دکتر مهدی فدایی  

 

 

استاد مشاور:

 

دکتر کامبیز شاهرودی  

 

 

 

نیمسال تحصیلی:

 

نیمسال دوم 1391

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

	فهرست مطالب
	عنوان	صفحه
	فصل اول : کلیات تحقیق	1
	مقدمه  ……………………………………………………………………………………………………..	2
1-1	بیان مساله تحقیق  ………………………………………………………………………………………	3
1-2	اهمیت و ضرورت انجام تحقیق  ………………………………………………………………….	4
1-3	اهداف تحقیق   ………………………………………………………………………………………….	5
1-4	چارچوب نظری   ………………………………………………………………………………………	5
1-5	ویژگی های مدل الماس پورتر  ……………………………………………………………………	5
1-5-1	شرایط تقاضای داخلی   ………………………………………………………………………………	6
1-5-2	عوامل مرتبط و پشتیبان  ………………………………………………………………………………	6
1-5-3	استراتژی ، رقابت و ساختار  ………………………………………………………………………..	7
1-5-4	نقش دولت  ………………………………………………………………………………………………	7
1-5-5	شانس (اتفاقات پیش بینی نشده)  …………………………………………………………………	7
1-5-6	عوامل درونی   …………………………………………………………………………………………..	7
1-6	مدل تحلیلی تحقیق  ……………………………………………………………………………………	8
1-7	فرضیه های تحقیق  …………………………………………………………………………………….	9
1-8	قلمروی تحقیق   ………………………………………………………………………………………..	9
1-8-1	قلمروی موضوعی تحقیق  ………………………………………………………………………….	9
1-8-2	قلمروی مکانی تحقیق  ………………………………………………………………………………	9
1-8-3	قلمروی زمانی تحقیق  ………………………………………………………………………………..	10
1-9	گروه های ذینفع   ………………………………………………………………………………………	10
1-10	نوآوری تحقیق  …………………………………………………………………………………………	10
1-11	تعاریف مفاهیم و واژگان کلیدی تحقیق  ……………………………………………………….	11
	فصل دوم : مرور منابع / ادبیات تحقیق / پیشینه تحقیق	12
	مقدمه  ……………………………………………………………………………………………………..	13
2-1	مفاهیم ابتدایی رقابت پذیری ملل  ………………………………………………………………..	13
2-1-1	نظریات مرکانتیلیست ها  ……………………………………………………………………………	13
2-1-2	نظریه مزیت مطلق   ……………………………………………………………………………………	14
2-1-3	نظریه مزیت نسبی  …………………………………………………………………………………….	14
2-1-4	نظریه  هکشر – اوهلین  ……………………………………………………………………………..	15
2-2	روند ظهور رقابت پذیری  …………………………………………………………………………..	15
2-3	طبقه بندی مفاهیم رقابت پذیری نوین   ………………………………………………………..	19
2-4	تعریف رقابت پذیری  …………………………………………………………………………………	20
2-5	فهرست و جداول رقابت پذیری   ………………………………………………………………..	20
2-6	مدلهای رقابت پذیری ملل  ………………………………………………………………………….	22
2-6-1	مدل الماس مایکل پورتر (1990)  ………………………………………………………………..	22
2-6-2	مدل الماس دانینگ – پورتر (1991)  ……………………………………………………………	26
2-6-3	مدل الماس مضاعف دوگانه راگمن (1991)  …………………………………………………	27
2-6-4	مدل الماس بوش – پورتر (1992)  ………………………………………………………………	31
2-6-5	مدل الماس های چندگانه (1993)  ……………………………………………………………….	32
2-6-6	مدل 9 عاملی چو (1994)  ………………………………………………………………………….	34
2-6-7	مدل الماس مضاعف ثانویه چو ، مون ، کیم (2007)  ………………………………………	35
2-7	تحلیل و طبقه بندی مدلها  …………………………………………………………………………..	37
2-8	پیشینه کاربردی مدلهای الماس  ……………………………………………………………………	39
2-9	مفهوم و اهمیت صادرات   ………………………………………………………………………….	43
2-10	انواع صادرات  …………………………………………………………………………………………..	44
2-10-1	صادرات قطعی  …………………………………………………………………………………………	44
2-10-2	صادرات موقت  …………………………………………………………………………………………	44
2-10-3	صادرات قطعی در حجم تجاری …………………………………………………………………..	44
2-10-4	صادرات قطعی غیرتجاری  ………………………………………………………………………….	44
2-10-5	صادرات مجدد  …………………………………………………………………………………………	44
2-10-6	ترانزیت خارجی   ………………………………………………………………………………………	45
2-11	تاریخچه توسعه صادرات و فلسفه آن  ………………………………………………………….	45
2-12	صادرات و اهمیت آن   ……………………………………………………………………………….	50
2-13	موانع و مشکلات صادرات   ………………………………………………………………………..	54
2-14	عملکرد صادراتی  ………………………………………………………………………………………	55
2-15	اهمیت و نقش صادرات غیر نفتی در اقتصاد کشور  ………………………………………..	56
2-16	اهمیت صادرات محصولات کشاورزی  …………………………………………………………	57
2-17	پیشینه موضوع تحقیق   ……………………………………………………………………………….	58
	فصل سوم : روش اجرای تحقیق / مواد و روش ها	62
	مقدمه  ……………………………………………………………………………………………………..	63
3-1	کلیات پژوهش علمی  …………………………………………………………………………………	63
3-2	مدل مفهومی (چارچوب علمی) پژوهش  ………………………………………………………	64
3-2-2	اجزا و روابط مدل مفهومی   ………………………………………………………………………..	64
3-2-3	تشریح عوامل مدل مفهومی   ……………………………………………………………………….	65
3-2-3-1	شرایط تقاضای داخلی   ………………………………………………………………………………	66
3-2-3-2	عوامل مرتبط و پشتیبان   …………………………………………………………………………….	66
3-2-3-3	استراتژی ، ساختار و رقابت ………………………………………………………………………..	67
3-2-3-4	نقش دولت   ……………………………………………………………………………………………..	67
3-2-3-5	شانس (اتفاقات پیش بینی نشده )  ………………………………………………………………	68
3-2-3-6	عوامل درونی ( منابع انسانی و منابع مادی ) ………………………………………………….	69
3-3	مراحل پژوهش  …………………………………………………………………………………………	70
3-4	جامعه آماری تحقیق و نمونه  ………………………………………………………………………	72
3-4-1	جامعه آماری  ……………………………………………………………………………………………	72
3-4-2	نمونه گیری ………………………………………………………………………………………………	73
3-5	ابزارهای جمع آوری اطلاعات  ……………………………………………………………………	74
3-5-1	پرسشنامه ………………………………………………………………………………………………….	74
3-5-2	مصاحبه حضوری ………………………………………………………………………………………	75
3-6	مقیاس های اندازه گیری  …………………………………………………………………………….	75
3-7	روش تحقیق ……………………………………………………………………………………………..	76
3-7-1	روش تجزیه و تحلیل داده ها  ……………………………………………………………………..	76
3-7-2	آزمون های آماری و ابزار سنجش تحقیق  ……………………………………………………..	76
3-8	روایی و پایایی ابزار تحقیق ………………………………………………………………………….	83
3-8-1	پایایی پرسشنامه  ………………………………………………………………………………………..	83
3-8-2	روایی پرسشنامه  ……………………………………………………………………………………….	84
	فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها و یافته های تحقیق	85
	مقدمه  ……………………………………………………………………………………………………..	86
4-1	آمار توصیفی  ……………………………………………………………………………………………	86
4-1-1	ترکیب سنی پاسخ دهندگان  ……………………………………………………………………….	87
4-1-2	ترکیب جنسیتی پاسخ دهندگان ……………………………………………………………………	87
4-1-3	تفکیک پاسخ دهندگان بر اساس تحصیلات …………………………………………………..	88
4-1-4	تفکیک پاسخ دهندگان بر اساس میزان تجربه …………………………………………………	89
4-2	آمار توصیفی سازه های تحقیق  ……………………………………………………………………	90
4-2-1	شرایط تقاضای داخلی  ……………………………………………………………………………….	90
4-2-2	عوامل مرتبط و حمایت کننده  ……………………………………………………………………..	90
4-2-3	استراتژی ، رقابت و ساختار …………………………………………………………………………	91
4-2-4	نقش دولت ……………………………………………………………………………………………….	92
4-2-5	شانس ( تفاقات پیش بینی نشده) ………………………………………………………………….	92
4-2-6	عوامل درونی  ……………………………………………………………………………………………	93
4-3-1	تحلیل عاملی تاییدی سازه شرایط تقاضای داخلی  ………………………………………….	93
4-3-2	تحلیل عاملی تاییدی بعد عوامل مرتبط و حمایت کننده   ………………………………..	94
4-3-3	تحلیل عاملی تاییدی بعد استراتژی ، رقابت . ساختار ……………………………………..	95
4-3-4	تحلیل عاملی تاییدی بعد نقش دولت  ………………………………………………………….	96
4-3-5	تحلیل عاملی تاییدی بعد شانس   …………………………………………………………………	97
4-3-6	تحلیل عاملی تاییدی بعد عوامل درونی  ………………………………………………………..	98
4-4	تحلیل های استنباطی و بررسی معناداری شاخص ها  ……………………………………..	99
4-4-1	بررسی معناداری تاثیر شاخص های تقاضای داخلی  ……………………………………….	100
4-4-2	بررسی معناداری تاثیر شاخص های عوامل مرتبط و حمایت کننده  …………………..	101
4-4-3	بررسی معناداری تاثیر شاخص های استراتژی ، رقابت و ساختار  ……………………..	102
4-4-4	بررسی معناداری تاثیر شاخص های نقش دولت  ……………………………………………	103
4-4-5	بررسی معناداری تاثیر شاخص های شانس  …………………………………………………..	104
4-4-6	بررس معناداری تاثیر شاخص های عوامل درونی   …………………………………………	104
4-5	اولویت گذاری شاخص های تاثیرگذار بر صادرات  ……………………………………….	106
4-5-1	رتبه بندی شاخص های بعد شرایط تقاضای داخلی   ………………………………………	107
4-5-2	رتبه بندی شاخص های بعد عوامل مرتبط و حمایت کننده ………………………………	107
4-5-3	رتبه بندی شاخص های بعد استراتژی ، رقابت و ساختار …………………………………	108
4-5-4	رتبه بندی شاخص های بعد دولت  ………………………………………………………………	109
4-5-5	رتبه بندی شاخص های بعد شانس  ……………………………………………………………..	111
4-5-6	رتبه بندی شاخص های عوامل درونی …………………………………………………………..	112
4-6	اولویت بندی ابعاد تاثیرگذار بر صادرات برنج ………………………………………………..	113
	فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات	114
	مقدمه   …………………………………………………………………………………………………….	115
5-1	نتایج تحلیل ابعاد شش گانه مدل الماس پورتر ……………………………………………….	116
5-1-1	شرایط تقاضای داخلی  ……………………………………………………………………………….	116
5-1-2	عوامل مرتبط و حمایت کننده  ……………………………………………………………………..	117
5-1-3	استرتژی ، رقابت و ساختار …………………………………………………………………………	117
5-1-4	دولت  ……………………………………………………………………………………………………..	118
5-1-5	شانس  ……………………………………………………………………………………………………..	119
5-1-6	عوامل درونی  ……………………………………………………………………………………………	120
5-2	پیشنهادات مبتنی بر یافته های تحقیق  …………………………………………………………..	121
5-2-1	پیشنهادات مبتنی بر فرضیه 1 ……………………………………………………………………….	121
5-2-2	پیشنهادات مبتنی بر فرضیه2 ………………………………………………………………………..	122
5-2-3	پیشنهادات مبتنی بر فرضیه3 …………………………………………………………………………	123
5-2-4	پیشنهادات مبتنی بر فرضیه4 …………………………………………………………………………	124
5-2-5	پیشنهادات مبتنی بر فرضیه5 …………………………………………………………………………	124
5-2-6	پیشنهادات مبتنی بر فرضیه6 …………………………………………………………………………	124
5-3	سایر نتایج  ……………………………………………………………………………………………….	125
5-4	محدودیت های تحقیق ……………………………………………………………………………….	126
5-5	پیشنهاداتی برای تحقیقات آتی  …………………………………………………………………..	126
	منابع و مآخذ فارسی و لاتین  ……………………………………………………………………..	128
	پرسشنامه  ………………………………………………………………………………………………..	134
	فهرست جداول و نمودارها ………………………………………………………………………..	139
	چکیده انگلیسی  ……………………………………………………………………………………….

