  4-7 :  توزیع وضعیت ناتوانی و  میانگین و انحراف معیار  امتیازات” ناتوانی”  بر حسب متغیر های فردی و اجتماعی و عوامل مرتبط با بیماری در بیماران آرتریت روماتوئید………………………………            66

جدول 4- 8 :  توزیع وضعیت  توان خودمراقبتی و  میانگین و انحراف معیار  امتیازات” توان خودمراقبتی”  بر حسب متغیرهای فردی- اجتماعی و مرتبط با بیماری در بیماران آرتریت روماتوئید ………….              68

جدول  4-9 : برآورد ضرایب رگرسیونی “عوامل پیش بینی کننده  توان خودمراقبتی” بر اساس مدل رگرسیون خطی چندگانه به روش Step wise   …………………………………………………………………                        70

 

فصل  اول

 

مقدمه:

امروزه جهان پزشکی با رشد ابتلا به “بیماری های مزمن” مواجه است (1). در سال 1995 حدود  99میلیون نفر در آمریکا مبتلا به بیماری های مزمن بودند . پیش بینی شده است که تا سال 2050 این رقم به  167 میلیون نفر خواهد رسید .بیماری های مزمن در تمام کشورهای دنیا اعم از توسعه یافته و در حال توسعه ، در همه گروه های اجتماعی و اقتصادی و در تمام سنین دیده میشود (2). به علاوه  با افزایش بروز بیماری های مزمن هزینه های همراه این بیماری ها (مثل هزینه بیمارستان ، وسایل و تجهیزات ، داروها و خدمات ) نیز افزایش میابد. سیر طولانی بیماری های مزمن، به دلیل ایجاد ناتوانی  ،کنترل آن را برای مبتلایان مشکل میسازد و برخی از آنها به عنوان یک بحران باعث ایجاد تغییرات فراوان در روند  زندگی میگردد (2و1). بیماری  های مزمن  بر فعالیت های معمول و روزانه زندگی اثر میگذارد (3). بیماری مزمن سبب ایجاد تنش در بیمار و خانواده میگردد ،زیرا که باعث ایجاد تغییرات مادام العمر درنقش ها یا روش زندگی شده و با بستری شدن های مکرر سبب بروز مشکلات اقتصادی و کاهش تعاملات اجتماعی میگردد (4).

آرتریت روماتوئید یکی از انواع بیماری های مزمن محسوب میشود و گسترش این بیماری میتواند باعث تخریب مفصل  و ناتوانی و معلولیت  در سنین بزرگسالی شود (5 ).آرتریت روماتوئید یک بیماری التهابی  خودایمنی مزمن پیشرونده با علایم بالینی متغیر میباشد. آرتریت روماتوئید تاثیر منفی روی ابعاد زندگی افراد مبتلا داشته وبا التهاب خفیف تا شدید مفاصل سینوویال مشخص میشود که میتواند منجر به درد ،خشکی و تخریب مفصل همراه با بدشکلی های فیزیکی و ناتوانی های بعدی همراه باشد. این بیماری میتواند یک علت اصلی ناتوانی و مرگ و میر باشد.این بیماری  در هر منطقه و نژادی با فراوانی متفاوتی دیده میشود.عموما 1درصد جمعیت جهان را متاثر میکند.شیوع آن در کانادا و امریکا تقریبا 1درصد و فراوانی اش در زنان ، سه تا چهار برابر بیشتر از فراوانی مشاهده شده در مردان می باشد.فراوانی ان در کشور های حوزه مدیترانه  36/0 درصد گزارش شده است  (6). در سال 1998 شیوع این بیماری بین 2 تا 4 نفر در هر 100000 نفر بود (7 ) . میزان شیوع این بیماری به طور قابل ملاحظه ای در سال های اخیر افزایش یافته است.  آمارها نشان داد در سال 2008 بیش از 2 میلیون آمریكایی به این بیماری مبتلا هستند( 8). در ایران طی مطالعه جمعیتی بر اساس طرح ( [2] (COPCORDدر سال 1388 شیوع آرتریت روماتوئید معادل 19/ 0درصد بوده است     ( 9).

آرتریت روماتوئید  به عنوان یک بیماری مزمن  ناتوان کننده ممکن است به یک کاهش شدید در وضعیت عملکردی و کاهش امید به زندگی منجر شود.به علاوه آرتریت روماتوئید میتواند به مشکلات اجتماعی و ارتباطی از قبیل اختلال  در ایفای نقش های اجتماعی،محدودیت توانایی در شرکت در فعالیت های اجتماعی و مشکلات جنسی و وضعیت عاطفی، بدشکلی های جسمی منجر شود  (6). بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید به علت درد ، خستگی و  محدودیت حرکت  ممکن است دچار اختلال در عملکرد جسمانی  و “ناتوانی”  شوند (10) . بر طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت (WHO)[3] ، “ناتوانی” به صورت محدودیت  قابلیت های فرد (مثل  حرکت ، مراقبت های شخصی ، برقراری ارتباط ، رفتار) میباشد. برخی ناتوانی را به عنوان یک تجربه چند وجهی  و پیچیده که با زندگی فرد در هم می آمیزد ، تعریف کرده اند. شدت آمیختگی ناتوانی در زندگی فرد تحت تاثیر سه عامل موثر بر ناتوانی شامل اثرات وضعیت ایجاد کننده ناتوانی ،  برداشت های دیگر از ناتوانی و میزان نیاز فرد به استفاده از منابع میباشد. تخمین زده  میشود که   54 تا   60 میلیون فرد ناتوان در ایالات متحده امریکا وجود داشته باشد.انتظار می رود که تعداد این افراد ، در اثر افزایش میزان بقای بیماران مبتلا به بیماری های مزمن  ، افراد دچار ناتوانی در مراحل اول زندگی و افرادی که دچار صدمه شدید  شده اند ، افزایش پیدا کند(2).

با توجه به  تاثیرات منفی و  عوارض بیماری آرتریت روماتوئید ، باید به دنبال راهی برای کنترل عوارض و ناتوانی ناشی از این بیماری  بود. بررسی ها نشان داد “خودمراقبتی” یکی از روش های  کنترل عوارض بیماری های مزمن (مانند آرتریت روماتوئید)  و ناتوانی ناشی از آن  میباشد (1و 11) . هم چنین  از آنجا که  بیماری مزمن نیازمند مراقبت مزمن میباشد، در این راستا  بسیاری معتقدند به منظور ساماندهی این بیماران و تسهیل کارها، باید مراقبت ها توسط خود افراد انجام گیرد (12). مفهوم “مراقبت از خود” اولین بار توسط اورم مطرح و در سال 1959 انتشار یافت  (6). طبق تعریف اورم مراقبت از خود رفتارهای آموخته شده ای هستند که شخص برای حفظ یا ارتقای زندگی ، سلامتی و خوب بودن و پیشگیری و درمان انجام میدهد. (13و 14 ).خود مراقبتی شامل برخورد با نیازهای اساسی انسان و حفظ فعالیت های  مرتبط با سلامتی و حفظ زندگی میباشد. مراقبت از خود هدفمند است  و در تمامیت ساختاری انسان ،کارکرد و تکامل او سهیم است  (14و 15 و 16).خود مراقبتی یک جزء مهم از کنترل بیماری  بوده و فرایندی نسبی است که رفتارها و انتخاب های هدفمندی را به همراه داشته و منعکس کننده نگرش و دانش هر فرد  میباشد (17). مراقبت از خود “در بیماری های مزمن ، روی بررسی و کنترل علایم بیماری ، پذیرش رژیم درمانی ، حفظ شیوه زندگی سالم ،کنترل تاثیر بیماری روی عملکرد روزانه ، عواطف و روابط اجتماعی دلالت میکند  اصل مهم در مراقبت از خود، مشارکت و قبول مسئولیت از طرف خود بیمار است (11). قوی ترین بعد تئوری پرستاری اورم ارائه خود مراقبتی به عنوان اولویت برای افراد در سطوح گوناگون سلامتی می باشد و بیمار بطور فعال در خود مراقبتی اش شرکت میکند (18).

یکی از بخش های مهم برنامه های کنترل بیماری های مزمن (مانند آرتریت روماتوئید )و کمک به بیماران برای سازگاری با شرایط مزمن بیماری ، توجه به “میزان  توانمندی بیمار”  برای  اجرای رفتارهای مناسب  “مراقبت از خود” میباشد   (19 ) .در این راستا   داشتن “توان خودمراقبتی ” یکی از ضروریات خودمراقبتی  می باشد( 20) از آنجا که تئوری خودمراقبتی اورم یکی از کامل ترین تئور ی های خودمراقبتی است (21) ، میتواند  برای ارائه دهندگان مراقبت در کمک به بیماران جهت ارزیابی و ارتقای  توان خود مراقبتی و تعیین عوامل مرتبط  مفید باشد(22).”توان خود مراقبتی” شامل توانایی افراد برای انجام دادن فعالیت های مراقبت از خود میشود. به عبارت دیگر توانایی است که شخص برای ایجاد تعادلی بین توانایی های خود و نیاز های موجود برای مراقبت ،کسب مینماید (13). به عبارتی توان خود مراقبتی شامل یک سری از توانایی های پایه از قبیل ادراک و حافظه ،یک سری از توانایی های شناخت و انجام دادن یک سری تمایلات که بر اهداف تاثیر گذار بوده و یک سری از ارزش ها و توانایی ها با  جهت یابی های  قابل ملاحظه می باشد (18). منظور از توان خودمراقبتی مجموعه ای از اطلاعات ،تمایل به خودمراقبتی و مهارت خودمراقبتی و توانایی درک و شناخت این فعالیت ها  در جهت حفظ سلامتی است (15و 16 و  23و و 24). توان خود مراقبتی برای بیماران ضروری است تا سطحی از سلامتی را حفظ کنند و آنها را قادر سازد علاوه بر اینکه  زندگی شخصی رضایت بخشی داشته باشند ، نقش های قابل ملاحظه ای نیز  در جوامع شان به عنوان شهروند ایفا کنند (18 و 25و 26 و 27 ). مطالعات نشان داده است که بیش از نصف بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید  ده سال پس از آغاز بیماری شان قادر به کارکردن نیستند .با این حال اخیرا با بهره گرفتن از درمان های جدیدتر و مداخله درمانی در مراحل زودرس تر بیماری ،افزایش کارآیی و کاهش میزان غیبت از کار گزارش شده است (28). توان خودمراقبتی تحت تاثیر سن ، جنس ، وضعیت تکاملی ، وضعیت سلامتی ، تجربیات زندگی ، آگاهی های اجتماعی –فرهنگی ، عوامل سیستم مراقبت از سلامت  مثل تشخیص های پزشکی و چگونگی درمان ، الگوی زندگی ، عوامل خانوادگی ، عوامل محیطی و منابع در دسترس  میباشد. البته در کنار عوامل فوق وضعیت سلامت بیمار و  عواملی مانند ناتوانی ، آسیب و صدمه و بیماری ،”توان خود مراقبتی”را متاثر مینماید و باعث ایجاد نیازهای اضافی دیگری در مورد مراقبت از خود می شوند. طبق اظهارات اورم در جوامع و شرایط مختلف ، علاوه بر عوامل فوق الذکر فاکتورهای جدیدی نیز  شناسایی  میشوند که بر توان خودمراقبتی میتوانند تاثیر گذار باشند ( 29و 30و 31).

در مطالعات مختلف یافته های  متفاوتی درباره میزان توان خودمراقبتی و عوامل مرتبط  با توان خودمراقبتی  در بیماران آرتریت روماتوئید گزارش شده است.در زمینه  ارتباط بین  توان خودمراقبتی و ناتوانی نیز به نظر  میرسد “ناتوانی” بیمار ممکن است روی ”  توان مراقبت از خود” در بیماران  آرتریت روماتوئید تاثیرگذار باشد (6).  در مطالعه  تُکِم و همکاران  در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید درترکیه ، توان  خود مراقبتی بیماران در سطح متوسط بود و  بین ناتوانی و توان مراقبت از خود ارتباط وجود داشت، بطوریکه  هرچه میزان ناتوانی بالاتر ، توان خودمراقبتی پایین تر بوده وبررسی عوامل مرتبط با خودمراقبتی نشان  داد توان خود مراقبتی در مردان  و  در افراد با تحصیلات دانشگاهی بهتر از دیگر بیماران بوده است (18). در مطالعه ای دیگر در ترکیه توسط اُوایولو و همکاران ،  میزان  توان  خود مراقبتی بیماران  آرتریت روماتوئید ضعیف گزارش شد و بین ناتوانی و توان مراقبت از خود ارتباط وجود داشت بطوری که با افزایش  سطوح ناتوانی بیماران ، میزان توان  خود مراقبتی آنها کاهش یافت   اما  هیچ رابطه قابل ملاحظه ای بین متغیر های فردی -اجتماعی و توان خود مراقبتی وجود نداشت (6). یافته های  َالینجِر و همکارانش  در آمریکا حاکی از سطح متوسط یا بالایی از توان مراقبت از خود در بیماران آرتریت روماتوئید بود  و بین  ناتوانی و توان مراقبت از خود هیچ ارتباطی وجود نداشت و  سطح  تحصیلات و طول مدت بیماری دو عامل مرتبط با توان خودمراقبتی بود (32).