فهرست جداول آماری و نمودارها

فهرست جداول آماری

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شماره جدول	عنوان	صفحه
4-7	آزمون دو جمله ای شاخص های شرایط تقاضای داخلی    ………………………………….	100
4-8	آزمون دو جمله ای شاخص های عوامل مرتبط و حمایت کننده  …………………………..	101
4-9	آزمون دو جمله ای شاخص های استراتژی، ساختار و رقابت  ………………………………	102
4-10	آزمون دو جمله ای شاخص های نقش دولت  ……………………………………………………	103
4-11	آزمون دو جمله ای شاخص های بعد شانس  ……………………………………………………	104
4-12	آزمون دو جمله ای شاخص های بعد عوامل درونی  …………………………………………..	105
4-13	اعداد فازی مثلثی جهت انجام قضاوت های زوجی  ……………………………………………	106
4-14	میانگین نمرات فازی هریک از مولفه های بعد شرایط تقاضای داخلی  …………………..	107
4-15	رتبه بندی مولفه های بعد شرایط تقاضای داخلی  ……………………………………………….	107
4-16	میانگین نمرات فازی هریک از مولفه های بعد عوامل مرتبط و حمایت کننده  ………..	108
4-17	رتبه بندی مولفه های بعد عوامل مرتبط و حمایت کننده  ……………………………………..	108
4-18	میانگین نمرات فازی هریک از مولفه های بعد استراتژی، ساختار و رقابت  ……………	109
4-19	رتبه بندی مولفه های بعد استراتژی، ساختار و رقابت  ………………………………………..	109
4-20	میانگین نمرات فازی هریک از مولفه های بعد حمایت دولت  …………………………….	110
4-21	رتبه بندی مولفه های بعد حمایت دولت  ………………………………………………………….	110
4-22	میانگین نمرات فازی هریک از مولفه های بعد شانس  ………………………………………..	111
4-23	رتبه بندی مولفه های بعد شانس  ……………………………………………………………………..	111
4-24	میانگین نمرات فازی هریک از مولفه های بعد عوامل درونی  ……………………………….	112
4-25	رتبه بندی مولفه های بعد عوامل درونی  ……………………………………………………………	112
4-26	رتبه بندی ابعاد 6 گانه تأثیرگذار بر صادرات برنج  ………………………………………………	113
5-1	جدول میانگین ها به صورت نزولی  ………………………………………………………………….	115
5-2	رتبه بندی مولفه های بعد شرایط تقاضای داخلی  ……………………………………………….	116
5-3	رتبه بندی مولفه های بعد عوامل مرتبط و حمایت کننده  ……………………………………..	117
5-4	رتبه بندی مولفه های بعد استراتژی، ساختار ، رقابت  ………………………………………….	118
5-5	رتبه بندی مولفه های بعد دولت  ………………………………………………………………………	119
5-6	رتبه بندی مولفه های بعد شانس  ……………………………………………………………………..	120
5-7	رتبه بندی مولفه های بعد عوامل درونی  ……………………………………………………………	121

 

فهرست نمودارها

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شماره نمودار	عنوان	صفحه
4-1	نمودار میله ای ترکیب سنی پاسخگویان …………………………………………………………….	87
4-2	نمودار دایرهای ترکیب جنسیتی پاسخگویان   …………………………………………………….	88
4-3	نمودار میله ای ترکیب تحصیلات پاسخگویان  ……………………………………………………	88
4-4	نمودار میله ای ترکیب تجربه پاسخگویان  ………………………………………………………….	89
4-5	مدل اندازه گیری بعد شرایط تقاضای داخلی تحلیل عاملی سازه تاییدی …………………	93
4-6	مدل اندازه گیری بعد عوامل مرتبط و حمایت کننده   ………………………………………….	94
4-7	مدل اندازه گیری بعد استراتژی ، ساختار و رقابت  ……………………………………………..	95
4-8	مدل اندازه گیری بعد نقش دولت   ……………………………………………………………………	96
4-9	مدل اندازه گیری بعد شانس  ……………………………………………………………………………	97
4-10	مدل اندازه گیری بعد عوامل درونی  ………………………………………………………………….	98

 

فهرست اشکال

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شماره شکل	عنوان	صفحه
1-1	مدل الماس پورتر  ………………………………………………………………………………………	8
2-1	روند تکامل مدل های الماس  ………………………………………………………………………	18
2-2	طبقه بندی سطوح اول و دوم رقابت پذیری کشورها ( موسسه مدیریت توسعه )	21
2-3	طبقه بندی عوامل رقابت پذیری کشورها  ………………………………………………………	22
2-4	الماس داخلی کشورها  ……………………………………………………………………………….	24
2-5	مدل الماس پورتر  ………………………………………………………………………………………	25
2-6	مدل الماس دانینگ – پورتر  ………………………………………………………………………..	27
2-7	مدل الماس مضاعف (اولیه)  ………………………………………………………………………..	29
2-8	مدل الماس مضاعف در تحلیل رقابت پذیری آمریکا و کانادا  …………………………..	30
2-9	مدل الماس بوش – پورتر 1992(نقش فرهنگ)  …………………………………………….	32
2-10	نمونه ای از یک الگوی مفهومی برای مدل الماس چندگانه  ……………………………..	33
2-11	مدل 2 عاملی رقابت پذیری بین المللی  …………………………………………………………	35
2-12	مدل الماس ثانویه  ………………………………………………………………………………………	36
3-1	مدل الماس پورتر ،1990  …………………………………………………………………………….	65
3-2	فرایند پژوهش های بنیادی و کاربردی  ………………………………………………………..	71

 

چکیده

هدف اصلی این پژوهش بررسی تأثیر عوامل شناسایی شده بر صادرات برنج استان گیلان در سال 1392-1391 می باشد. بدین منظور با توجه به اینکه ساختار نظری این پژوهش بر اساس مدل الماس پورتر طراحی گردیده است ، لذا سعی شده تا نتایج و تحلیل ها به گونه ای اجرا گردد که بتوان مفاهیم کاربردی را از نتایج تحلیل عوامل استخراج نمود. مدل الماس در سال 1990 توسط پورتر در کتاب مزیت های رقابتی ملل جهت ارزیابی مزیت های رقابتی 10 کشور ارائه و منتشر شد. در سالهای بعد انتقادات و پیشنهاداتی در مورد آن مطرح شد. این پیشنهادات منجر به ارائه مدل های الماس مضاعف ، الماس های چندگانه ، مدل دانینگ ، مدل 9 عاملی و مدل الماس مضاعف گردید. عوامل این مدل شامل ؛ 1.شرایط تقاضای داخلی 2.عوامل مرتبط و پشتیبان 3.استراتژی ، ساختار و رقابت 4.نقش دولت 5.شانس (اتفاقات پیش بینی نشده) ، 6.عوامل درونی که همگی از عوامل تاثیرگذارند. این پژوهش از نظر اهمیت و اهداف از نوع کاربردی و از نظر نحوه گردآوری داده ها توصیفی – پیمایشی است. جامعه اماری آن کلیه کارشناسان و مدیران و دست اندرکاران صادرات برنج استان گیلان می باشد. پس از تهیه پرسشنامه و بررسی روایی – پایایی آن ، داده های خام حاصل از جمع آوری 181 پرسشنامه توسط نرم افزار LISREL , SPSS  آزمون شدند. در رتبه بندی نهایی نتایج حاکی از اهمیت عوامل ” نقش دولت ” ، ” صنایع مرتبط و حمایت کننده” ، “شانس یا اتفاقات پیش بینی نشده” ، در سه جایگاه نخست بوده و عوامل دیگر به ترتیب ” عوامل درونی ” ، ” شرایط تقاضای داخلی ” و در نهایت ” استراتژی ، رقابت و ساختار ” می باشد. با توجه به نتایج به دست آمده و اهمیت صادرات بخش کشاورزی در انتها پیشنهاداتی برای بهبود وضعیت صادرات برنج استان گیلان ارائه شده است.

واژگان کلیدی : رقابت پذیری ، صادرات برنج ، مدل الماس پورتر ، استان گیلان .