از آنجا که در سال های اخیر محافظت ، نگهداری و بهبود سلامت به درمان بیماری پیشی گرفته است.بنابر این  در این راستا ، نقش پرستار بیشتر در جهت گسترش خودمراقبتی و شناسایی  عوامل  موثر و مرتبط  و پیش بینی کننده  توان خودمراقبتی  متمرکز گردیده است که  در نهایت  باعث ارتقای توان خودمراقبتی  ، بهبود و تسهیل  اجرای برنامه خودمراقبتی ، ارتقای  سطح سلامت و در نتیجه بهبود کیفیت زندگی   میشود (6).پرستاران با توجه به نقش های گسترده شان ،میتوانند بیشترین تاثیر گذاری را در شناسایی سطح توان خودمراقبتی و عوامل مرتبط داشته باشند (33). پرستاران در مواجهه با بیماران با توجه به تاثیر بیماری بر توانایی فرد در انجام کارهای روزمره زندگی ، میزان توان خودمراقبتی آنان را سنجیده و کمبودها را تشخیص داده و نیاز سنجی مینمایند (30). سپس توانایی بیماران در برآورده کردن نیاز های مراقبت از خود را ارزیابی نموده و   سپس با توجه به توانایی ها و محدودیت های بیمار ، یکی از سیستم های جبرانی کامل ، جبرانی نسبی و سیستم حمایتی –آموزشی را در طرح برنامه مراقبتی به کار میبرند (15و 34) . هم چنین  پرستاران هنگامی  که از بیمارانی که سابقه ناتوانی دارند یا اخیرا دچار ناتوانی شده است ،مراقبت می کنند، باید از مفهوم ناتوانی برای فرد و اثرات آن بر زندگی ،احساس خوب بودن در حال حاضر و آینده ، توانایی مشارکت در مراقبت از خود ،کنترل بر خود و توانایی دریافت مراقبت های بهداشتی و غربالگری آگاه باشند.مدیریت پرستاری ، از مرحله بررسی  تا ارزشیابی مداخلات پرستاری باید از نظر اطمینان از تغییرات ضروری برای ارائه مراقبت های یکسان به افراد ناتوان مورد ارزیابی قرار گیرد. علاوه بر این پرستاران و سایر ارائه دهندگان خدمات ، باید روش های انجام کار و تسهیلات موجود را برای اطمینان از اینکه نیازهای افراد دچار ناتوانی به خوبی مورد توجه قرار گرفته است  را بررسی کنند(2).

در افراد  مبتلا به بیماری های مزمن مانند آرتریت روماتوئید ، توجه به ” توان خودمراقبتی ”  و تعیین عوامل مرتبط به د لیل  باری كه عدم توانایی آنان در خودمراقبتی  برا ی نظام بهداشتی-درمانی خواهد داشت ، امری ضرور ی به نظر می رسد (35). از آنجا که یکی از اهداف مهم در کنترل بیماری های مزمن، توانمندسازی بیماران در انجام خودمراقبتی است، (36) ، عامل کلیدی در مدیریت موفق بیماری آرتریت روماتوئید ، تشویق و ترغیب و آموزش بیماران جهت شناخت رفتارهای خودمراقبتی صحیح و مناسب می باشد.به عبارتی با رعایت رفتارهای صحیح خودمراقبتی علایم بیماری تخفیف می یابد و سلامت بیماران آرتریت روماتوئید میتواند حفظ و ارتقا داده شود (37).

با توجه به مزمن بودن بیماری آرتریت روماتوئید ، بستری شدن های مکرر در بیمارستان و مشکلات جسمی ، عاطفی و اجتماعی تحمیل شده به وسیله این بیماری به بیمار و خانواده اش و  نیز بار مالی هنگفتی که این بیماری و عوارض آن بر اقتصاد کشور تحمیل میکند و نیز  از آنجا که میزان توان خودمراقبتی میتواند متاثر از فرهنگ و فضایی باشد که در آن زندگی میکنیم و با بررسی های انجام شده بنظر میرسد تاکنون تحقیقی  در ایران و استان گیلان دررابطه با بررسی ارتباط وضعیت ناتوانی با توان خودمراقبتی و عوامل مرتبط با آن  در بیماران آرتریت روماتوئید ، انجام نشده و  اطلاعی از میزان توان خودمراقبتی و عوامل مرتبط با آن  در بیماران آرتریت روماتوئید در دست نیست ، لذا ما بر آن شدیم تا با بررسی و ارزیابی توان خود مراقبتی  و  شناسایی عوامل موثر در این ارتباط  تصویر شفافی از وضعیت و میزان توان خودمراقبتی بیماران بدست آورده  و  بتوانیم در آینده  در جهت طراحی و برنامه ریزی مداخلات آموزشی موثر و  انتخاب روش های درمانی – مراقبتی و برقراری سیستم های توانبخشی  بهتر در  راستای بهبود توان خودمراقبتی بیماران آرتریت روماتوئید گردیم. نتایج و اطلاعات  این پژوهش میتواند به عنوان پایه ای برای پژوهش های بعدی به منظور  توانمند سازی  در انجام خودمراقبتی و تدوین و اجرای آموزش های صحیح و برنامه ریزی شده در جهت ارتقای سطح توان خودمراقبتی بیماران باشد.