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                              صفحه

چکیده ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 1

فصل اول : کلیات تحقیق

1-1-مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………….3

1-2- بیان و تشریح مسأله پژوهش ………………………………………………………………………………………………3

1-3- اهمیت و ضرورت انجام پژوهش……………………………………………………………………………………………5

1-4- اهداف پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………6

1-4-1-  اهداف کلی پژوهش ………………………………………………………………………………………………………..6

1-4-2- اهداف کاربردی پژوهش …………………………………………………………………………………………………..6

1-5- سؤالات پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………7

1-6- فرضیات پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………9

1-7- تعاریف مفهومی و عملیاتی واژه ها …………………………………………………………………………………..10

فصل دوم : مروری بر تحقیقات انجام شده

2-1- مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………….11

2-2- تاریخچه آموزش مهارت در ایران …………………………………………………………………………………………12

2-3- معرفی شاخه تحصیلی کاردانش …………………………………………………………………………………………..12

2-4- شاخه کاردانش، ویژگی ها، اهداف و ساختار آن ……………………………………………………………………13

2-5- ضرورت ایجاد شاخه کاردانش……………………………………………………………………………………………..14

2-6- مزایای شاخه کاردانش…………………………………………………………………………………………………………15

2-7- کاردانش و آینده فارغ التحصیلان …………………………………………………………………………………………16

2-8- کاردانش و توسعه ………………………………………………………………………………………………………………17

2-9- کیفیت نظام آموزشی …………………………………………………………………………………………………………..18

2-10- تعریف کارایی …………………………………………………………………………………………………………………19

2-11- سابقه کارایی ……………………………………………………………………………………………………………………19

2-12- کارایی از نظر صاحبنظران ………………………………………………………………………………………………….20

2-12-1- کارایی‌ از نظر فردریک تیلور (نظریه مدیریت علمی) …………………………………………………20

2-12-2- کارایی از نظر هنری گانت ………………………………………………………………………………………..20

2-12-3- کارایی از  نظر هنری دنیسون ……………………………………………………………………………………..21

2-12-4- کارایی از نظر فرانک و لیلیان گیلبرت …………………………………………………………………………21

2-12-5- کارایی از  نظر ماکس وبر …………………………………………………………………………………………..22

2-12-6- کارایی از نظر رنسیس لیکرت ……………………………………………………………………………………22

2-12-7- کارایی از نظر  مکتب روابط انسانی ……………………………………………………………………………….22

2-12-8- کارایی از نظر التون مایو …………………………………………………………………………………………….22

2-12-9- کارایی از نظرجرج هومنز (نظریات گروهی) ……………………………………………………………….23

2-13- رابطه کارآیی با بهره‌وری و اثربخشی …………………………………………………………………………………24

2-14- عوامل مؤثر در کارآیی ………………………………………………………………………………………………………24

2-14-1- عوامل درون سازمانی …………………………………………………………………………………………………..24

2-14-2- عوامل برون ‌سازمانی ……………………………………………………………………………………………………25

2-15- ارزیابی کارایی نظام آموزشی ……………………………………………………………………………………………25

2-16- زمینه های تشخیص عوامل نظام آموزشی …………………………………………………………………………..26

2-16-1- زمینه های تشخیص عوامل درونی نظام آموزشی …………………………………………………………….26

2-16-2- زمینه های تشخیص عوامل بیرونی نظام آموزشی …………………………………………………………….26

2-17- ابزار تشخیص نارسایی های نظام آموزشی ………………………………………………………………………….27

2-17-1- محاسبه نرخ ها …………………………………………………………………………………………………………..27

2-17-2- محاسبه نسبت ها ………………………………………………………………………………………………………..27

2-17-3- تجزیه و تحلیل یک گروه سنی (کوهرت) ………………………………………………………………………28

2-17-4- محاسبه نابرابری ها ……………………………………………………………………………………………………..28

2-18- انواع كارایی در نظام آموزشی ………………………………………………………………………………………….28 

2-18-1- كارایی كمی ………………………………………………………………………………………………………………..28

2-18-2- كارایی ظاهری ……………………………………………………………………………………………………………28

2-18-3-  كارایی واقعی …………………………………………………………………………………………………………..28

2-18-4- كارایی كیفی …………………………………………………………………………………………………………….28

2-18-5- كارایی درونی ……………………………………………………………………………………………………………29

2-18-6- کارایی بیرونی……………………………………………………………………………………………………………..29

2-19- شاخص های ارزیابی نظام آموزش و پرورش  …………………………………………………………………….30

2-20- جایگاه شاخصهای کارایی درونی در ارزیابی نظام آموزش وپرورش…………………………………………31

2-21- تشریح شاخصهای اصلی کارایی درونی ……………………………………………………………………………..33

2-21-1- میانگین طول تحصیل …………………………………………………………………………………………………..33

2-21-2- نسبت اتلاف …………………………………………………………………………………………………………..34

2-21-3- ضریب کارایی …………………………………………………………………………………………………………34

2-21-4- درصد قبولی و مردودی ………………………………………………………………………………………………..35

2-21- 5- نسبت هنرجو به هنرآموز …………………………………………………………………………………………….35

2-21- 6- نسبت هنرجو به کارگاه ………………………………………………………………………………………………35

2-21-7- نرخ ارتقاء ………………………………………………………………………………………………………………..35

2-21-8- نرخ تکرار پایه …………………………………………………………………………………………………………….36

2-21-9- نرخ ترک تحصیل ……………………………………………………………………………………………………….36

2-21-10- نرخ بقا، ماندگاری ……………………………………………………………………………………………………36

2-22- بررسی پژوهشهای انجام شده …………………………………………………………………………………………..37

فصل سوم : روش تحقیق

3-1- مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………….47

3-2- نوع و روش پژوهش ……………………………………………………………………………………………..47

3-3- جامعه آماری پژوهش ……………………………………………………………………………………………..47

3-4- نمونه پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………….47

 

3-5- قلمرو پژوهش ………………………………………………………………………………………………………48

3-6- ابزار پژوهش …………………………………………………………………………………………………………49

3-6-1- میانگین طول دوره تحصیل …………………………………………………………………………………………….49

3-6-2- نرخ قبولی

3-6-3- نسبت هنرجو به هنرآموز ………………………………………………………………………………………49

3-6-4 – نسبت هنرجو به کارگاه ……………………………………………………………………………………….49

3-6-5- نسبت اتلاف …………………………………………………………………………………………………….49

3-6-6- ضریب کارایی ………………………………………………………………………………………………….50

3-7- روایی پرسشنامه ……………………………………………………………………………………………………51

3-8- پایایی پرسشنامه ………………………………………………………………………………………………………………..51

3-9- روش‌های تجزیه و تحلیل داده‌ها …………………………………………………………… ………………………….51

3-9-1- آزمون همبستگی پیرسون…………………………………………………………………………………………………52

3-9-2- آزمون فریدمن……………………………………………………………………………………………………………….53

3-9-3- آزمون T Test………………………………………………………………………………………………………………53

فصل چهارم : نتایج

4-1- مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………55

4-2- نتایج محاسبات مربوط به شاخصهای کارایی درونی ……………………………………………………………….55

4-2-1 – میانگین طول دوره تحصیل (فارغ التحصیلان 90 – 1389) ………………………………………………..55

4-2-2- نرخ قبولی در سال تحصیلی 90- 1389 (مدارس کاردانش دولتی و غیردولتی) ……………………..56

4-2-3- نسبت هنرجو به هنرآموز در سال تحصیلی 90- 1389(مدارس دولتی) ……………………………….57

4-2-4- نسبت هنرجو به مساحت کارگاه در سال تحصیلی 90- 1389(مدارس کاردانش دولتی) …………58

4-2-5- کارایی و نرخ اتلاف مربوط به سال تحصیلی 90- 1389 ……………………………………………………59

4-3- بررسی ویژگی‌های توصیفی گروه نمونه ……………………………………………………………………………….59

4-4- یافته‌های پژوهش با توجه به فرضیات ………………………………………………………………………………….64

4-4-1- آزمون فرضیات بر اساس نتایج ضریب همبستگی پیرسون……………………………………………………64

4-4-2- آزمون فرضیات بر اساس نتایج آزمون فریدمن…………………………………………………………………..73

4-5- نتایج آزمون T Test برای مقایسه تفاوت میانگین نمونه های دانش آموزان پسر و دختر……………..76

4-6- نتایج آزمون T Test برای مقایسه نتایج نمونه های معلمان مرد و زن……………………………………….79

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری

5-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………….83

5-2- بحث و نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………..83

5-2-1- میانگین طول دوره تحصیل …………………………………………………………………………………………….83

5-2-2- نرخ قبولی …………………………………………………………………………………………………………………….84

5-2-3- نسبت هنرجو به هنرآموز ………………………………………………………………………………………………..84

5-2-4- نسبت هنرجو به کارگاه ………………………………………………………………………………………………….84

5-2-5- بازدهی (کارایی) ……………………………………………………………………………………………………………85

5-2-6- نسبت اتلاف ………………………………………………………………………………………………………………..85

5-3- فرضیات ………………………………………………………………………………………………………………………….85

5-4- نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………………………………………..87

5-5- پیشنهادهای کاربردی ………………………………………………………………………………………………………….88

5-6- پیشنهادهای پژوهشی …………………………………………………………………………………………………………90

5-7- محدودیتهای پژوهش …………………………………………………………………………………………………………90

5-8- جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق…………………………………………………………………………………..90

منابع

منابع فارسی ……………………………………………………………………………………………………………………………….92

منابع خارجی ……………………………………………………………………………………………………………………………..95

پیوست ها

پرسشنامه دانش آموزان………………………………………………………………………………………………………………..97

پرسشنامه معلمان………………………………………………………………………………………………………………………100

محاسبات مربوط به شاخصهای کارایی درونی……………………………………………………………………………….104

نتایج SPSS

نتایج SPSS پایایی پرسشنامه دانش آموزان پسر…………………………………………………………………………….105

نتایج SPSS پایایی پرسشنامه دانش آموزان دختر …………………………………………………………………………..106

نتایج SPSS پایایی پرسشنامه معلمان مرد……………………………………………………………………………………..106

نتایج SPSS پایایی پرسشنامه معلمان زن…………………………………………………………………………………….1070

نتایج SPSS نتایج آزمون همبستگی پیرسون (دانش آموزان پسر)…………………………………………………..109

نتایج SPSS نتایج آزمون همبستگی پیرسون (دانش آموزان دختر)…………………………………………………120

نتایج SPSS نتایج آزمون همبستگی پیرسون (معلمان مرد)…………………………………………………………..131

نتایج SPSS نتایج آزمون همبستگی پیرسون (معلمان زن)……………………………………………………………..143

نتایج SPSS آزمون فریدمن……………………………………………………………………………………………………….154

چکیده انگلیسی ……………………………………………………………………………………………………………………….171

 