1rheumatoid Arthritis

2  Community oriented   program for control of rheumatic disease

 

فهرست :

فصل اول:

1 – 1 عنوان پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 1

2 – 1 زمینه پژوهش  ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 1

3 – 1 هدف کلی ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 5

4 – 1 اهداف اختصاصی ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 5

5 – 1 فرضیات پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 5

6 – 1 پیش فرض­های پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 6

7 – 1 اهداف کاربردی پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 6

8 – 1 تعریف واژهای اختصاصی …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 7

فصل دوم:

پیشینه­های نظری پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 10

A) چارچوب پنداشتی ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 10

1 – 2 درد …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 10

1 – 1 -2 نوزاد نارس و درد …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 12

2 – 1 -2 فیزیولوژی درد ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 13

3 – 1 -2 ارزیابی درد ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 15

4 – 1 -2 نشانه­ های درد ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….17

5 – 1 -2 عوارض درد ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 20

6 – 1 -2 ابزارهای سنجش درد …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 21

2 – 2 پروسیجر دردناک …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..23

1 – 2 -2 جایگذاری لوله بینی ـ معدی …………………………………………………………………………………………………………………………………… 24

3 – 2 روش­های تسکین درد ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 24

1 – 3 – 2 روش­های دارویی تسکین درد ……………………………………………………………………………………………………………………………… 25

1 – 3 – 2 روش­های تسکین درد غیر دارویی …………………………………………………………………………………………………………………….. 27

الف) روش­های حسی ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 29

الف – 1) ساکارز …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..31

ب) روش­های محیطی …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 33

ج) روش­های رفتاری ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 34

ج – 1) قنداق کردن ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 35

B) بر مطالعات انجام شده ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 39

فصل سوم:

1 – 3 روش ­پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 45

2 – 3 نوع ­پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 45

3 – 3 جامعه  ­پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 46

4 – 3 محیط ­پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 46

5 – 3 نمونه  ­پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 46

6 – 3 حجم نمونه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 47

7 – 3 روش نمونه گیری …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 47

8 – 3 معیارهای ورود به مطالعه………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 48

9 – 3 معیارهای خروج از مطالعه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 49

10 – 3 ابزارها و روش جمع­آوری اطلاعات…………………………………………………………………………………………………………………………….. 49

11 – 3 اعتبار علمی ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 52

12 – 3 اعتماد علمی ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 52

13 – 3 روش انجام پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 53

14 – 3 روش تجزیه وتحلیل آماری …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 55

15 – 3 فلوچارت کار آزمایی بالینی ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 56

16 – 3 ملاحظات اخلاقی ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….57

فصل چهارم:

1 – 4 یافته­ های پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………. 58

فصل پنجم:

1 – 5 تفسیر یافته ها………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 83

2 – 5 نتیجه گیری نهایی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 87

3 – 5 کاربرد یافته­ های  ­پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 88

4 – 5 حیطه بالینی و  ­پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 88

5 – 5 حیطه مدیریت پرستاری……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 88

6 – 5 پیشنهادات………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 89

7 – 5 محدودیت ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 90

فهرست منابع ……………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………… 91

 

 

فهرست جداول:

 

 

 

1- 4 توزیع فراوانی و درصدی مربوط به برخی متغیرهای دموگرافیک  …………………………………………… 60

2- 4 آمار توصیفی مربوط به برخی متغیرهای دموگرافیک نوزادان  ………………………………………………… 61

3- 4 توزیع فراوانی و درصدی مربوط به نمره درد نوزادان دو دقیقه قبل از جایگذاری  …………………….. 62

4- 4 توزیع فراوانی و درصدی مربوط به نمره درد حین جایگذاری  ………………………………………………… 63

5- 4 توزیع فراوانی و درصدی مربوط به نمره درد پنج دقیقه بعد از جایگذاری  …………………………………64

6- 4 آمار توصیفی مربوط به نمره درد جایگذاری لوله بینی ـ معدی در روش قنداق کردن…………………. 71

7- 4 آمار توصیفی مربوط به نمره درد در روش ساکارز خوراکی……………………………………………………… 72

8- 4 آمار توصیفی مربوط به نمره درد در روش روتین…………………………………………………………………… 73

9- 4 آمار توصیفی مربوط به نمره درد دو دقیقه قبل از سه اقدام…………………………………………………….. 75

10- 4 آمار توصیفی مربوط به نمره درد حین سه اقدام……………………………………………………………………. 76

11- 4 آمار توصیفی مربوط به نمره درد پنج دقیقه بعد از سه اقدام………………………………………………….. 77

12- 4 آمار توصیفی مربوط به دامنه تغییرات نمره درد……………………………………………………………………. 78

13- 4 مقایسه دامنه تغییرات نمره درد………………………………………………………………………………………….. 79

 

 

فهرست نمودار ها و پیوست ها:

 

 

1 – 4 نمودار ستونی نمره درد حین اولین جایگذاری……………………………………………………………………… 65

2 – 4 نمودار ستونی نمره درد حین دومین جایگذاری…………………………………………………………………….. 66

3 – 4 نمودار ستونی نمره درد حین سومین جایگذاری…………………………………………………………………… 67

4 – 4 نمودار میانگین نمره درد در زمان های مختلف ارزیابی در گروه اول……………………………………….. 68

5 – 4 نمودار میانگین نمره درد در زمان های مختلف ارزیابی در گروه دوم………………………………………. 69

6 – 4 نمودار میانگین نمره درد در زمان های مختلف ارزیابی در گروه سوم……………………………………… 70

7 – 4 نمودار میانگین نمره درد در زمان های مختلف ارزیابی در گروه­های مورد ارزیابی……………………. 74

پرسش نامه دموگرافیک

ابزار جمع آوری داده ها

فرم رضایت نامه

مقالات

کتاب

صورت جلسه دفاع

عنوان پژوهش

مقایسه تأثیر دو روش قنداق کردن و ساکاروز خوراکی بر میزان درد  ناشی از تعبیه لوله بینی- معدی در نوزادان نارس: کارآزمایی بالینی طرح متقاطع

 

2 – 1 زمینه پژوهش

سالانه حدود 13 میلیون نوزاد پره­ترم در کل دنیا متولد می شود (1). با توجه به افزایش پیشرفت ها در دو دهه اخیر، بقاء نوزادان کم وزن و نوزادانی که زندگی شان وابسته به درمان های پزشکی و بستری طولانی مدت است، در حال افزایش می باشد (2) که موجب قرار گرفتن آنها در معرض پروسجرهای دردناک می­ شود (3, 4)، به طوری که هر نوزاد در 14 روز اول بستری به طور متوسط 115 پروسیجر دردناک را تجربه می کند که 16 پروسیجر به ازای هر روز بستری در بیمارستان می باشد (5).

درک درد در نوزادی که فاقد تجربه کافی و مهارت های کلامی است یک درک نامفهوم می باشد. نوزادان درد را به صورت تغییرات پیچیده رفتاری و فیزیولوژیکی درک می­ کنند و آن را به صورت برانگیختگی و به هم ریختن تطابق با محیط و تغییر در شاخص های حیاتی نشان می دهند.گریه کردن و تغییرحالت­های صورت شایع­ترین نشانه های ظاهری درد می­باشند (6).

درد تجربه­­ی پویایی است که اغلب مفید بوده ولی اثرات جانبی نیز دارد و در طولانی مدت می تواند تغییر در پاسخ به تجربه دردناک مشابه ایجاد کند. سابق اعتقاد بر این بود که نوزادان بخاطر میلینیزاسیون ناکافی اعصاب حسی و نارس بودن گیرنده های درد قادر به حس درد نیستند. تحقیقات نشان داده است که تقریبا از هفته 26 حاملگی، سیستم های فیزیولوژیک جنین به حدی رسیده اند كه قادر به احساس درد می باشند، بنابراین حتی جنین نیز درد را حس می كند. شواهد اخیر نیز نشان داده است که شیرخواران ترم و نارس از بدو تولد به طور آناتومیکی و فیزیولوژیکی (عملکردی) قابلیت پاسخگویی به محرکهای دردناک را دارند شیرخواران از جمله نوزادان درد را مشابه و احتمالاً شدیدتر از کودکان بزرگتر و بزرگسالان تجربه می­ کنند. آن­ها همچنین در معرض خطر عوارض جانبی رفتاری و تکاملی طولانی مدت درد قرار دارند اگرچه تاکنون توجه کافی برای تسکین درد در دوران اولیه زندگی نشده است (7).

نوزادان درد را نسبت به شیرخواران، کودکان و بزرگسالان بیشتر درک می­ کنند و این حساسیت بیش از حد در نوزادان نارس بیشتر دیده می شود. شواهد گوناگونی وجود دارد که نشان می­دهد قرار گرفتن در معرض دردهای تکراری و طولانی موجب تغییرات تکاملی و رفتاری می گردد (3, 5).

مطالعات نشان داده است که حوادث دردناک و استرسهای متعدد در نوزادان نارس نه تنها باعث تغییرات حاد مانند اسیدوز، عدم هماهنگی تنفسی و پنوموتوراکس، کاهش اکسیژن، افزایش دی اکسید کربن و افزایش قند خون می­ شود بلکه ممکن است باعث تغییرات ساختمانی و عملی دا ئم در نوزاد شود (8)، بنابراین پیشگیری یا درمان درد در نوزادان و خصوصاً نوزادان پره ترم به دلایل بالینی و اخلاقی ضروری است (5).

جایگداری لوله بینی ـ معدی یک پروسیجر دردناک در بزرگسالان و به صورت مشابه در نوزادان بوده و در نوزادان نارس درجاتی از درد و عدم راحتی را ایجاد می کند، به طور متوسط میزان درد ناشی از تعبیه لوله بینی ـ معدی در نوزادان نارس بر اساس نمایه سنجش درد نوزادان نارس (PIPP) نمره 9 است (9, 10). این پروسیجر یکی از مکررترین کارهای انجام شده در بخش نوزادان بوده (10) و از بین بیست پروسیجر شایع دردناک، پنجمین رتبه را دارا می باشد (9, 11).

کنر (2004) می نویسد: درد به عنوان پنجمین علامت حیاتی بوده و ارزیابی آن بایستی همزمان با کنترل علایم حیاتی صورت بگیرد (12). در حال حاضر در تعبیه لوله بینی ـ معدی نه تنها میزان درد ارزیابی نمی شود، بلکه هیچ اقدام تسکینی هم در این راستا انجام نمی شود. جهت کاهش درد در بخش مراقبت های ویژه از دو روش دارویی و غیر دارویی استفاده می شود. استفاده از مسکن ها جهت تسکین درد در نوزادان به دلیل تاثیر ناچیز و عوارض جانبی بالقوه مورد تردید می باشد بعلاوه در صورت استفاده از مسکن های دارویی به دلیل خصوصیات فیزیولوژیکی نوزادان و مخصوصا نوزادان نارس باید نهایت احتیاط رعایت شود. روش های غیر دارویی تسکین درد نه تنها قابل دسترس، ارزان و بدون نسخه می باشد بلکه نوزادان این روش ها را بهتر از سایر روش ها تحمل می کنند (1, 6).

روش های غیر دارویی تلاش می کند تا با ارتقاء و سازمان دهی اقدامات در سه حیطه: 1.تحریکات حسی (تکان دادن، صحبت کردن با نوزاد، ماساژ، موزیک ملایم،ساکارز خوراکی، مکیدن غیر مغذی و مراقبت های خوشه ای)، 2.ارتقاء محیط (کاهش سطح نور، خاموش کردن الارم دستگاه ها، محدود کردن زنگ تلفن ها، ارام بستن در انکوباتور ها، محدود کردن گذاشتن وسایل بر روی انکوباتور ها، پوشاندن انکوباتور و بحث های گروهی به دور از محدوده تخت نوزاد) و 3. مداخلات رفتاری (فراهم ساختن محیط اشیانه مانند، قنداق کردن، حالت فلکشن و قرار دادن نوزاد در حالت جنینی) از درد و گسیختگی رفتاری در نوزادان پیشگیری کند (12).