فهرست جدولها

عنوان                                                                                                           صفحه

جدول 2-1- خسارتهای وارده بر نظام آموزشی ……………………………………………………………………………..42

جدول 2-2- متوسط اتلاف برای کشورهای در حال توسعه ………………………………………………………..44

جدول 3-1- توزیع فراوانی جامعه و حجم نمونه (دانش آموزان)………………………………………………..48

جدول 3-2- توزیع فراوانی جامعه و حجم نمونه (معلمان) ………………………………………………………48

جدول 3-3- مؤلفه‌های پرسشنامه بررسی کارایی درونی و سؤالات مربوط به آنها (معلمان) ………………50

جدول 3-4- مؤلفه‌های پرسشنامه بررسی کارایی درونی و سؤالات مربوط به آنها (دانش آموزان)………..50

جدول-3-5- ضریب آلفای کرونباخ …………………………………………………………………………………………….51

جدول 3-6- مقدار ضریب همبستگی…………………………………………………………………………………………….52

جدول 4-1- میانگین طول دوره تحصیل (فارغ التحصیلان 90 – 1389 ) ……………………………………..55

جدول 4-2- نرخ قبولی در سال تحصیلی 90- 1389 (مدارس کاردانش دولتی و غیردولتی) …………….56

جدول 4-3- نسبت هنرجو به هنرآموز در سال تحصیلی 90- 1389(مدارس دولتی)…………………………56

جدول 4-4- نسبت هنرجو به مساحت کارگاه در سال تحصیلی 90- 1389(مدارس کاردانش دولتی) …57

جدول 4-5- کارایی و نرخ اتلاف مربوط به سال تحصیلی 90- 1389 …………………………………………….58

جدول 4-6- توزیع فراوانی گروه معلمان بر اساس سابقه خدمت ……………………………………………….59

جدول 4-7- توزیع فراوانی گروه نمونه معلمان بر اساس مدرک تحصیلی ………………………………………..60

جدول 4-8- توزیع فراوانی گروه نمونه معلمان بر اساس جنسیت …………………………………………………..62

جدول 4-9- توزیع فراوانی گروه نمونه دانش آموزان بر اساس جنسیت …………………………………………..62

جدول 4-10- میانگین، انحراف معیار و تعداد پاسخها……………………………………………………………………..62

جدول 4- 11- آزمون همبستگی پیرسون برای فرضیه اول………………………………………………………………63

جدول 4-12- آزمون همبستگی پیرسون برای فرضیه دوم…………………………………………………………………64

جدول 4-13- میانگین، انحراف معیار و تعداد پاسخها……………………………………………………………………..65

4- 14- میانگین، انحراف معیار و تعداد پاسخها………………………………………………………………………………66

جدول 4- 15- آزمون همبستگی پیرسون برای فرضیه سوم………………………………………………………………66

جدول 4- 16- آزمون همبستگی پیرسون برای فرضیه چهارم…………………………………………………………..67

جدول 4- 17- میانگین، انحراف معیار و تعداد پاسخها…………………………………………………………………68

جدول 4- 18- میانگین، انحراف معیار و تعداد پاسخها…………………………………………………………………….69

جدول 4-19- آزمون همبستگی پیرسون برای فرضیه پنجم……………………………………………………………….69

جدول 4-20- آزمون همبستگی پیرسون برای فرضیه ششم………………………………………………………………70

جدول 4-21- میانگین، انحراف معیار و تعداد پاسخها……………………………………………………………………..71

جدول 4-22- نتایج حاصل از آزمون فریدمن دانش آموزان پسر……………………………………………………….72

جدول 4-23- رتبه بندی فرضیه ها برای گروه نمونه دانش آموزان پسر…………………………………………….72

جدول 4-24- نتایج حاصل از آزمون فریدمن دانش آموزان دختر………………………………………………………73

جدول 4-25- رتبه بندی فرضیه ها برای گروه نمونه دانش آموزان دختر……………………………………………73

جدول 4-26- نتایج حاصل از آزمون فریدمن دانش آموزان مرد……………………………………………………….74

جدول 4-27- رتبه بندی فرضیه ها برای گروه نمونه دانش آموزان مرد………………………………………………74

جدول 4-28- نتایج حاصل از آزمون فریدمن دانش آموزان زن……………………………………………………….75

جدول 4-29- رتبه بندی فرضیه ها برای گروه نمونه دانش آموزان زن………………………………………………75

جدول 4-30- نتایج آزمون TTest برای مقایسه نمونه دانش آموزان پسر ودختر…………………………………77

جدول 4-31- نتایج آزمون TTest برای مقایسه نمونه دانش آموزان پسر ودختر………………………………..77

جدول 4-32- نتایج آزمون TTest برای مقایسه نمونه دانش آموزان پسر ودختر………………………………….77

جدول 4-33- نتایج آزمون TTest برای مقایسه نمونه دانش آموزان پسر ودختر………………………………….78

جدول 4-34- نتایج آزمون TTest برای مقایسه نمونه دانش آموزان پسر ودختر………………………………..78

جدول4 -35- نتایج آزمون TTest برای مقایسه نمونه دانش آموزان پسر ودختر……………………………….78

جدول 4-36- نتایج آزمون TTest برای مقایسه نمونه دانش آموزان پسر ودختر………………………………….79

جدول 4-37- نتایج آزمون TTest برای مقایسه نمونه معلمان مرد و زن……………………………………………79

جدول 4-38- نتایج آزمون TTest برای مقایسه نمونه معلمان مرد و زن…………………………………………….79

جدول  4-39- نتایج آزمون TTest برای مقایسه نمونه معلمان مرد و زن……………………………………………80

جدول 4-40- نتایج آزمون TTest برای مقایسه نمونه معلمان مرد و زن…………………………………………….80

جدول 4-41- نتایج آزمون TTest برای مقایسه نمونه معلمان مرد و زن…………………………………………….80

جدول 4-42- نتایج آزمون TTest برای مقایسه نمونه معلمان مرد و زن…………………………………………….81

جدول 4-43- نتایج آزمون TTest برای مقایسه نمونه معلمان مرد و زن…………………………………………….81

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                           صفحه

نمودار 2-1- اجزای سیستم…………………………………………………………………………………………………………11

نمودار 4-1- توزیع فراوانی گروه نمونه معلمان بر اساس سابقه خدمت…………………………………………….59

نمودار 4-2- توزیع فراوانی گروه نمونه معلمان بر اساس مدرک تحصیلی…………………………………………60

نمودار 4-3- توزیع فراوانی گروه نمونه معلمان بر اساس جنسیت……………………………………………………61

نمودار 4-4- توزیع فراوانی گروه نمونه دانش آموزان بر اساس جنسیت……………………………………………62

 

چکیده

با تغییرات سریع فناوری و افزایش رقابت پذیری در جهان کنونی نباید از نقش خطیرآموزشهای مهارتی غافل ماند. با توجه به اینکه آموزشهای کاردانش جهت تربیت نیروی انسانی ماهر و کارآمد ایجاد شده، این آموزشها می تواند راهگشای برنامه ریزیهای آینده، در جهت توسعه اقتصادی و اجتماعی باشد. هدف پژوهش حاضر « بررسی کارایی درونی مدارس کاردانش شهر اهواز در سال تحصیلی90 – 1389 » است. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری شامل 16451  نفر دانش آموز (هنرجو) و 551  نفر معلم (هنرآموز) از مدارس کاردانش شهر اهواز بود. برای محاسبه شاخصهای کارایی درونی کل جامعه آماری مورد مطالعه قرارگرفت، و برای بررسی فرضیات پژوهش از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب با جامعه، حجم نمونه با بهره گرفتن از جدول مورگان، هنرجویان 370 نفر و هنرآموزان 225 نفر در نظرگرفته شد. ابزار اندازه‌گیری شامل محاسبه شاخصهای اصلی کارایی درونی یعنی میانگین طول تحصیل، نسبت اتلاف، نرخ قبولی، نسبت هنرجو به هنرآموز و همچنین نسبت هنرجو به کارگاه های موجود و برای بررسی فرضیات پژوهش از دو پرسشنامه 38 سؤالی برای هنرجویان و هنرآموزان استفاده گردید. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش‌های آماری ضریب همبستگی پیرسون و آزمون فریدمن استفاده شد. نتایج نشان داد: بین کارایی درونی و رشته تحصیلی، رابطه معنادار وجود ندارد. ولی بین کارایی درونی و جنسیت، منطقه، کادرآموزشی، امکانات کارگاهی و نیاز بازار کار رابطه معنی دار وجوددارد.

 

کلید واژه‌ها: كارایی- كارایی درونی- کاردانش-  نسبت اتلاف- میانگین طول تحصیل

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                                          صفحه

فصل اول: کلیات                                                                                                                   

1-1) مقدمه                                                                                                                       2

1-2) بیان مساله                                                                                                                4

1-3) اهمیت و ضرورت پژوهش                                                                                          5

1-4) اهداف پژوهش                                                                                                          7

     1-4-1) هدف اصلی                                                                                                      7

     1-4-2) اهداف فرعی                                                                                                    7

1-5)  فرضیه ها/پرسش­های پژوهش                                                                                  8

1-6) تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرها                                                                            9

فصل دوم: ادبیات موضوع

2-1) مقدمه                                                                                                                    14

2-2) بخش اول: مروری بر ادبیات تحقیق( پایه های نظری تحقیق)                                   15

2-2-1) تعریف کیفیت                                                                                                15

2-2-2) مدیریت کیفیت جامع                                                                                    17

2-2-3) مبانی نظری جوایز کیفیت و بهره وری د رجهان                                         18

2-2-4) ارکان فلسفی مدیریت کیفیت جامع                                                              18

                                                                                                                                             

2 -3) جوایز کیفیت                                                                                                         19

  2-3-1) تعریف جوایز کیفیت                                                                                     19

 2-3-2) گستردگی جوایز کیفیت                                                                               19

 2-4) مروری اجمالی بر انواع مختلف مدل ها و جوایز تعالی سازمانی                              20

2-4-1) جوایز مالکوم بالدریج                                                                                         20

  2-4-1-1)  نقش اساسی معیارها                                                                                  20

  2-4-1-2) اهداف جایزه مالکوم بالدریج                                                                 20

   2-4-1-3) ارزش ها و مفاهیم جایزه مالکوم بالدریج                                                      21