ساکارز خوراکی یکی از روش های حسی  غیردارویی می باشد. تاثیر تسکینی ساکارز در حدود 10 دقیقه طول می­کشدکه اوج اثر آن در حدود 2 دقیقه پس از دادن ساکارز می باشد. ساکارز گیرنده های مزه شیرین زبانی را تحریک و موجب

فصل اوّل: مقدمه و بیان مسأله ……………………………………………………………………………………………………………… 1

مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 2

آکنه………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2

تعریف و شیوع

آکنه………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2

علل بروز آکنه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 2

درمان آکنه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 3

پزشکی ایرانی و مزاج ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3

طبّ مکمّل و سازمان جهانی بهداشت ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3

مکتب طبّ سنّتی ایران ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4

اصول و مبانی طب سنتی ایران ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 5

تقسیم بندی علم طب ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 6

ارکان ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 7

مزاج ها ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 7

اخلاط ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 8

جوش و آکنه در طب سنتی ایران ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 8

موارد پیشنهادی طبّ سنّتی ایران برای درمان آکنه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 9

بیان مسأله و اهمیت پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 11

اهداف و فرضیات ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 11

فصل دوم: بررسی متون ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 14

مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 15

مبانی نظری پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 15

بر مطالعات انجام یافته ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 15

مطالعات انجام شده در ایران ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 15

مطالعات انجام شده در جهان…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 16

فصل سوم: روش­ پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 21

نوع پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 22

جامعه پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……. 22

ویژگی های افراد واردشده در مطالعه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 22

روش نمونه گیری و حجم نمونه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 22

روش گردآوری داده­ ها ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 23

ابزار گردآوری داده ها ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 24

روش تجزیه و تحلیل داده­ ها ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 25

مکان و زمان مطالعه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 25

محدودیت­ های پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 26

ملاحظات اخلاقی ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 26

تعریف واژه ها ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 26

فصل چهارم: یافته ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 29

فصل پنجم: بحث، نتیجه ­گیری و ارائه پیشنهادات ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 37

بحث ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 38

نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 43

ارائه پیشنهادات ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 44

منابع ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 45

 

فهرست جداول:

جدول 4-1مقایسه جنس و سطح تحصیلات در گروه مبتلا به آکنه و غیرمبتلا به آکنه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 30

جدول 4-2 مقایسه سن، میانگین وزن و میانگین قد در گروه مبتلا به آکنه و غیرمبتلا به آکنه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 31

جدول 4-3 مقایسه فراوانی هریک از مزاج­ های نه ­گانه جبلّی در گروه مبتلا به آکنه و غیرمبتلا به آکنه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 31

جدول 4-4 درصد کیفیات چهارگانه در مزاج ذاتی در گروه مبتلا به آکنه و غیرمبتلا به آکنه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 32

جدول 4-5 میانگین تعداد علائم سوءمزاج معده در گروه مبتلا به آکنه و غیرمبتلا به آکنه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 32

جدول 4-6 میانگین تعداد علائم سوءمزاج کبد در گروه مبتلا به آکنه و غیرمبتلا به آکنه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 33

جدول 4-7 میانگین تعداد علائم سوءمزاج رحم و تعداد روزهای عادت ماهیانه در گروه مبتلا به آکنه و غیرمبتلا به آکنه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 34

جدول 4-8 میانگین تعداد علائم غلبه اخلاط در گروه مبتلا به آکنه و غیرمبتلا به آکنه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 34

جدول 4-9 مقایسه میانگین دریافت ­های غذایی، فعالیت بدنی و دفعات استحمام در گروه مبتلا به آکنه و غیرمبتلا به آکنه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 35

جدول 4-10 فراوانی گروه های خونی در گروه مبتلا به آکنه و غیر مبتلا به آکنه

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..36

جدول 4-11 مدل رگرسیون چندگانه عوامل مؤثر بر روی آکنه

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..36

 

پیوست ها:

الف) پرسشنامه سنجش اطلاعات دموگرافیک ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 48

ب) پرسشنامه سنجش مزاج جبلّی ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 49

ج) پرسشنامه سنجش سوءمزاج اندام­ ها ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 55

د) پرسشنامه سنجش غلبه اخلاط ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 57

 

فصل اوّل: مقدّمه و بیان مسأله

1-1 مقدّمه

• آکنه

  • تعریف و شیوع آکنه

آکنه یکی از شایعترین بیماریهای پوستی مناطق توسعه یافته جهان است که تعداد زیادی از جمعیت جهان در طول زندگی خود به آن مبتلا می­ شوند. (Kornelia Szabo, 2011) آکنه ولگاریس عارضه ­ای چندعاملی است و معمولا اثرات آزاردهنده روانی- اجتماعی دارد و حدود 40 میلیون نفر در آمریکا به آن مبتلا هستند. و بیشتر این افراد، نوجوانان و جوانان هستند. (Yetunde Olutunmbi, 2008) بیش از 85% نوجوانان دچار این عارضه می ­شوند و از نظر جنس، دختران بیش از پسران به آن مبتلا می ­گردند. و قریب 100% افراد در مقاطعی از زندگی خود، آن را تجربه کرده­ اند. ازطرفی هرچه شدت آکنه بیشتر می شود اثرات منفی آن بر روی کیفیت زندگی بیشتر است. (Megha Kataria Arora, 2011)

• علل بروز آکنه

مکانیزم بیماری­ زایی آکنه هنوز کامل مشخص نیست؛ اما اعتقاد بر این است که مرتبط با ترشّح زیاد از غدد سباسه، کراتینه شدن فولیکولی بیش ازحد، کلونی شدن باکتری p acne و التهاب می باشد.(Yetunde Olutunmbi, 2008)

سال تحصیلی 94-1393

 

 

 

 

چكیده فارسی

عنوان : مقایسه فراوانی اختلال وسواس فکری– عملی در کودکان مبتلا و غیر مبتلا  به یبوست عملکردی مراجعه کننده به درمانگاه اطفال بیمارستان امیرکبیر در سال 1393

اساتید راهنما : دکتر سید مجتبی هاشمی، فوق تخصص گوارش اطفال، استادیار دانشگاه

دکتر بهمن صالحی، متخصص اعصاب و روان، دانشیار دانشگاه

اساتید مشاور : دكتر پارسا یوسفی، فوق تخصص کلیه و مجاری ادراری، دانشیار دانشگاه

دكتر محمد رفیعی، دكترای آمار حیاتی، دانشیار دانشگاه

نگارش و پژوهش : رقیه سیفی

 

مقدمه : یبوست در دوران کودکی مشکل شایعی است که به دلیل بروز علائمی چون تاخیر در دفع مدفوع، سختی دفع و بی‌اختیاری مدفوع ناشی از بوجود آمدن و احتباس توده های متراکم مدفوعی در رکتوم سبب آزار کودک و والدین و تحمیل هزینه های درمانی می‌شود. اختلال وسواس فکری- عملی نشانگان عصبی- روانپزشکی پیچیده ای است که مشخصه اصلی آن افکار ناخواسته، تکراری و مزاحم و نیز رفتارهای تکراری و آزار دهنده و آیین مندی اعمال وسواسی است که به منظور اجتناب از اضطراب یا خنثی نمودن افکار وسواسی صورت میگیرد. هدف از مطالعه حاضر بررسی شیوع اختلال وسواس فکری در کودکانی است که مبتلا به اختلال یبوست عملکردی می‌باشند.

روش كار :  تعداد 97 كودك 4 تا 18 ساله مبتلا به یبوست عملکردی (گروه مورد) و 97 كودك سالم (گروه شاهد) مراجعه كننده به بیمارستان امیركبیر اراك وارد مطالعه شدند. بیماران فوق هیچگونه مشکل زمینه‌ای، بیماری های مزمن، مشکلات ساختاری، مصرف دارو نداشتند و از نظر جنسی، سنی و اطلاعات دموگرافی با گروه شاهد همساز سازی شدند و بعد از پر كردن پرسشنامه مربوطه اطلاعات بدست آمده وارد نرم افزار آماری SPSS شد و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

یافته‌ها : در توزیع فراوانی سطوح وسواس – جبری بر اساس پرسشنامه foa در كودكان گروه مورد 7/56 درصد اختلال وسواس بصورت ضعیف و 2/43 درصد بصورت متوسط داشتند و در گروه شاهد 2/76 درصد اختلال وسواس نداشتند و 7/23 درصد اختلال وسواس ضعیف داشتند كه با توجه به 001/0 = P value بدست آمده اختلاف آماری معنی‌داری بین دو گروه مورد و شاهد وجود داشت.

بحث و نتیجه گیری : یبوست عملکردی تاثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی کودکان و خانوده‌های آنها دارد. نتایج حاصل از مطالعه ما بطور كلی نشان داد كه اختلال وسواس عملی و فكری در كودكان مبتلا به یبوست عملكردی شایع‌تر بوده است و می‌توان با درمان مشکل روانی در کودکانی که مبتلا به انواع مقاوم یبوست می‌باشند به بهبودی بیشتر آنها کمک نمود.

واژگان كلیدی : اختلال وسواس فکری– عملی – کودکان – یبوست عملکردی

فهرست مطالب

عنوان ……………………………………………………………………………………………….. صفحه

 

 

 

فصل اول : مقدمه

1-1- بیان مسئله. 2

1-2- كلیات… 12

1-2-1- اختلال وسواسی – جبری.. 12

1-2-1-1- همه گیری شناسی.. 13

1-2-1-2- توأم شدن با بیماریهای دیگر. 14

1-2-1-3- وسواسهای فكری.. 14

1-2-1-4- وسواس عملی.. 15

1-2-1-5- شیوع اختلال وسواس فكری-عملی (OCD) 16

1-2-1-6- سن شروع اختلال وسواس فكری- عملی.. 16

1-2-1-7- علل اختلال وسواس فكری-عملی.. 17

1-2-1-7-1- مدل ژنتیكی.. 17

1-2-1-7-2- نظریه روانكاوی درباره ی اختلال وسواس فكری-عملی.. 18

1-2-1-7-3- نظریه یادگیری و مدلهای شرطی سازی.. 18

1-2-1-8- ویژگی‌های بالینی.. 19

1-2-1-9- الگوهای علائم. 21

1-2-1-10-  سبب شناسی وسواس فكری – عملی‌.. 26

1-2-1-10-1- عوامل زیست شناختی.. 26

1-2-1-10-2- عوامل رفتاری.. 29

1-2-1-10-3- عوامل روانی – اجتماعی.. 29

1-2-1-11- سایر اختلالات روانی.. 31

1-2-1-12- تشخیص…. 32

1-2-1-13- تشخیص افتراقی.. 32

1-2-1-14- درمان. 36

1-2-1-14-1- درمان دارویی.. 37

 

1-2-1-14-2- روان درمانی.. 39

1-2-1-14-2-1- رفتار درمانی.. 40

1-2-1-14-2-2- روان پویشی.. 41

1-2-1-14-3-  سایر درمان‌ها 41

1-2-1-15- سیر و پیش آگهی.. 42

1-2-2- یبوست… 43

1-2-2-1- مكانیسم ایجاد یبوست عملكردی.. 45

1-2-2-2- ارزیابی پاراكلینیك… 46

1-2-2-3- انواع یبوست… 47

1-2-2-4- درمان. 48

1-2-2-5- دیس شزی (Dyschezia) 50

1-3- اهداف… 50

1-3-1- هدف اصلی.. 50

1-3-2- اهداف ویژه 50

1-3-3- اهداف كاربردی.. 51

1-4- سوالات و فرضیات… 51

1-4-1- سئوالات… 51

1-4-2- فرضیات… 52

1-5- تعریف واژه 52

 

فصل دوم : بررسی متون

بر مطالعات انجام شده 55

 

فصل سوم : مواد و روش كار

3-1- جامعه مورد آزمون، حجم نمونه و روش نمونه گیری.. 58

3-2- روش آماری تجزیه و تحلیل اطلاعات… 58

3-3- روش و تكنیک كار. 58

3-4- معیارهای ورود و خروج.. 59

3-5- تعریف متغیرها 60

3-6- ملاحظات اخلاقی.. 60

 

فصل چهارم : یافته‌ها

4-1- نتایج.. 62

 

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری

5-1- بحث… 81

5-2- نتیجه گیری.. 83

 

 

فهرست جداول

عنوان ……………………………………………………………………………………………….. صفحه

جدول 1-1 : ملاك‌های تشخیصی DSM-IV-TR برای اختلال وسواسی – جبری.. 19

جدول 4-1 : توزیع فروانی و درصد سن کودکان مبتلا و غیر مبتلا  به یبوست عملکردی مراجعه کننده به درمانگاه اطفال بیمارستان امیرکبیر در سال 1393.. 67