  2-4-1-4)نقاط قوت و ضعف مدل بالدریج                                                                    23

2-4-1-5)معیارهای جایزه مالکوم بالدریج                                                                    24

   2-4-1-6) الگو (چارچوب) معیارهای بالدریج                                                               26

     2-4-2) جوایز دمینگ ژاپن                                                                                       26

   2-4-2-1) کلیات مدل دمینگ                                                                             26

  2- 4-2-2)حوزه های اصلی در جایزه دمینگ                                                       27

   2-4-2-3) مزایای جایزه دمینگ                                                                           31

2- 4-2-4)ویژگی های برندگان جایزه دمینگ                                                      31

2-4-2-5) اهداف جایزه دمینگ                                                                              32

      2- 4-2-6)اصول/ ارزش ها                                                                                       33

      2- 4-2-7) الگو( چارچوب) معیارها                                                                          34

 2-4-3) جایزه کیفیت کانادا                                                                                           34

2-4-3-1) اهداف                                                                                                     34

      2- 4-3-2)اصول و ارزش ها                                                                                      35

      2-4-3-3) معیارها                                                                                                    35

2-4-4) جایزه کیفیت استرالیا                                                                                        36

     2-4-4-1) اهداف                                                                                                      36

     2-4-4-2)اصول و ارزش ها                                                                                        36

     2-4-4-3) معیارها                                                                                                     37

     2- 4-4-4) الگو(چارچوب) معیارها                                                                            39

2-4-5) جایزه ملی کیفیت فرانسه                                                                                  39

     2-4-5-1) معیارها                                                                                                     39

     2-4-5-2)ترتیب اهدای جوایز کیفیت فرانسه                                                          40

     2-4-5-3) دستاوردهای جایزه ملی کیفیت فرانسه                                                   40

     2-4-5-4) الگو(چارچوب) معیارها                                                                             41

2-4-6) جایزه کیفیت اروپا EFQM                                                                                42

     2-4-6-1)تاریخچه مدل تعالی سازمانی EFQM                                                        42

     2-4-6-2)اهداف                                                                                                       43

     2-4-6-3)اصول و ارزش ها                                                                                        43

     2-4-6-4) معیارها                                                                                                     43

     2-4-6-5)تاریخچه توسعه مدل تعالی اروپاییEFQM                                               44

     2-4-6-6)دیدگاه و مأموریت EFQM                                                                        45

     2-4-6-7)اعضا و نمایندگان EFQM                                                                          45

     2-4-6-8) مزایای به گارگیری مدل تعالی EFQM                                                     46

     2-4-6-9)اجزای اصلی در مدل تعالی EFQM                                                           46

     2-4-6-10)مفاهیم بنیادین تعالی                                                                              47

     2-4-6-11) سطوح مختلف سرآمدی در مفاهیم بنیادین EFQM                             52

     2-4-6-12)معرفی مدل                                                                                            53

     2-4-6-13)معیارهای مدلEFQM                                                                            56

          2-4-6-13-1) معیار رهبری                                                                                56

          2-4-6-13-2) معیار خط مشی- استراتژی                                                         57

          2-4-6-13-3)معیار کارکنان                                                                                57

          2-4-6-13-4) معیار منابع – شراکت ها                                                              58

          2-4-6-13-5)معیار فرایندها                                                                              58

          2-4-6-13-6) معیار نتایج مشتری                                                                     59

          2-4-6-13-7) معیار نتایج کارکنان                                                                     63

          2-4-6-13-8) معیار نتایج جامعه                                                                        66

          2-4-6-13-9) معیار نتایج کلیدی عملکرد                                                          69

    2-4-6-14) سطوح سرآمدی در مدل EFQM و  فرایند دریافت جایزه                     72

    2-4-6-15)اندازه گیری میزان برتری سازمان                                                           75

 

 

    2-4-6-16) نحوه شرکت در فرایندهای جایزه ملی کیفیت                                       77

    2-4-6-17)روش های خود ارزیابی                                                                             78

    2-4-6-18)منطق رادار                                                                                              83

    2-4-6-19) ارتباط میان مفاهیم بنیادین سرآمدی و مدل سرآمدی EFQM             88

    2-4-6-20)مدل تعالی در کسب و کار کارنجی(KBEM)                                             89

        2-4-6-20-1) ارزش های مدل تعالی در کسب و کار کانجی                                  89

2-5) بخش دوم (پیشینه تحقیق)                                                                                    91

     2-5-1) پیشینه تحقیق در مورد EFQM                                                                   91

     2-5-2)  مرور اجمالی بر تحقیق های انجام گرفته در ایران                                        92

    2-5-3) مروری بر تحقیق های انجام شده خارجی                                                       94

2-6) نتیجه گیری                                                                                                         100

 فصل سوم: روش شناسی پژوهش

3-1) مقدمه                                                                                                                     104          

3-2) روش وقوع تحقیق                                                                                               104

     3-2-1) نوع و هدف تحقیق                                                                    104

3-3) جامعه آماری                                                                                                         105

3-4) نمونه آماری                                                                                                          106

     3-4-1) تعریف                                                                                                        106

     3-4-2) روش نمونه گیری                                                                                        107

3-5)قلمرو تحقیق                                                                                                         107

     3-5-1) قلمرو موضوع تحقیق                                                                                 107

     3-5-2) قلمرو زمانی                                                                                                107

     3-5-3) قلمرو مکانی                                                                                               108

     3-5-2) قلمرو زمانی                                                                                                107

3-6)ابزار گردآوری داده ها                                                                                            108

     3-6-1) ابزارها و مقیاس های اندازه گیری                                                               109

3-7) تعداد سوالات پرسشنامه                                                                                     110

3-8) سنجش روایی و پایایی ابزار پژوهش                                                                     110

    3-8-1) روایی ابزار سنجش                                                                                      111

    3-8-2) پایایی یا اعتبار پرسشنامه                                                                           111

3-9) روش تحلیل داده ­ها                                                                                              115

فصل چهارم: یافته های پژوهش

4-1) مقدمه                                                                                                                  117

4-2) بررسی اطلاعات جمعیت شناختی                                                                         117

     4-2-1)میزان سن پاسخ دهندگان                                                                          117

     4-2-2)جنسیت پاسخ دهندگان                                                                             118

     4-2-3) میزان تحصیلات پاسخ دهندگان                                                                119

     4-2-4) گرایش تحصیلی پاسخ دهندگان                                                                120

     4-2-5) سمت سازمانی پاسخ دهندگان                                                                   121

     4-2-6)سابقه خدمت( تجربه کاری) پاسخ دهندگان                                                122

4-3) مدل مورد استفاده در پژوهش                                                                              123

     4-3-1) روش تعیین شاخص ­های مدل                                                                     124

     4-3-2)روش تعیین ابعاد مدل                                                                                 125

4-4) تجزیه و تحلیل سؤال­های تحقیق                                                                         126

     4-4-1) آزمون همبستگی پیرسون                                                                         129

          4-4-1-1) نتایج آزمون همبستگی پیرسون                                                      130

         4-4-1-2) تحلیل نتایج به تفکیک معیارها                                                         131

            4-4-1-2-1) معیار رهبری                                                                              131

            4-4-1-2-2) معیار فرایندها                                                                           132

            4-4-1-2-3) معیار کارکنان                                                                             133

            4-4-1-2-4) معیارخط مشی- استراتژی                                                        134

            4-4-1-2-5) معیار منابع- شراکت ها                                                              135

            4-4-1-2-6) معیارنتایج کارکنان                                                                    135

            4-4-1-2-7) معیار نتایج مشتریان                                                                 136

            4-4-1-2-8) معیار نتایج جامعه                                                                      137

            4-4-1-2-9) معیارنتایج کلیدی عملکرد                                                         137

       4-4-2) تجزیه و تحلیل رگرسیون                                                                         138

       4-4-3) یافته های فرعی تحقیق                                                                           148

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادها

5-1) مقدمه                                                                                                                     158

5-2) مروری بر یافته های پژوهش                                                                                       158

     5-2-1) معیار رهبری                                                                                                   158

     5-2-2) معیارخط مشی- استراتژی                                                                                159

     5-2-3) معیار کارکنان                                                                                                  159

     5-2-4) معیار منابع- شراکت ها                                                                                    160

     5-2-5) معیار فرایندها                                                                                                 160

     5-2-6) معیار نتایج مشتریان                                                                                        161

     5-2-7) معیار نتایج کارکنان                                                                                         162

     5-2-8) معیار نتایج جامعه                                                                                            162

     5-2-9) معیار نتایج کلیدی عملکرد                                                                               163

5-3) پیشنهادها                                                                                                               164

     5-3-1) رهبری                                                                                                           164

     5-3-2) خط مشی- استراتژی                                                                                       164

     5-3-3) کارکنان                                                                                                          165

     5-3-4)منابع – شراکت ها                                                                                            166

     5-3-5) فرایند                                                                                                            166

5-4) محدودیت­ها                                                                                                             167

5-5) پیشنهادها جهت پژوهش­های آتی                                                                               167

منابع                                                                                                                                169

پیوست­ها                                                                                                                                   175

فهرست اشکال

شکل 2 -1: چارچوب بالدریج                                                                                           22

شکل2-2:  الگوی جایزه کیفیت بالدریج                                                                          26

شکل2-3: الگوی جایزه کیفیت دمینگ                                                                           34

شکل 2-4: الگوی معیارهای جایزه کیفیت استرالیا                                                         39

شکل 2-5: مدل جایزه ملی کیفیت فرانسه و معیارهای آن                                             41

شکل 2-6: اجزای اصلی مدل EFQM و ارتباط بین آنها                                                  47

شکل 2-7: مدل تعالی سازمانی EFQM                                                                           53

شکل 2-8: چرخه کیفیت دمینگ(PDCA)                                                                  55

شکل 2-9:  هرم تعدیل یافته کانجی                                                                                89

شکل 2-10: مدل فشرده تعالی کانجی                                                                            90

شکل 2-11: هرم تعدیل یافته کانجی                                                                               52

شکل 2-12: مدل فشرده تعالی کانجی                                                                            53

شکل4-1: میزان سن پاسخ دهندگان                                                                           118

شکل4-2: نمودار میله ای توزیع فراوانی جنسیت پاسخ دهندگان                               119

شکل 4-3: نمودار میله ای گرایش تحصیلی پاسخ دهندگان                                         121

شکل4-4: نمودار میله ای درصد فراوانی سمت( پست) سازمانی پاسخ دهندگان         122

شکل4-5 نمودار توزیع فراوانی تجربه کاری پاسخ دهندگان                                        123

شکل4-6: مدل کلی روابط بینشاخص های تحقیق                                                        125

شکل4-7: نمودار درصد فراوانی نحوه پاسخگویی به سؤالات تحقیق(طیف لیکرت)      127

شکل 4-8: نمودار فراوانی نحوه پاسخگویی به سؤالات بخش توانمند ساز مدل             128

شکل4-9: نمودار فراوانی نحوه پاسخگویی به سؤالات بخش نتایج مدل EFQM           128

 

فهرست جداول

جدول2-1: کاربرد ارزیابی عملکرد                                                                                   13

جدول 2-2: معیار های مدل مالكولم بالدریج                                                                   38

جدول 2-3: مقایسه مدلهای ارزیابی كیفیت ژاپن، امریكا، اروپا                                      51

جدول 3-1: توزیع سوالات هر بعد                                                                                   62

جدول4-1: میزان سن پاسخ دهندگان                                                                            67

جدول4-2:  میزان تحصیلات پاسخ دهندگان                                                                  68

جدول4-3: سمت های شغلی پاسخ دهندگان                                                                  69

 

فصل اول: کلیات پژوهش

 

• مقدمه

شاید پرآوازه ترین تحول در زمینه مدیریت در طی یکی دو دهه اخیر ارائه الگو و نظریه های مربوط به بهبود کیفیت فرآورده ها و خدمات و به طور کلی فعالیت ها و مؤسسات تولیدی و خدماتی باشد. پیروزی چشم گیر ژاپنی ها در چند دهه گذشته و ظرفیت تحول آسای تولیدی و اقتصادی آنان همراه با ارائه کیفیت ممتاز فرآورده ها و خدمات، انگیزه اساسی حرکت در سمت تحول روندهای مدیریت برای دستیابی به کیفیت برتر و روش هایی که مسایل پیچیده سازمان های امروزی را پاسخگو باشد بوده است (مهربان،1387).

مدیریت کیفیت جامع1 هرچند که بر پایه کارهای برخی از پیشگامان جنبش بهبود کیفیت مانند دمینگ2، جوران3، کرازبی4 و دیگران، در ژاپن، آمریکا و اروپا پدیدار شد، اما الگوی جامع آن به تدریج و با بهره گیری از نوآوری و مدیریت در زمینه های فنون کمّی و آماری ساختار و معماری نوین سازمان، فنون بهبود و بازسازی سازمان و الگوهای مشارکتی و توانا سازی کارکنان که پرداخته چند دهه گذشته بوده شکل گرفته است. امروزه سازمان های پیشرو با بهره گیری از الگوهای مدیریت کیفیت جامع به دستاوردهای استثنایی نائل شده اند که شاید نمونه برجسته آن رنسانس صنایع اتومبیل سازی آمریکا باشد که با 3 تا 5 سال تلاش و پیروی از روش های مدیریت کیفیت جامع پس ماندگی قابل توجه خود را از ژاپنی ها تا حد بسیار زیادی جبران کرده و دور نیست که در زمینه بسیاری از آنها پیشی بگیرند. مزیت عمده مدیریت کیفیت جامع به عنوان یک روش فراگیر مدیریت، آینده درخشان آن به عنوان تعیین کننده اصلی سمت گیری جریان مدیریت نوین است.

انجام و استحکام پایه های نظری، فنون و الگوهای کاربری این روند را می توان در نگرش سیستمی آن و استفاده از فنون و الگوهای گروهی و همین طور شیوه های پیشرو و فعال آن در بررسی و حل و فصل مشکلات سازمانی با تأکید بر فرایندهای کار به عنوان محور اصلی جستجو کرد( زمردیان،1389).

مدل های سرآمدی یا تعالی سازمان چارچوب هایی مبتنی بر علم، تجارب و نظریات مدیریتی هستند که مبنای اصلی آن مدیریت کیفیت جامع (TQM) بوده و مشخصات کلی یک سازمان متعالی را تعریف می کند. پیرو نظریه پردازان مفهوم سرآمدی یا تعالی سازمان و مدل های مربوطه، استفاده از این مدل ها در سطح جهان به عنوان ابزاری قدرتمند برای شناسایی فرصت های بهبود و اولویت بندی آنها به طور گسترده ای مورد استقبال قرار گرفته است( شرطان،1388)؛ این استقبال به حدی بوده است که در اغلب کشورها برای جلب توجه عمومی و ایجاد انگیزه برای استفاده از آنها، این مدل ها به عنوان ارزیابی جوایز بهره وری، کیفیت و تعالی سازمانی مورد استفاده قرار می گیرد.

امروزه در بیش از 70 کشور جهان بر اساس مدل های تعالی سازمانی جوایزی با عناوینی چون جایزه کیفیت، جایزه بهره وری، جایزه تعالی سازمان، جایزه تعالی کسب و کار و جایزه تعالی عملکرد اهدا می شود. اثر بخشی استفاده از مدل تعالی چنان بوده است که حتی در کشور ژاپن که منشا جوایز کیفیت در سطح جهانی محسوب می گردد از سال 1996 جایزه کیفیت ژاپن، به موازات جایزه کیفیت دمینگ، ولی بر اساس مدل تعالی اهدا می گردد. از مشهورترین مدل های جایزه کیفیت جهانی می توان از جایزه دمینگ ژاپن، مالکوم بالدریج آمریکا و EFQM اروپا نام برد. در کشور ایران نیز از سال 1382 جایزه ملی بهره وری و تعالی سازمان بر اساس مدل تعالی سازمان EFQM به اجرا درآمده است.

لازم به توضیح است که ارزش مدل های تعالی سازمان نه به خاطر استفاده از آنها به عنوان مدل ارزشیابی شرکت ها در فرایندهای اهدای جایزه، بلکه استفاده از آنها توسط مدیران و نظام های مدیریتی به عنوان ابزاری برای ایجاد یکپارچگی و تعالی در مدیریت کسب وکار است( توکلی،1390). بنابراین با توجه به اهمیت بخش مدیریت و برنامه ریزی در مدیریت کلان شهرهای ایران و به خصوص پایتخت آن تهران و با توجه به تغییرات سریع و پیچیده در نیازها و الزامات کیفی در راستای تکریم و احترام به حقوق شهروندی افراد در این پژوهش به بررسی روابط بین شاخص های معیار توانمندساز و نتایج مدل تعالیEFQM  در سازمان معاونت برنامه ریزی و توسعه مدیریت شهری شهر تهران به عنوان یکی از متولیان عرصه تعیین استراتژی های کلان در راستای ارتقای سطح حقوق شهروندی و حرکت به سمت جامعه مدرن و جهانی پرداخته شده است.

در این فصل ابتدا به بیان مسأله تحقیق پرداخته و سپس به ترتیب به اهمیت و ضرورت تحقیق، اهداف تحقیق، سؤالات و فرضیه های تحقیق، قلمرو تحقیق (زمانی و مکانی) و در نهایت به تعریف مفهومی متغیرهای تحقیق پرداخته شده

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                          صفحه

فصل اول : (طرح تحقیق / کلیات طرح )

 

1-1   مقدمه ………………………………………………………………………………………………………….1

1-2  بیان مسئله تحقیق …………………………………………………………………………………………4-1

1-3  هدفهای تحقیق ………………………………………………………………………………………………4

1-4  ضرورت واهمیت انجام تحقیق……………………………………………………………………….5-4

1-5 فرضیات  تحقیق ………………………………………………………………………………………………5

1-5-1  فرضیه اصلی تحقیق……………………………………………………………………………………..5

 1-5-2  فرضیه های فرعی تحقیق……………………………………………………………………………. 6

1-6  چهارچوب نظری تحقیق ……………………………………………………………………………..9 -6

1-7 مدل مفهومی تحقیق …………………………………………………………………………………………9

1-8 روش  وبزار جمع آوری اطلاعات………………………………………………………………………10

1-9 متغیرهای پژوهش …………………………………………………………………………………….11-10

1-10تعاریف  مفهومی متغیرها…………………………………………………………………………….11-12

 

فصل دوم: مبانی نظری پژوهش

2-1 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………….14

2-2 بخش اول : مبانی نظری سرمایه های فکری ……………………………………………………..15

2-2-1 مفهوم وتعارف سرمایه های فکری ………………………………………………………..18-15

2-2-2 عناصر سرمایه های فکری……………………………………………………………………..23-19

2-2-3 اندازه گیری ارزش وتاثیرات سرمایه های فکری ………………………………………25-23

2-3-4 مدلهای مدیریت سرمایه های فکری ……………………………………………………….38-26

2-3 بخش دوم :عملکرد کارکنان……………………………………………………………………..51-39

2-3-1 مدیریت عملکرد…………………………………………………………………………………55-52

2-3-2 عوامل تاثیر گذار در اجراء وپیاده سازی نظام مدیریت عملکرد…………………. 56-55

2-3-3 اصول مدیریت عملکرد ……………………………………………………………. …………….56

2-3-4  فرایند مدیریت عملکرد……………………………………………………………………… 57-56

2-3-5  تدابیر مدیران موفق در سازمان های ایران برای بهبود عملکرد کارکنان…………….62-57

2-3-6مزایای مدیریت عملکرد…………………………………………………………………………..64-62

2-3-7 معایب مدیریت عملکرد……………………………………………………………………………..65

2-3-8 مفهوم ارزشیابی عملکرد ……………………………………………………………………….66-65

2-3-9 اهداف ارزشیابی عملکرد………………………………………………………………………67-66

2-3-10 رویکردها وروش های ارزشیابی عملکرد…………………………………………………68-67

2-3-11 روش های ارزشیابی عملکرد ………………………………………………………………..70-69

2-4 پیشینه تحقیق…………………………………………………………………………………………….. 74

2-4-1 پیشینه خارجی ……………………………………………………………………………………….74

2-4-2 پیشینه داخلی………………………………………………………………………………………….77

فصل سوم: روش شناسی تحقیق

3-1 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………..82

3-2 روش تحقیق ……………………………………………………………………………………………82

3-3 قلمرو تحقیق …………………………………………………………………………………………..82

3-4 جامعه آماری وروش نمونه گیری…………………………………………………………………83

3-5 روش وابزار جمع آوری اطلاعات…………………………………………………………….84-83

3-6  متغیرهای پژوهش ……………………………………………………………………………. …….84

3-7 امتیاز بندی پرسشنامه…………………………………………………………………………… …..85

3-8 نحوه توزیع پرسشنامه ……………………………………………………………………… .. …..86

3-9 روایی وپایایی ابزار سنجش ……………………………………………………………………….86

3-9-1 روایی ابزار سنجش………………………………………………………………………………..86

3-9-2 پایایی ابزار سنجش………………………………………………………………………………..87

3-10 روش تجزیه وتحلیل داده ها……………………………………………………………………..87

فصل چهارم : تجزیه وتحیل داده ها

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………….90

 4-1 آمار توصیفی ………………………………………………………………………………………….91

4-1-1 توصیف ویژگی های جمعیت شناختی نمونه تحقیق…………………………………….91

4-1-1-1 بررسی نمونه آماری از لحاظ جنسیت پاسخ دهندگان ……………………………..91

4-1-1-2 بررسی نمونه آماری از لحاظ سن پاسخ دهندگان پاسخ دهندگان ………………92

4-1-1- 3 بررسی نمونه آماری از لحاظ سطح تحصیلات پاسخ دهندگان …………………93

4-1-1-4 بررسی نمونه آماری از لحاظ میزان سابقه کار…………………………………………94

4-1-2 ویژگی های توصیفی …………………………………………………………………………….95

 