جدول 4-2 : توزیع فروانی و درصد جنسیت در کودکان مبتلا و غیر مبتلا  به یبوست عملکردی مراجعه کننده به درمانگاه اطفال بیمارستان امیرکبیر در سال 1393.. 68

جدول 4-3 : توزیع فروانی و درصد حضور والدین در کودکان مبتلا و غیر مبتلا  به یبوست عملکردی مراجعه کننده به درمانگاه اطفال بیمارستان امیرکبیر در سال 1393.. 69

جدول 4-4 : توزیع فروانی و درصد نسبت فامیلی والدین کودکان مبتلا و غیر مبتلا  به یبوست عملکردی مراجعه کننده به درمانگاه اطفال بیمارستان امیرکبیر در سال 1393.. 70

جدول 4-5 : توزیع فروانی و درصد شغل پدر کودکان مبتلا و غیر مبتلا  به یبوست عملکردی مراجعه کننده به درمانگاه اطفال بیمارستان امیرکبیر در سال 1393.. 71

جدول 4-6 : توزیع فروانی و درصد شغل مادر کودکان مبتلا و غیر مبتلا  به یبوست عملکردی مراجعه کننده به درمانگاه اطفال بیمارستان امیرکبیر در سال 1393.. 72

جدول 4-7 : توزیع فروانی و درصد تحصیلات پدر کودکان مبتلا و غیر مبتلا  به یبوست عملکردی مراجعه کننده به درمانگاه اطفال بیمارستان امیرکبیر در سال 1393.. 73

جدول 4-8 : توزیع فروانی و درصد تحصیلات مادر کودکان مبتلا و غیر مبتلا  به یبوست عملکردی مراجعه کننده به درمانگاه اطفال بیمارستان امیرکبیر در سال 1393.. 74

جدول 4-9 : توزیع فروانی و درصد وضعیت منزل مسكونی کودکان مبتلا و غیر مبتلا  به یبوست عملکردی مراجعه کننده به درمانگاه اطفال بیمارستان امیرکبیر در سال 1393.. 75

جدول 4-10 : توزیع فروانی و درصد وضعیت اقتصادی خانواده کودکان مبتلا و غیر مبتلا  به یبوست عملکردی مراجعه کننده به درمانگاه اطفال بیمارستان امیرکبیر در سال 1393.. 76

جدول 4-11 : توزیع فراوانی و درصد سطوح كلی وسواس در كودكان سالم و مبتلا به یبوست عملكردی مراجعه كننده به درمانگاه كودكان بیمارستان امیركبیر اراك در سال 1393.. 77

جدول 4-12 : توزیع فراوانی و درصد وسواس فكری در كودكان سالم و مبتلا به یبوست عملكردی مراجعه كننده به درمانگاه كودكان بیمارستان امیركبیر اراك در سال 1393.. 78

جدول 4-13 : توزیع فراوانی و درصد وسواس عملی در كودكان سالم و مبتلا به یبوست عملكردی مراجعه كننده به درمانگاه كودكان بیمارستان امیركبیر اراك در سال 1393.. 79

بیان مسئله

یبوست را می توان انجام عمل دفع روده بزرگ در زمان طولانی تر از زمان طبیعی آن تعریف کرد ( کمتر از سه بار در هفته )، یا دفع ناکافی مدفوع . در حالت طبیعی باقی مانده مواد غذایی مصرف شده در یک صبحانه صبح روز بعد به روده بزرگ می رسد ، عمل دفع به طور معمول 12 تا 72 ساعت یا کمی بیشتر بعد از مصرف غذا صورت می گیرد . نوع غذای دریافتی تا حدی بر طول زمان دفع تاثیرگذار است . برای مثال : غذاهای غنی از فیبر در طول مسیر گوارش در مقابل آنزیم های هضمی مقاومت کرده و با جذب مقداری آب حجیم می شوند که خود محرک عمل دفع است(1).

به عبارتی برای آن که بگوییم شخصی مبتلا به یبوست شده است، باید 2 یا بیش‌تر از نشانه‌های زیر را حداقل به مدت 3 ماه داشته باشد:

الف) زور زدن بیش از حد در حین اجابت مزاج

ب) مدفوع سفت و خشک

ج) احساس تخلیه ناکامل بعد از اجابت مزاج

د) دو بار یا کمتر عمل دفع در هفته

علائمی مانند احساس پری در مقعد، احساس نفخ وگاز، احساس نیاز به دفع فوری مدفوع اما عدم توانایی در دفع كامل، درد شكم و گرفتگی عضلات شكم، تهوع نیز ممكن است همراه با یبوست وجود داشته باشد(2).

یبوست در دوران کودکی مشکل شایعی است که به دلیل بروز علائمی چون تاخیر در دفع مدفوع، سختی دفع و بی‌اختیاری مدفوع ناشی از بوجود آمدن و احتباس توده های متراکم مدفوعی در رکتوم سبب آزار کودک و والدین و تحمیل هزینه های درمانی می‌شود.

غذاها و مایعات سفر دور و دراز خود را در دستگاه گوارش با عبور سریع از دهان تا معده آغاز می‌کنند. عضلات معده شل می‌شوند تا گنجایش غذای بلعیده شده را داشته باشند، اما مایعات در طی 20 دقیقه وارد روده کوچک شده و مواد جامد چند دقیقه دیرتر به آنجا می‌رسند. اگر چه این فرایند از معده و دهان آغاز می‌شود، اما بیشتر فرایند گوارش در روده کوچک اتفاق می‌‌افتد.  با ورود مواد غذایی و مایعات به جریان خون، محتویات روده فشرده‌تر و سفت‌ترمی‌شوند(3).

دیواره روده دارای عضلاتی است که به طور ریتمیک منقبض‌ شده و مواد غذایی را به جلو می‌رانند. شبکه عظیمی از اعصاب، این انقباضات را با یکدیگر هماهنگ کرده وهورمون‌های مختلف این فرایند را تنظیم می‌کنند(3).

در افراد سالم در حدود شش ساعت طول می‌کشد تا غذا از روده کوچک عبور کند. سپس مواد غذایی وارد روده بزرگ یا کولون (یا قولون) می‌شوند. آب اضافی غذا در روده بزرگ جذب شده و میلیون‌ها باکتری که در آنجا زندگی می‌کنند،