 

4-2 روایی سازه –آزمون مدل وفرضیه ها

4-2-1 مدلهای اندازه گیری متغیرهای پژوهش……………………………………………………….96

4-2-1-1 نیکویی برازش مدل……………………………………………………………………………..96

4-2-1-2 مدل اندازه گیری متغیر سرمایه فکری …………………………………………………….98

4-2-1-3 مدل اندازه گیری متغیر عملکرد ……………………………………………………………104

4-2-2 آزمون فرضیه های تحقیق ……………………………………………………………………….110

4-2-2-1 آزمون فرضیه های تحقیق توسط مدل معادلات ساختاری………………………….110

3-4 آزمون تکمیلی –آزمون فریدمن……………………………………………………………………..118

4-3-1 رتبه بندی ابعاد متغیر سرمایه فکری……………………………………………………………119

 4-3-2 رتبه بندی شاخص های متغیر های تحقیق ………………………………………………….119

فصل پنجم :

نتیجه گیری وپیشنهادات

5-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………………124

5-2 نتیجه گیری وتحلیل یافته ها بر مبنای فرضیات …………………………………………………124

5-2-1 نتایج مبتنی بر فرضیه اصلی………………………………………………………………………124

5-2-2 نتایج مبتنی بر فرضیه فرعی اول ………………………………………………………………..124

5-2-3 نتایج مبتنی بر فرضیه فرعی دوم ……………………………………………………………….125

5-2-4 نتایج مبتنی بر فرضیه فرعی سوم………………………………………………………………..126

5-4 پیشنهادات تحقیق…………………………………………………………………………………..128-127

5-5 محدودیت های تحقیق…………………………………………………………………………………129

 

فهرست جداول

عنوان

جدول (2-1)  هفت واژه در برگیرنده مدل عملكردی ACHIEVE …………………………….72

جدول (2-2)جدول زمانی مهم ترین رویدادهای ووقایع حساس در بحث سرمایه های فکری…..74

جدول (3-1) ابعاد سرمایه فکری به همراه شماره سوالات مربوطه در پرسشنامه…………………..84

جدول ( 4-1)فراوانی مربوط به جنسیت پاسخ ­دهندگان…………………………………………………91

جدول ( 4-2) فراوانی مربوط به سن پاسخ ­دهندگان……………………………………………………..92

جدول (4-3 )فراوانی مربوط به سطح تحصیلات پاسخ ­دهندگان………………………………………93

جدول( 4-4 )فراوانی مربوط به وضعیت سابقه کاری پاسخ ­دهندگان…………………………………94

جدول( 4-5) ویژگی­های توصیفی متغیرهای تحقیق…………………………………………………….95

جدول( 4-6 )نتیجه تائید یا رد فرضیه­ اصلی تحقیق…………………………………………………..110

جدول (4-7 )نتایج تائید یا رد فرضیه ­های فرعی تحقیق………………………………………………114

جدول( 4-8 )رتبه ­بندی متغیر سرمایه فکری……………………………………………………………..118

جدول( 4-9 )رتبه ­بندی شاخص ­های متغیرهای تحقیق……………………………………………….119

 

فهرست نمودارها

عنوان

نمودار(1-1 ) مدل جا کوبسن …………………………………………………………………………………6

نمودار (1 -2 ) مدل هانس ولاواندال ………………………………………………………………………..7

نمودار(1-3  ) مدل پیشنهادی محققان………………………………………………………………………..8

نمودار (1- 4 ) مدل بونتیس ……………………………………………………………………………………9

نمودار( 2-1 )مدل بونتیس………………………………………………………………………………………. 26

نمودار (2-2 )مدل جاکوبسن …………………………………………………………………………………..28

نمودار( 2-3  )مدل هانس ولاواندال……………………………………………………………………………30

نمودار ( 2-4  )طرح ارزش اسکاندیا ارائه شده توسط ادوینسون ومالون………………………………32

نمودار (5-2) طبقه بندی روس وروس ………………………………………………………………………..34

نمودار( 2-6 )  مدل داینامیک سرمایه های فکری در سازمان……………………………………………36

نمودار( 2-7 )الگوی سرمایه های فکری سالیوان……………………………………………………………….37

نمودار(2-8)  مدل پیشنهادی محققان ………………………………………………………………………………45

 

فهرست شکل ها

عنوان

شکل (2-1) عوامل موثر بر رضایت کارکنان ……………………………………………………………………………………………..39

شکل (2-2)عوامل تاثیر گذار بر عملکرد کارکنان………………………………………………………………………………………..42

شكل ( 2-3) مدل ارزیابی عملكرد در سازمانها ………………………………………………………………………………………….65

شكل (2-4). اهداف ارزشیابی عملكرد ……………………………………………………………………………………………………..66

شكل (2-5) خلاصه مزایا و معایب روش های ارزیابی عملكرد كاركنان……………………………………………………………73

شکل( 4-1 )نمودار میله­ای مربوط به جنسیت پاسخ ­دهندگان………………………………………………………………………..92

شکل( 4-2 )نمودار میله­ای مربوط به سن پاسخ ­دهندگان………………………………………………………………………………93

شکل( 4-3 )نمودار میله­ای مربوط به سطح تحصیلات پاسخ ­دهندگان……………………………………………………………94

شکل( 4-4 )نمودار میله­ای مربوط به وضعیت سابقه کاری پاسخ ­دهندگان………………………………………………………95

شکل( 4-5) مدل اندازه ­گیری متغیر سرمایه فکری قبل از حذف سؤالهای نامناسب در حالت تخمین استاندارد……99

شکل( 4-6)مدل اندازه ­گیری متغیر سرمایه فکری قبل از حذف سؤالهای نامناسب در حالت ضریب…………………100

شکل(4 -7 )مدل اندازه ­گیری متغیر سرمایه فکری بعد از حذف سؤالهای نامناسب در حالت تخمین………………..101

شکل(4-8 )مدل اندازه ­گیری متغیر سرمایه فکری بعد از حذف سؤالهای نامناسب در حالت ضرایب………………..103

شکل (4-9 )مدل اندازه ­گیری متغیر عملکرد قبل از حذف سؤالهای نامناسب در حالت تخمین استاندارد………….105

شکل( 4-10) مدل اندازه ­گیری متغیر عملکرد قبل از حذف سؤالهای نامناسب در حالت ضریب معناداری……….106

شکل (4 -11) مدل اندازه ­گیری متغیر عملکرد بعد از حذف سؤالهای نامناسب در حالت تخمین استاندارد………108

شکل( 4-12 )مدل اندازه ­گیری متغیر عملکرد بعد از حذف سؤالهای نامناسب در حالت ضرایب معناداری………109

شکل( 4-13 )مدل تحقیق (فرضیه اصلی) در حالت ضرایب تخمین استاندارد…………………………………………….112

شکل( 4-14 )مدل تحقیق (فرضیه اصلی) در حالت ضرایب معناداری………………………………………………………..113

شکل( 4-15 )مدل تحقیق در حالت ضرایب تخمین استاندارد…………………………………………………………………..116

شکل( 4-16 )مدل تحقیق در حالت ضرایب معناداری………………………………………………………………………………117

 

فصل اول :کلیات تحقیق

1-1 مقدمه :

با وقوع انقلاب تکنولوژی وفناوری اطلاعات ، از سالهای بعد از 1990، الگوی اقتصاد جهانی تغییر کرد. در اقتـصاد امروز ،دانش به عنوان مهمترین سرمایه ،جایگـزین سـرمایه مالی وفیزیکی شده است .(مشبکی ، گلیج ، 1385 ، 125)

درعصـر فرا رقابتی سازمانها با  محیطی روبرو هستند که  مشخصه  آن افزایش پیچیدگی ، جهانی شدن وپویایی است. بنابراین سازمانها برای استمرار واسقرار خود با چالشهای نوینی مواجه هستند که برون رفت از این چالشها مستلزم توجه بیشتر به توسعه وتقویت مهارتها وتــواناییهای درونی است که ایـن کار از طریق مبانی دانـش سازمانی وروشـهایی صـورت می گیرد که سازمان ازآنها برای رسیدن به عمـلکرد بهـتر در دنیای کـسب وکار اسـتفاده می نماید.( حاجی بابایی ، رجبی فرد ، عالم تبریز ،1388 ، 12)

در چنین فضای سرمایه های فکری ودانـشی سازمانها بیش از پیش به عـنوان مزیت های رقابتی مورد توجه قرار گرفتند شالوده سرمایه فکری دانش واطلاعات است و می توان گفت که سرمایه فکری یک بسته ی دانشی مفید برای سازمان است .محدودیت منابع فیزیکی دردسترس سازمان ها ، موجب بروز رویکردهـای جدید در توسعه امکا نـات غیـر فیزیکی  ورویـه های ارزش افزا جهـت توسـعه وبهـبود محصــولات وخدمات شـده است .

از این رو ضــرورت بکارگیـری تمام ظرفیــت های موجود در سـازمان اعـم از سـرمایه های مالی ، دارایـی های فیزیکی ، سرمایه فکری ،رویه ها والگو های کاری ،سـرمایه انـسانی ،دارایـی های دانشـی ،……..بیش از پیش نمایان شده است. (مشبکی ، گلیج ، 1385 ، 126)

1-2 بیان مساله تحقیق

امروزه سرمایه فکری به عنوان یک دارایی استراتژیک برای عملکرد سازمانی شناخته شده است ومدیریت سرمایه های فکری برای رقابت پذیری سازمانها بسیار مهم وحیاتی است

سازمانها به وسیله آنچه را که می دانند واین که چه قدر به خوبی دانش خود را حفظ می کنند این واقعیت می تواند دلیلی ناگزیر برای مدیریت وحاکمیت سازمانی ، به منظور پروراندن ساعیانه افراد وسیستمهایی که دانش را خلق ، حفظ و، توزیع واحیاء منتشر می کنند باشد (روس ،گرانت 1997 ،128)

داراییهای سازمانی به دو دسته کلی تقسیم می شوند :

داراییهای مشهود

این دارایی ها ی شامل دارایی های فیزیکی ومالی هستند که به صورت کامل در ترازنامه شرکت ها ، سازمان ها و ….منعکس می شود .این دارایی ها با استفاده بیشتر از ارزش آنها کاسته می شود.

دارایی های نا مشهود

این دارایی ها به دو دسته کلی تقسیم می شوند :

دارایی هایی که تحت عنوان حمایت قانون قرار داشته و با عنوان مالکیت معنوی شناخته می شوند واین دارایی های شامل حق امتیازها ، کپی رایت ، حق اختراع ، فرانشیز وثبت علائم ومارک های تجاری است . وبرخی از موارد آن در ترازنامه منعکس می شوند . سایر دارایی های نا مشهود که شامل سرمایه فکری است که تحت اصول اقتصاد فراوانی عمل می کنند یعنی با استفاده بیشتر از آنها از ارزش آنها کاسته نمی شود و معمولا در ترازنامه منعکس نمی شوند  .

 

فهرست مطالب

عنوان……………………………………………………………………………………………………………………………….صفحه

چکیده………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 1

فصل اول ـ طرح تحقیق

1-1 مقدمه:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 3

1-2بیان مساله:…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4

1-3اهمیت پژوهش:…………………………………………………………………………………………………………………………………… 5

1-4اهداف پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………… 6

1-5 سوال اصلی تحقیق (مسأله تحقیق)……………………………………………………………………………………………………… 7

1-6 سوالات فرعی تحقیق:…………………………………………………………………………………………………………………………. 7

1-7 فرضیات تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………… 7

1-7-1-فرضیه اصلی:………………………………………………………………………………………………………………………………… 7

1-7-2-فرضیه فرعی :………………………………………………………………………………………………………………………………. 7

1-8-مدل اولیه پژوهش:…………………………………………………………………………………………………………………………….. 8

1-9-متغیرهای تحقیق:……………………………………………………………………………………………………………………………….. 8

1-10تعاریف نظری و عملیاتی:……………………………………………………………………………………………………………………. 8

1-11طرح پژوهش و روش‏های تجزیه و تحلیل داده‏ها ……………………………………………………………………………… 12

1-12مدل فرایند پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………….. 12

فصل دوم – ادبیات تحقیق

2-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 15

2-2- تعریف ICT روستایی………………………………………………………………………………………………………………………. 16

2-3-اهداف ای سی تی چیست؟………………………………………………………………………………………………………………… 16

2-4- فناوری اطلاعات و دولت الکترونیکی…………………………………………………………………………………………………. 17

2-5- مفهوم دولت الکترونیکی……………………………………………………………………………………………………………………. 19

2-6- مزایاو موانع دولت الکترونیک…………………………………………………………………………………………………………….. 20

2-7- مراحل تدوین استراتژی دولت الکترونیک………………………………………………………………………………………….. 21

2-8- شهر الکترونیکی………………………………………………………………………………………………………………………………… 23

2-9- جامعه الکترونیکی……………………………………………………………………………………………………………………………… 24

2-10- تجارت الکترونیکی…………………………………………………………………………………………………………………………. 25

2-11- مدل اجرائی برای توسعه ICT روستایی ………………………………………………………………………………………. 27

2-12 مدل های ارائه شده برای روستایی ICT  ………………………………………………………………………………………. 28

2-13- روستا و تاثیر ICT در آن……………………………………………………………………………………………………………… 30

2-14 مباحث پژوهشی……………………………………………………………………………………………………………………………….. 33

فصل سوم ـ روش تحقیق

3-1مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 38

3-2 روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 38

3-3 جامعه آماری و حجم نمونه…………………………………………………………………………………………………………………… 39

3-4 ابزار جمع‏آوری

 اطلاعات………………………………………………………………………………………………………………………. 39

3-5 نحوه اجرای تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………….. 41

3-6 روایی …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 41

3-7 پایایی………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 41

3-8 بیان فرضیه………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 43

3-9روش تجزیه و تحلیل آماری…………………………………………………………………………………………………………………. 44

3-10 ابزار کار……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 44

3-11 محدودیتهای تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………. 44

فصل چهارم ـ تجزیه و تحلیل یافته‏های تحقیق

4-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 46

4-2 متغیرهای جمعیت‏شناختی…………………………………………………………………………………………………………………….. 46

4-3 آزمون نرمال بودن داده‏ها…………………………………………………………………………………………………………………….. 48

4-4 فرضیه اصلی……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 49

4-5 فرضیه فرعی……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 49

4-6 بررسی و مقایسه رضایت روستاییان از وضعیت خدمات دفاتر پیشخوان………………………………………………….. 51

فصل پنجم  ـ نتیجه‏گیری و پیشنهادات

5-1مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 55

5-2 بحث…………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 55

5-3 نتیجه‏گیری………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 57

5-4 مدل نهایی تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………… 58

5-5پیشنهادات……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 59

منابع و مأخذ

منابع فارسی………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 62

منابع غیرفارسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 65

چکیده غیر فارسی ………………………………………………………………………………………………………………………………………… 69

فهرست جدول ها

عنوان…………………………………………………………………………………………………………………………………….صفحه

جدول 2-1: برآورد عواید حاصل از تجارت الکترونیکی در منتخبی از کشورهای آسیا(2001)…………………………….. 26

جدول 4-1: توزیع پاسخ‏دهندگان بر حسب جنسیت……………………………………………………………………………………………. 46

جدول 4-2: توزیع پاسخ‏دهندگان بر حسب سن………………………………………………………………………………………………….. 47

جدول 4-3 : نتایج آزمون کلوموگروف اسمیرنوف……………………………………………………………………………………………….. 49

جدول 4-4 : نتایج آزمون نسبت مربوط رضایت روستاییان از وضعیت خدمات دفاتر پیشخوان……………………………… 49

جدول 4-5 : نتایج آزمون نسبت مربوط رضایت روستاییان… ……………………………………………………………………………… 50

جدول 4-6 : نتایج آزمون نسبت مربوط رضایت روستاییان … …………………………………………………………………………….. 50

جدول 4-7: نتایج آزمون نسبت مربوط رضایت روستاییان … ……………………………………………………………………………… 51

جدول شماره 4-8:  نتایج آزمون یومن ویتنی برای مقایسه روستاییان مرد و زن………………………………………………….. 52

جدول شماره 4-9:  نتایج آزمون کروسککال والیس…………………………………………………………………………………………… 53

فهرست نمودار

عنوان…………………………………………………………………………………………………………………………………….صفحه

نمودار 2-1- میزان تغیرات امكانات ارتباطی در جهان گزارش شده توسط اتحادیه جهانی مخابرات…………………….. 31

نمودار 2-2: روند تغیرات تعداد كاربران اینترنت در جهان گزارش شده توسط اتحادیه جهانی مخابرات…………………. 32

نمودار 2-3: افزایش تعداد كاربران جهان در استفاده از شبكه باند پهن………………………………………………………………… 32

نمودار 4-1: توزیع پاسخ‏دهندگان بر حسب جنسیت…………………………………………………………………………………………….. 47

نمودار 4-2: توزیع پاسخ‏دهندگان بر حسب سن………………………………………………………………………………………………….. 48

 

چکیده:

فناوری اطلاعات و ارتباطات، به عنوان یک ابزار توسعه ی پایدار روستاها در راستای كاهش فقر، كاهش شكاف دیجیتالی و جلوگیری از مهاجرت بی رویه ی روستاییان به شهرها شناخته شده است . بنابراین ICT روستایی مقول های پیچیده بوده و توسعه ی آن، مستلزم تعامل همزمان ابعاد سه گانه ی فناوری، خدمات و آگاه سازی است تا بتواند به سوی توسعه ی پایدار روستایی  به کار گرفته شود. پژوهش پیش رو با هدف بررسی نقش دفاتر پیشخوان(دفاتر مشترک پست؛پست بانک و مخابرات-(ICT در رضایتمندی روستائیان استان سمنان انجام گرفته است.  روش این تحقیق توصیفی  تحلیلی همراه با روش پیمایشی برای گردآوری اطلاعات بود وداده ها با بهره گرفتن از نرم افزار آماری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. جامعه آماری در این تحقیق شامل کلیه روستاییان استان سمنان که بیش از  15 سال ساکن در روستا بوده اند درنظر گرفته شد.

یافته ها و نتایج نشان داد رضایت روستاییان  از وضعیت شیوه مدیریت ، مسئولیت پذیری و اخلاق  کارکنان و مدیران و كیفیت خدمات، امكانات و تسهیلات موجود در دفاتر پیشخوان روستایی استان سمنان مطلوب است. همچنین رضایت روستاییان از وضعیت خدمات دفاتر پیشخوان(دفاتر مشترک پست؛پست بانک و مخابرات-(ICT روستایی استان سمنان در بین گروه های جمعیت شناختی سن و جنسیت افراد استفاده‏کننده متفاوت نبود. با توجه به نتایج بدست آمده می توان اظهار داشت ، وجود دفاتر می‏تواند نقش موثری بر افزایش سرمایه اجتماعی داشته  باشد و از این جهت سرمایه‏گذاری بر توسعه این دفاتر و تنوع خدماتی كه می‏توانند ارائه نمایند، مثبت و منطقی جلوه می‏كند و می‏تواند به حركت كشور در جهت توسعه كمك شایانی نماید.

 

فصل اول:

طرح تحقیق

 

1-1 مقدمه:

در جهان امروز اطلاعات و ارتباطات مکمل توسعه خردمندانه است. در واقع، وجود اطلاعات کافی و مجموعه های آن در طبقه بندی تخصصی موجب شده است، تا افراد به طور قابل ملاحظه ای به دانش و كاربرد آن دسترسی پیدا كنند.